Mischa Andriessen
Wie te snel leest, komt elders aan
De Schotse dichter en redacteur Mick Imlah (1956-2009) publiceerde weinig en stierf te jong. Desondanks wordt hij gerekend tot de belangrijkste stemmen in de Schotse poëzie. Liefst twintig jaar liet Imlah verstrijken tussen zijn enthousiast onthaalde dichtdebuut en zijn tweede bundel The Lost Leader die, zoals de zieke Imlah toen al wist, ook zijn laatste zou zijn.
Die wetenschap kleurt ontegenzeggelijk de lezing van The Lost Leader. In de eerste plaats omdat die bundel zo vol humor zit. The Lost Leader is een alternatieve geschiedenis van Schotland en bulkt van de parodie. Het is verrassend dat iemand wiens einde nadert voor die vorm kiest. Anderzijds zou je kunnen zeggen dat deze keuze juist helemaal past. In zekere zin plaatst Imlah zich binnen de Schotse geschiedenis en de literaire traditie, uitgerekend door er spitsvondig en geestig commentaar op te leveren.
En wat te denken van het dolen en het vruchteloos op zoek zijn, zoals beschreven in het hier vertaalde openingsgedicht van de bundel? Het begint vrij melig met een kleine leesfout die de groep pelgrims naar een heel andere bestemming brengt dan beoogd. Het scheelt maar twee letters, maar wie te snel leest, komt elders uit. Zie ook de provisorische heiligenbeelden die Imlah met onverholen plezier in taal beschrijft, maar die stuk voor stuk belachelijk zijn en eigenmachtig ontheiligen waarvoor ze zouden moeten staan. Het zal projectie zijn, maar ik moest denken aan een scène in de film Man on the Moon waarin de terminaal zieke komiek Andy Kaufman, gespeeld door Jim Carrey, een goeroe bezoekt en tot zijn verbijstering ziet dat deze man de boel bedondert en helemaal niet over geneeskrachtige gaven beschikt. Kaufmans reactie: hij lacht.
Twintig jaar liet Imlah passeren tussen de publicatie van zijn eersteling Birthmarks en The Lost Leader. Wat hield hem tegen? Wat streefde hij na? Het ziet ernaar uit dat Imlah voor ogen had The Lost Leader juist niet over die vragen te laten gaan. Maar het kunstwerk bleek slimmer dan de kunstenaar.
Zoals zo vaak.
Auteursrechtelijk beschermd