Tiecelijn. Jaargang 12

[p. 203]

recensie

Suske en Wiske in het Land van Reinaert

Over Suske en Wiske nr. 257 De rebelse Reinaert scenario en tekeningen Paul Geerts

Helden zijn boven kritiek verheven. Ze belichamen de waarden en normen van een samenleving. Van hun voetstuk vallen ze pas wanneer blijkt dat ze hun heroïsche rol niet kunnen vervullen. Suske en Wiske zijn bij uitstek Vlaamse helden. Als er dan al eens kritiek is op een nieuw Suske en Wiske-album dan is dat nooit kritiek op de karakters van Suske en Wiske, maar op het slappe verhaal. Maar met het verhaal van De rebelse Reinaert is meer aan de hand dan dat het alleen maar een slap verhaal is, Suske en Wiske vallen van hun voetstuk.

Ik heb zelfs tamelijk veel moeite om deze Suske en Wiske-bewerking van het Reynaertverhaal na te vertellen. Het verhaal gaat ongeveer als volgt: een geheim genootschap zoekt een detective om de gangen van Reinaert na te gaan. Zij gaan daarvoor naar Merlijn die hen Lambik aanraadt. Met Merlijn gaan Lambik, Suske en Wiske naar de Middeleeuwen. Zowel Lambik als Suske en Wiske geraken in moeilijkheden. Dorpsbewoners nemen Lambik gevangen, nadat hij Bruun bevrijd heeft uit een opengespleten boomstam. Reinaert hangt Suske en Wiske in de schoorsteen om als hammen gerookt te worden. Ze weten te ontsnappen en door heldhaftig ingrijpen op het laatste moment te voorkomen dat de gevangengenomen Lambik door de beul een hand wordt afgehakt. Lambik gaat naar het hof en verkondigt dat hij weet dat Reinaert de troon wil bestijgen. Isegrim moet ontslag nemen als eerste minister, waarna Lambik zijn plaats inneemt. Suske en Wiske moeten een onderzoek naar misstanden in het land instellen. Isegrim pleegt een aanslag op het leven van Suske en Wiske. Dan blijkt dat de wolf achter het geheime genootschap zit. Suske en Wiske ontsnappen op wonderbaarlijke wijze aan de aanslag en onthullen aan de koning dat Isegrim een complot tegen hem beraamd heeft. De koning besluit dat Lambik Reinaert gaat dagen en Suske en Wiske Isegrim op moeten sporen. Lambik, vermomd als Grimbeert de das, slaagt erin Reinaert voor het hof te brengen, terwijl Suske en Wiske erin slagen de samenzweerders Tibeert de kater, Bruun de beer en Isegrim gevangen te nemen. Tegelijkertijd staan de samenzweerders en Reinaert terecht. Reinaert weet aan zijn straf te ontkomen door een leugenverhaal over een schat. Hem wordt als straf een boetetocht naar Rome opgelegd, maar de samenzweerders krijgen levenslang. Lambik, Suske en Wiske begrijpen niets van de rechtspraak in het land van koning Nobel.

Het eerste plaatje kondigt het verhaal van Van den vos Reynaerde aan als wereldliteratuur van Vlaamse bodem. Suske en Wiske gaan zich hier met het verhaal bemoeien, maar het origineel is zo sterk, dat ze er niet eens in slagen het oorspronkelijke scenario naar hun hand te zetten. Paul Geerts, de maker van het album, bekort essentiële scènes of laat ze weg, zoals de castratie van de pastoor. Andere bewerkt hij zo dat de betekenis verandert. Van de biecht van Reinaert maakt hij een blufverhaal. Het leugenverhaal dat Reynaert opdist over een samenzwering bewerkt hij tot een echte samenzwering tegen koning Nobel. Een

[p. 204]

Reynaerdoloog zou deze bewerkingstechniek bestempelen als een de-intensificatie van de liststructuur van het origineel. Dat doet onrecht aan een verhaal dat over een slimme vos gaat.

Het lijkt alsof Geerts Reinaert wilde portretteren als een sympathieke figuur, een figuur die lak heeft aan de autoriteiten, een rebel waarmee de gemiddelde Vlaming zich maar al te gemakkelijk wil identificeren, maar tegelijkertijd vond hij het ook nodig om te laten zien dat hij de recente wetenschappelijke inzichten verwerkt heeft in zijn verhaal: dat Reinaert helemaal geen sympathieke schelm is, maar een doortrapte schurk. Dat hij niet goed raad wist met het karakter van de vos blijkt al uit het eerste plaatje. Daar noemt hij Van den vos Reynaerde een middeleeuws heldendicht. De lezer vermoedt dat de vos de hoofdpersoon is, maar te zien is dat de vos met een dolk klaar staat om op verraderlijke wijze een aanslag te plegen op Lambik, Suske en Wiske.

Er zitten meer zwakke plekken in dit Suske en Wiske-verhaal. Dan bedoel ik niet de gewone onwaarschijnlijkheden, die blijkbaar bij Suske en Wiske-verhalen horen. Een gemiddelde lezer vraagt zich niet af waar Wiske toch ineens die pijl en boog vandaan haalt om Lambik te bevrijden. Ik bedoel vooral dat het verhaal geen echt slot heeft. Lambik komt uiteindelijk tot het inzicht dat het in het rijk van koning Nobel zo'n corrupte troep is, dat hij maar besluit met Suske en Wiske te vertrekken. Zijn dat nu helden, ze slagen er niet eens in de misstanden in het rijk van koning Nobel recht te zetten!

De knipogen naar de actualiteit zijn talrijk. Er wordt verwezen naar de Witte Mars en de protectie van misdadigers door hooggeplaatsten. Van het verhaal blijft niet meer hangen dan dat het er in het rijk van koning Nobel niet anders aan toegaat dan in België of straks in Europa - ook Europa wordt er bijgesleept. In dit verhaal zijn Suske en Wiske beland in een wereld waarin hun goede daden totaal zinloos zijn. De oplossing voor al die problemen is, zo lang het nog kan, een groot pak friet met een pilsje nemen op een terras.

Jan de Putter