Terras. Jaargang 2019 (16-17)

[p. 128]

Valère Novarina
De ongerustheid
Vertaling: Mike Sens

De man komt binnen voor de tweelaatste keer.

Dus ben ik gaan zitten en zei tegen de stenen: ‘De handeling is vervloekt.’ Een serenade maakte me iedere avond van ochtendgloren wakker, en ik viel er midden in de nacht staande van om, tot aan het witte geluid van de lelijke ochtendaubade. Ieder uur liet me weten dat ik Jan was die niet wist waar de Klepel hangt.

Achttien jaar geleden heb ik deze schuilplaats voor me laten bouwen. Hier kom ik soms 's avonds naar mijn woorden luisteren.

Zeg eens jongens, hoe heette die wereld ook alweer, die we toen nog hadden? De naam was: Oost-Oost Opruimroddelkliereilanden. En wanneer waren jullie hier ook alweer? In de maand Sequani, in eenendertig lang daarvoor. Het was in de tijd dat je nog veel over de vorige oudjes hoorde praten, die gehoord hadden van mensen die de vorige jongelui gezien hadden, die gehoord hadden van mensen die deden alsof ze er niet waren.

Het gas dat God uitstootte toen hij met een scheet de wereld schiep, ik vraag me af of hij dat zelf wel hoorde?... Uit welke tijd stamt het lawaai dat we spreken? Van ouds. Het is waarschijnlijk zo oud, dat er nog steeds geluid weglekt wat we in die tijd hoorden, toen er nog niets te antwoorden viel. De aarde was er niet; ik had nergens vaste grond onder de voeten; een geheel vormde een bol stilte. En geen ding dat zo stom was om uit dingen te bestaan.

Wat heb ik in heel mijn als vrouwen verklede naakte mannenleven gehad? Niets dan een enorm gevoel van dorst. En wat wilde ik dan? Niets anders dan op tijd te sterven.

Annemasse, negentienhonderd vijfenvijf-zes-vier-drie-twee-éénenvijftig: ik had het al koud in mijn kont en de lege buis die medelijden opwekte. Wat stond me dan te doen? Nietsdoen. Deze stad verlaten? Een onmogelijk iets: mijn net gevormde moeder had mij misvormd en de vier voorwielen gekentekend zonder aandrijving achtergelaten. ‘Jan van Sterke Vrouwen’, werd toen mijn bijnaam, gegeven door de geheel bij elkaar gestoken familie: ik weet niet waarom, maar waarschijnlijk om me te kwetsen. Ziedend van woede, amper vier jaar oud, had ik al zo'n leeg beest, dat ik al overal slecht in was en alleen maar talent had voor zwaargewicht en lichaam lanceren.

[p. 129]

Een Overhaast Adviesorgaan, boven de familie staande, dat de immense grootte van al mijn onbenulligheidsgaven in beschouwing nam, verzond me toen naar steeds verder liggende vogelobservaties, en gaf me op een mooie juniavond ver in de zestig gevorderd, de titel van Hoogbevoegde in Geen land mee te bezeilen, met de speciale vermelding ‘denkt zonder de dingen’.

Terwijl ik nu juist één gedachte per jaar had; en wel heel precies één per jaar, en die altijd op vrij plechtige wijze mijn hoofd verliet.

Erg blij dat de dingen ook bij mij op een rijtje kwamen te staan, deed ik mijn best om niemand waar dan ook mondeling van te vergewissen, en besloot meteen dat ik alles schriftelijk moest opschrijven om er niks van te verliezen. Geen woord liet ik los ten opzichte van de rest van de familie, dat was toch maar voor dovemansoren spreken. En dus bleef ik als enige sprakeloos, in tegenstelling tot hen.

Overdonderd door mijn stommiteiten dreigden ze mij opnieuw naar equatoriaal Australië te sturen! Diep in de rimboe, met blonde beren en kangoeroegaten die al na twee maanden wijd openstaan. In deze ellende heb ik mijn lot verkracht; en met beide handen sloeg ik het kinderschrift open, op de eerste pagina van mijn geregistreerde leven.

Naam: ‘Jan die het zonder jeugd moest stellen tot op de avond voor zijn geboorte’, ‘Jan die de jeugd der registratie mee mocht maken’. Zeg wanneer! Het jaar zevenenvijftig: de dieren schaarden zich om mij heen, om mee te delen hoe ik mijn leven opstapel om te bestaan. Een eenvoudig leven zonder verbanning. Waarvan hierbij de grondbeginselen en de laatst gedachte ideeën. Slechts eentje per jaar, eentje aan deze zijde. In geboetseerde was, uit bot gesneden, gevlochten met scherven, met grove potloden, wat er ook maar voorhanden was: balk of ijzerdraad, alles wat ik viel bij het vinden, bamboestengels onder planken, overblijfselen van verbrand formica, en soms zelfs stomweg gewoon niets, met vlakke vingers en met de hand geschreven.

Elf zinnen achterelkaar. Ik ben alleen de twaalfde kwijtgeraakt, en kan me de ontbrekende zinnen herinneren.

Een. ‘Ik verklaar hier geweest te zijn. Ondertekend X’, eerste zin, gedateerd van een juni-zonder-datum. In schoonschrift opgesteld op een plataan zonder stevige takken.

Twee. ‘Geen dokter die genoeg onder de voeten van een zieke heeft gekeken om te zien waarop hij staat’, genummerde gedachte Roche-sur-Ithon, negenhonderdtweeënvijftig, toen ik opnieuw hierbeneden woonde, tweeëneenhalf jaar te midden van de apostelen.

Drie. ‘Niemand is een gatenjager, iedereen is een zelfdoder’, in Vitry-le-Sec, het jaar daarop, in een schuilplaats, langs een muur zonder vervolg.

Vier. ‘De Allerhoogste zit beneden, en bovenaan zit de Allerlaagste niet.’ Bons-

[p. 130]

Saint-Didier, negentienhonderdzesenvijftig, in het groot gegraveerd op mijn voormalige wieg, die toevallig vochtig teruggevonden werd in een kelder, met het mes-potlood, of eerder gezegd, het hengsel van mijn beschadigde pot, die ik twee dagen tevoren uit de moederlijke zolder opgevist had.

Vijf. ‘Het licht verduistert. Het licht verduistert. Het-licht-verduistert-de-nacht. Die verduisterde rond zevenenvijftig, tegen de zestig, bij La Roche-sur-Foron in de buurt. Men herinnert zich mij nog op Foron, daarbeneden aan de rand; men noemt mij daar nog soms regelmatig Andermans Kind, die met korte mouwen op bezoek kwam, vaak met fantastische sprongen, langs zijn daar vlakbij geboren gaten.

Dit als herinnering aan die smerige tijden, toen ik nog een magnifiek groot gezicht bezat, op hele kleine pootjes gestoeld; en nog zeer laag bij de grond stond. Daarop neergestreken, was mijn gehoor al te scherp om nog aan het leven te ontkomen; want ik wilde me al heel vroeg aan het korte leven onttrekken, met z'n opgedroogde oevers die elkaar centimeter per centimeter opvolgen en de overhoopgehaalde gevoelens.

Zes. ‘God is klein!’, Morzine, vijftien maanden eerder, voordat ik naar Tunis ging, net op het moment dat ik die gemeenplaats moest kerven, hard met een mes een betonnen plank aanvallend.

Zeven. ‘Wie is de man die door dieren omringd wordt, zonder dat het ze lukt? Antwoord: het is een man die door dieren omringd wordt, zonder dat ze hierin slagen.’ Algerije, Plechtige Communie, het jaar later helemaal in hoofdletters onder een palmboom met een kris gekerfd.

Acht. ‘God heeft me gezegend; hij hield van me; hij heeft me opgegeten: de man is een wolf voor de vrouw’, Viuz-en-Sallaz, het jaar daarna, in de leer voor de pubertijd bij een oplikker. Wij hadden het goed: we gingen iedere nacht voorjaarskluifzwammen plukken onder de Langin toren.

Negen. ‘Goed, morgen zet ik mijn doodskop af!’, binnenin een schooltas van roze dij gekerfd, als nawoord: het jaar na het begin van mijn actie-stages op beesten in Meximieux.

In Urgeon liep ik een lange slungel tegen het lijf. Ik wilde die dag priester worden. De volgende dag geen teken van leven meer: de slungel was ervandoor. Toen Virieux, La Couture, Cardy, Bossey-Val-Boisé, Givry-Patte d'oie, La Flèche-Louis-Aragon en allerlei andere lokalen ter wereld. In Bossey was ik nauwelijks plotseling zeven jaar geworden, of ik begon al de smaak in de mensheid te verliezen.

Vervolgens werd ik acht jaar lang in het winterseizoen geplaatst. Dat was in Orchin, acht kilometer buiten Torchine, waar ik een Grote tweede Eerste prijs kreeg in Aardse Afwijking. Ik schreef mijn genummerde gedachtes met een balpoint op de dijen van de buren. Alvorens ze op te nemen in een klein groen notitieboekje dat geheim moest blijven. Hierbij dus vandaag een tiende van die woorden: ‘Lot, wat is je overwinning? Lot, wat is je drijfveer? Rat, wat is je overwinning? Rat, wat is je drijfveer? Hart, wat is je

[p. 131]

overwinning? Hart, wat is je drijfveer?’, in Alby-sur-Chéran, negentienhonderdachtenzevenenvijftig, in het binnenste van de ontvangkamer in het gips gebeiteld, en onder de stenen van muren achterin, die we 's nachts twee voor twee optilden in het gezelschap van Jan-François Danjet en Claude Lerisson, twee klasgenoten zonder namen die uit een lagere klas stamden. Laat ze hun mond opendoen als ze hier aanwezig zijn: ze zullen zich voor mijn daden moeten verantwoorden!

Dit is een vertaling van de eerste bladzijden van de door André Marcon gespeelde versie van L'Inquiétude (zie inleiding hiervoor). Deze wijkt op een paar punten af van de door uitgeverij P.O.L. gepubliceerde tekst.