Kim Andringa
Over Aurélia Lassaque en het Occitaans
Het Occitaans (in het Frans occitan of langue d'oc) is een Romaanse taal die in Zuid-Frankrijk, ruwweg ten zuiden van de Loire, wordt gesproken en in een paar grensgebieden in Spanje en Italië. Het is een verzameling van zes verschillende dialecten, zonder dominante standaard. Wel is er in de 20e eeuw een standaardspelling gekomen.
In de Middeleeuwen is de langue d'oc wijdverspreid, en staat op voet van gelijkheid met de langue d'oïl die zich zal ontwikkelen tot het hedendaagse Frans. Het Occitaans is de taal van de troubadours en de hoofse liefde, maar ook van wetenschap, handel en overheden. Vanaf de 16e eeuw wordt het geleidelijk door het Frans overvleugeld. Deze ontwikkeling wordt vanaf de Franse revolutie versneld door de sterk centralistische onderwijspolitiek van de overheid, die door eentaligheid de nationale eenheid wil versterken. Pas sinds de laatste eeuwwisseling is een voorzichtige officiële erkenning van de regionale talen te constateren - dit geldt overigens ook voor het Nederlands in Frans-Vlaanderen.
Op literair gebied is vooral de troubadourslyriek bekend gebleven. In de tijd van de Romantiek beleeft de belangstelling voor de troubadours een opleving, wat leidt tot historische studies, maar ook tot een nieuwe lichting Occitaanse auteurs. Een groep dichters uit de Provence vormt in 1854 een beweging die zich de Félibrige noemt en niet alleen een literair, maar ook een taalkundig en patriottisch programma heeft. Onbetwiste voorman is Mistral, die in zijn epische gedicht Mirèio het Provençaalse leven in de 19e eeuw beschrijft, en in 1904 de Nobelprijs voor de literatuur krijgt. In de 20e en 21e eeuw blijft een klein aantal Occitaanse auteurs actief. Een van hen is Aurélia Lassaque.
Aurélia Lassaque (1983) is dichter en schrijft in het Frans en in het Occitaans. Daarnaast is ze gepromoveerd op het zeventiende-eeuwse Occitaanse toneel. Ze is zeer gevoelig voor de gesproken en scenische aspecten van poëzie, en werkt geregeld samen met musici, videasten en dansers. Haar lezingen spelen zich af op het kruispunt van tekst en zang. Aurélia Lassaque heeft wereldwijd optredens op haar naam staan: in Europa, de Verenigde Staten, Latijns-Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië. Als literair adviseur zet ze zich in voor taaldiversiteit in het kader van de Italiaanse ‘Premio Ostana, Scritture in Lingua Madre’ en het Frans-Afrikaanse festival ‘Paroles Indigo’. Haar werk is internationaal gunstig ontvangen, onder meer in The Guardian en in de literaire bijlagen van Al Araby Al Jadeed en Haaretz Daily; de bundel Pour que chantent les salamandres (Bruno Doucet, 2013) is vertaald in het Engels, Hebreeuws, Noors, Catalaans en Nederlands (De zang van salamanders, Azul Press, 2014, vert. Peter Boreas). Haar recentste bundel is En quête d'un visage (Bruno Doucey, 2017).
Auteursrechtelijk beschermd