Tiecelijn. Jaargang 11

Wandelen met de vos op GR-paden

Mag ik zo vermetel zijn Willem even opzij te zetten om zijn wereldbefaamd verhaal even anders in te kleuren?

De Grote Routepaden, die al vele boeken maakten
daar zij ‘dicke omme’ waakten
betreurden het zo ‘haerde’
dat die kromme paden van Reynaerde
nog onbewegwijzerd waren gebleven.
En daarom gingen zij zoeken
en vonden in Tiecelijnse boeken...

Tussen haakjes, het was niet zoals in het oorspronkelijke verhaal een charmante dame die in ‘grooter hovescheden gherne keert hare saken’, die tot schrijven

[p. 188]

noopte. Neen, de prik werd gegeven door een wakkere Grote Routepader die Het land van Reynaert had doorplozen en wars van alle dorperheid zijn ‘sin daar toe’ gekeerd heeft om meteen allen, ‘sijn si arem, sijn si rike’ fluks naar ‘scaerpe ende palster’ te doen grijpen om de Reynaerdelijke pelgrimage te ‘bestaen’ op een daartoe geschikte dag, ‘dat beede bosch ende haghe met groenen loveren waren bevaen’.

Laten wij deze pientere wandelgezel niet langer als een niet gehoorde Nobel blijven ‘crayeren over al’ en maken wij meteen ‘onsen ganc’ nu de winter is ‘vergaen ende men sach die bloemen staen over al die velde groene’. Uiteraard is het dertiende-eeuwse landschap al lang uitgegomd. In het spoor van de gulzige Bruun naar Malpertuus trekken ‘door den keer van eenen woude’ kan niet meer. Nog minder, ‘dor ene woestine’ of ‘an der heyde’ waar de felle vos ‘hadde de pade sine gesleghen crom ende menichfoude’. Schaaf ‘die berch hooch ende lanc’ maar af tot Wase proporties en vergeet de ‘wildernesse’, want ze werd een geordend land, wel nog met enige bolle akkers en sedert mensenheugenis wuivende populieren. De hedendaagse stalen pylonen echter wuiven niet en aan alle horizonten rijzen bikkelhard de industriële kathedralen. De menselijke doelen werden verlegd. Tussen Knokke-Zoute-achtige villa's of caravanachtige houten optrekjes zucht hier en daar nog een plukje bos en de beek ziet wel eens rosgrauw van de stiekem geloosde smurrie. Onordelijk en steeds dichter met linthuizen bezet kruisen de geasfalteerde wegen elkaar in alle richtingen.

En toch weet gewiekste Rein de wandelaar nog te begeleiden naar plekjes waar hart, geest en zinnen tot rust kunnen komen, oog en oor kunnen genieten van kleur en klank en de mens even vrij kan ontheven worden uit de stresserende mallemolen van ons jachtige bestaan. Want Reynaert zijn geen ‘hagen’, ‘bornen’, ‘moeren’ of ‘haghedochten’ onbekend in en om zijn Waas, dat zoete land. Zoals in dat ‘oost ende van Vlaendren’ bijvoorbeeld. Het was ooit een wild en ondoordringbaar bosgebied en heette Hulsterlo. Nu vlucht naar alle kanten het weidse polderland, diep, ver weg naar Saeftinghe en de Schelde toe onder een hoge hemel, grijs of blauw, waarin witte stapelwolken drijven. Her en der tekenen zich nog de linies van de Spanjolen of rebelse strijders voor Oranje in fortenresten en bolwerken. En dan, ‘suutwest’ gaande, ‘niet verre danen’ glanst nog het stille water van een of andere ‘borne’, misschien wel het oude Kriekeputte. Het is weliswaar niet meer de woeste plek waar destijds ‘no weder man no wijf’ kwam, alleen maar die ‘ule entie scuvuut’ en een schuwe Cuwaert. Vandaag trekken de stille Meerdonkse dijken hun gebogen lijnen door het moer. Zoek intussen niet naar die jonge berken waar sluwe Reynaert zijn schat verborg onder het mos, maar laat je blik glijden over het groene polderland. Je passeert misschien zelfs een herder met zijn kudde, samen met de wandelaar het enige leven tussen de hoge hemel en het groen. En komt daar niet de nog jonge vos door een haag gekropen, nog een ‘hovesch kint’ en nauwelijks van de ‘mam’, maar reeds vlammend op bloed.

En later kom je aan dat oudste piepkleine dorpje. Daknam. Langsheen de luie Durme noodt het koningspaar tot enige verpozing, maar je loopt verder tot onder de linde op het aarden marktpleintje. Neen, je moet niet meer gaan ‘scraven’ om er het verpulverde gebeente van de vermoorde Coppe te vinden. Beklim liever de witgekalkte pui en kijk door het vlies van het heden hoe ‘van berghe te dale’ Canteclaer en de zijnen ‘comen ghevaren’, brengend op een baar ‘eene doode hinne’. De haan gaat voor de koning staan, ‘sine verdere seere slaende’ en aan weerszijden beweegt ‘een hane wide mare...’.

[p. 189]

Je gaat verder in ‘pais van allen dinghen’. Links van de Wase cuesta en rechts voorbij bomen en struikgewas, weet je de Schelde. Er bloeien wilde bloemen, de zomerinsecten gonzen intens en de daslook geurt scherp. Zou dit het paradijselijke oord zijn waar Reynaert en zijn kroost naartoe zijn gevlucht, een ‘wildernesse’ van ‘langhen gaghele’ waar ‘menegherhande vogheline’ fladderden en de Cuwaerts even laf en dom zijn gebleven als toen en zich nog altijd laten verschalken? Maar genoeg gedroomd. Met dit Grote Routepadenboekje in de hand dring je door tot heel veel en niet altijd verwacht schoons, soms dicht bij je bed.

Als het vossenspoor dan ten einde loopt daar ergens in het Rupelmondse nabij de Graventoren, kun je, wellicht neergezegen op een bank, je afvragen wiens spoor je nu eigenlijk hebt gevolgd. Liep je een gangster achterna of een geniaal diplomaat? Een gevreesde Reynaert of een geliefde? Een gluiperige Reynaert of een gewiekste? Een geesteloze Reynaert of een geestrijke? Een gezwinde Reynaert of een gemene? Een grijnzende, grimlachende, gniffelende Reynaert of een felgebekte, een geïnspireerde? Een gehaaide Reynaert of alleen maar een grootsprakerige? Een hatelijke, grimmige Reynaert, of alleen maar een sympathieke fielt, spijts alles?

Hoe dan ook, met dit nieuwe product van de Grote Routepaden, het Grote Reynaertpad in feite, kun je een intense Reynaertervaring beleven, gekoppeld aan een fijn genieten van heel wat ongerepte natuur. Trek dus snel je wandelschoenen aan ‘ende maect derwaert uwen ganc’.

Marcel Ryssen

Deze tekst werd uitgesproken bij de presentatie van de Streek-GR ‘Reynaertland’. In het spoor van de vos door het ‘Zoete Waasland’ (door Freddy Tuerlinckx, m.m.v. Marcel Ryssen en Rik van Daele), een uitgave van de vzw Grote Routepaden in samenwerking met de vzw Tiecelijn-Reynaert en met de steun van het Interreg-project ‘Plattelandstoerisme Euregio-Scheldemond’. De route is gebaseerd op het Reynaertlangeafstandswandelpad uit de Davidsfondspublicatie Het land van Reynaert (2de druk, 1993). De route loopt van Hulst naar Rupelmonde, is geel-rood bewegwijzerd en 102 kilometer lang.

Deze volledig in vierkleurendruk uitgegeven topogids bevat naast de gedetailleerde routebeschrijving een waaier van literairhistorische gegevens, die een link willen leggen tussen de plaatsnamen langs de route en het Reynaertverhaal. Deze gids van 88 bladzijden biedt ook een opgave van tijd en afstand, overnachtings- en bevoorradingsmogelijkheden en openbaar vervoer, suggesties voor dagtrips, geografische, toeristisch en streekgebonden info. Hij kost 455 frank. Besteladres: Grote Routepaden, Van Stralenstraat 40, 2060 Antwerpen.