|
| |
| |
| |
Richtje Reinsma
Bloedje, een tekendagboek
16 juli 2013
Papier voor Bloedje afgemeten. 224 grams, 2 meter breed. Er wordt een kast voor ons getimmerd met een vertekend perspectief. In het midden is een rechthoekig, staand paneel, rondom zijn de panelen trapeziumvormig. Roosmarijn Schoonewelle maakt het linker- en onderpaneel; ik de panelen aan de bovenzijde en aan de rechterkant. Het centrale vlak doen we samen.
Ik heb de stofzuiger van huis gehaald om de vloer te zuigen en daarna gedweild. Daarna heb ik de nauwelijks te hanteren papiervlakten aan de wand genageld. Mijn lineaal van een meter schoot tekort voor de schuine lijnen, die ik uiteindelijk met draad heb getrokken. Kladjes gemaakt; het vertekende contour er grofweg op nagetekend.
Ik heb met Roosmarijn een globale afspraak over de inhoud van de panelen. De bovenste is gereserveerd voor hechting en verzorging van de wond, de rechterzijde voor het restant en litteken. Ik denk aan bruinig en paarsig met geel en oranje voor de hechting. En grauw, weggegumd grafiet voor het litteken, met wat roze en groen. Ben tevreden met het tweede kladje voor de hechting. De eerste schets voor het litteken is saai en plat, te hard ook. Nog geen suggestie van door tijd verbleekt en gepolijst versleten-zijn, van een dichtgegroeide of verzegelde bres.
| |
21 juli
Proefjes genomen met mogelijke ondergrondmaterialen. Roze gesso met rood pigment (imitatie-vermiljoen, echte spul te duur); behangerslijm met pigment; bindolin met pigment; aquarelpotlood met Hema-lak, et cetera.
Ik heb niet eerder met gesso gewerkt. Het pigment is intens, al is het imitatie-kwaliteit. Het dekt volledig, vaagt de aanwezigheid van het papier in een klap weg, maakt het volkomen ondoorzichtig en vlak. Daar ben ik niet blij mee. Maar het is een ondergrond, dus mogelijk dat het uiteindelijk een mooie verzadiging geeft aan wat er overheen komt. Het idee van een doorwerkte tekening in lagen vind ik aantrekkelijk.
Ik maak een grotere schets van het hechtingspaneel op het plafond met grovere materialen en gebaren om te kijken hoe de compositie uitwerkt in een ruwere vorm. Erg lelijk.
| |
| |
De twee laatste schetsen naast elkaar bekeken. Ik vind de eerste in veel opzichten beter, de hechtdraden zijn er vinniger en weerbarstiger. Het oplichtende stukje oranje in de onderste kaderrand valt me nu pas op, het lijkt alsof de zere plek iets uitstraalt waardoor het kader opgloeit.
| |
22 juli
Ik ga op zoek naar foto's van littekens. De eerste schets van het litteken is niks. Hij puilt uit het kader en doet me denken aan een suffe tribal tekening. Stijl is lomp en gemakzuchtig. Ik vind de vreemde afmetingen van de tekeningen erg leuk, raak ook benieuwd hoe ze er klassiek plat op de muur opgehangen uit zullen zien, in plaats van in de driedimensionale kast.
| |
Amsterdam, 23 juli
Na een dag zitten op de VPRO-gidsredactie de hele avond getekend, voor het presenteren van de tussenstand van Bloedje morgen aan Ine Boermans van De Kijkkasten en Lyoni Spier van Lowlands. Tot het inzicht gekomen dat de wonden de compositie in de bovenste tekening bepalen. In de eerste plaats de centrale wonden, maar daarnaast ook de kleine wondgaatjes waar de hechtdraden in de huid genaaid zijn. De wonden zijn de epicentra van de tekening, de vorm van het grotere geheel wordt door hun trek- en duwkracht bepaald. Het grootste deel van de tekening is periferie, moet het drama van de gaten enkel echoën en benadrukken.
De springerige hechtdraden doen me denken aan schoenveters. Ik wil het trekkerige van de draden benadrukken door de oliekrijtlaag tot aan de hechtgaatjes door te tekenen, in een v-vorm. Ik zet die vorm in potloodwaas aan.
Ben steeds meer ingenomen met het effect van de gesso. Het geeft een grandioze kleurverzadiging waar ik mijn ogen niet vanaf kan houden, de tekening gloeit er haast van.
De rand van de hechttekening is nu volkomen ongelijkmatig, omdat ik allerlei kleurschakeringen met en zonder gesso heb getest. Dat flakkerige heeft wel wat. Ik kan er altijd met de gesso overheen als ik er toch een homogenere kleur van wil maken.
| |
Amsterdam, 25 juli
Presentatie van het werk in wording aan Ine en Lyoni. Ze waren enthousiast.
Lyoni vertelde over haar ontvelde vingertopje. De vinger was alweer helemaal compleet, hoewel het nog maar net gebeurd was. Ze had er een foto van op Facebook gezet. Veel mensen vonden het onsmakelijk.
| |
| |
| |
Amsterdam, 29 juli
Begonnen aan schetsen voor het rechterpaneel, het litteken. Moeizaam. Ik wil een reusachtige detailopname maken, een gevoel van haast microscopische nabijheid oproepen. De huid als maanlandschap.
Eerste pogingen armzalig. Het idee om het gladde van littekenhuid na te bootsen door te gummen in een hermetische, dichtgetekende grafietlaag werkt niet. Mijn uitvlakbewegingen laten de contouren van de gum achter, een lullig gezicht.
In de laatste schets begint een aangename viezige kwetsbaarheid op te doemen. Ik wou dat ik die tekening van Bas Jan Ader kon bekijken die ik alleen van horen zeggen ken: een leeg, flinterdun papier dat zijn haast doorschijnende staat te danken heeft aan een eindeloos opnieuw betekend en weer kaalgegumd worden.
| |
Amsterdam, 1 augustus
Snikhete ploeterdag. De maten die ik heb gemeten kloppen niet. Er moest overal een strook vanaf. Heb de diagonale lijnen van het trapezium uiteindelijk langs aan elkaar getapete latjes getrokken. Ben bloednerveus aan het worden, er rest nog maar vijfeneenhalve werkdag.
Twijfel over het idee om gesso met imitatievermiljoen pigment voor de ondergrond van de rand te gebruiken, en met kalkviolet pigment voor de vinger (die niet per se een vinger is). Proefje gemaakt dat enige belofte in zich draagt, maar geen grip biedt. De tijd voor verdere proefnemingen ontbreekt.
| |
Amsterdam, 2 augustus
9.20 - Vandaag proberen om tot een goede schets voor het littekenpaneel te komen, en de ondergronden van rand en vinger met gesso en wondjes en achtergrond met inkt af te krijgen.
15.30 - Het grove deel van de ondergronden is gedaan. Rand en vinger met gepigmenteerde gesso, achtergrond met inkt. Getwijfeld of rand niet dikker moet, en over het onderlinge ritme van de hechtdraden. Uiteindelijk gekozen voor streng parallel.
Het is heet, 33 graden. Druppels op mijn bovenlip. De punten van de aquarelpotloden die bij het raam in de zon lagen zijn weggesmolten. Schetsen vallen van de muur, tape wordt slap en laat los.
Tussendoor huidproefje gemaakt, bleekroze en barbieroze oliekrijt op donkere inktondergrond. Close-up foto van huid bekeken, en losjes schubbenpatroon gemaakt, beetje grofgeometrisch. Voegen in paars en bruin krijt, daaroverheen witte glimpunten. Linksonder
| |
| |
gepoetst om de lijnen te vervagen, als proefje voor het gewenste scherpteverloop naar de zijkant. Van ver heeft het wel wat, van dichtbij is de structuur te plomp. Volgende schets wil ik er een rand van een kledingstuk bijtekenen, textiel met een motief.
| |
Amsterdam, 3 augustus
12.20 - Eerst de wondgaatjes zwarten met inkt en de gesso-loze delen van het kader intekenen met aquarelpotlood. Dan de kale vlakte rond de wondjes, de hechtdraden inkten vóór de oliekrijtribbels van de huid rond de zere plek. Niet vergeten vingercondoom om rechterduim te rollen. Wondje in opkomst, moet geen krijt en inkt bijkomen.
19.00 - Verder gewerkt aan de rand met fluorescerend oranje potlood en aquarelpotlood. Sommige stukjes glimmen al mooi viezig op. De met inkt gezwarte achtergrond afgemaakt met bruin en geel pastelkrijt. Hechtdraden en hechtingswondjes opnieuw geschetst en in inkt geschilderd.
Het papier is nu door alle uitgeveegde schetslijnen in houtskool heel vlekkerig. Met kneedgom gepoetst, maar de vlekken houden stand. Deze zone wil ik met een heel dun waas betekenen, dan blijf je die sporen zien. Ik denk erover morgen rigoureus een laag witte gesso over de hele rommel te schilderen.
| |
Amsterdam, 4 augustus
13.43 - Bijna klaar met het wegwitten van de hinderlijke houtskoolschetslijnen. Begint er beter uit te zien. Papier bobbelt wel heel erg door de vochtige gesso.
17.00 - Gebied rond de wondjes. Gele randen rond de korst (kleurpotlood), dan de piepjonge huid in helroze (pastelkrijt) dat oplost in wit (papier) en verloopt naar beige-geel (combinatie van aquarel-waskrijt en pastelkrijt). Niet slecht.
Ik lig ver achter op schema, zelfs al heb ik geen schema, enkel een deadline.
| |
Amsterdam, 5 augustus
9.34 - Resultaat van gisteren niet onbevredigend. Nu ga ik de vinger doen, met oliekrijt. Of eerst even wat zwakke plekken in de rand fiksen met aquarelpotlood om op te warmen. Of de korstjes doen, in oliekrijt.
18.15 - Tekening nadert voltooiing. Het rozerode deel uit de rand moet meer oranje worden. De hechtdraden moeten overgepenseeld worden met inkt, want ze zijn plaatselijk overdekt geraakt met pastel- en oliekrijt. De decoratieve blauwe hechtdraadjes of nietjes in de rand moeten opnieuw in diverse blauwen en paarsen worden aangezet. Heb de hele dag getekend, met als enige onderbreking een tochtje naar Van der Linde aan de Rozengracht om nieuwe oliepastels en aquarel-waskrijtjes te halen, niet alleen voor het
| |
| |
hechtingpaneel maar ook voor het littekenpaneel. 5 aquarel-waskrijtjes en 7 oliepastels gekocht voor €69,12. Ik besefte, dat het armzalige bedrag van €250,- dat Lowlands betaalt voor deze opdracht met enig geluk net de onkosten dekt.
Roosmarijn bracht vanmiddag het middelste paneel. Ze is al ver gevorderd. Ik ga de botjes van schaduw voorzien, en de lippen van de wond nog wat reliëf en detail geven. Roosmarijn was lovend over mijn tekening. Raakte zorgelijk of haar tekeningen daarnaast niet rommelig zouden lijken. Ik ben juist bang dat mijn massieve tekening naast haar beweeglijke er te statisch uit zal zien.
20.30 - Zo goed als af. Het beeld staat. Nu het volgende paneel... Hopelijk heb ik morgen na een dag bij de VPRO nog energie om een schets te maken.
| |
Amsterdam, 6 augustus
Gisteravond een foto van het littekenpaneel op mijn computer aan Elsa laten zien. Ze zag er een cocon in. Vanavond in de trein foto laten zien aan Arjen en Heleen. Arjen vond het heel vleselijk, Heleen zag een rollade.
18.00 - Maten van de tekening aangepast, eerste ruwe houtskoollijnen gezet.
Vanavond wil ik een paar dingen testen:
- Hoe werkt groen krijt op lila gepigmenteerde gesso? Ik wil spatader-wieren in de rand tekenen, paarse lijnen in een groene achtergrond.
- Ik ga een stuk mouw tekenen van heel dichtbij, het weefsel of de constructie van de mouw goed zichtbaar. Donkere ondergrond in inkt, gepenseeld in een blokkenpatroon met afwisselend blokken in verdunde en in onverdunde inkt, waaroverheen later een gekleurde laag met een ander patroon kan komen.
- Ik ga het litteken in blauwe-plekkleuren uitgummen.
21.56 - Halfwas proefjes. Simpel pastelkrijt op wit is het mooist voor het laatste spoor van de wond, op zijn allerkitscherigst uitgewaasd. Het is de eenvoudigste en snelste manier van tekenen van alle die ik heb getest. Druist in tegen de opvattingen van mijn innerlijke calvinist.
Ben door het tekenen helemaal opgeknapt. Was volkomen druilerig en doorschijnend na dag achter de computer. Nu lekker moe.
| |
Amsterdam, 9 augustus
9.30 - In mijn gedachten noem ik de blokjes op de achtergrond ‘vrije radicalen’. Het textiel is een universum geworden, micro danwel macro.
Ontevreden met de kromming van de lijn die het stuk huid van de achtergrond met de vrije radicalen scheidt. Hij is nu te gelijkmatig, misschien daardoor niet organisch en kwetsbaar genoeg. Hij moet naar onderen toe ronder uitdijen. Eerst verder met de vrije
| |
| |
radicalen in aquarelpotlood, die omringen met verdunde inkt; dan bij het inkten op zoek naar de juiste afbakening. Ik zie een oude, weggeveegde schetslijn die als baken kan dienen. De nieuwste schetslijnen, die ik stom genoeg stevig heb aangezet, zijn nu hinderlijk.
| |
Amsterdam, 10 augustus
10.00 - Laatste dag! Morgen schuiven we de tekeningen in het koekblikautootje van Roosmarijn, zodat we maandagochtend in alle vroegte in een ruk naar Lowlands kunnen rijden.
Gisteren was ik op het atelier van Roosmarijn om haar werk te zien. Het is prachtig. Ik ben onzeker of mijn aandeel goed genoeg is.
| |
11 augustus
Vanochtend de rand van het littekenpaneel afgemaakt, zone rond het verse litteken uitgewasemd en voorzien van een ring van witte flonkerstipjes rond de rode plek. Alle tekeningen uitgeknipt en gefixeerd. 4 bussen over de tekeningen leeggespoten, 2 voor de delen met oliekrijt en 2 voor de delen met pastelkrijt en houtskool.
| |
| |
Om 15.00 uur arriveerde Roosmarijn. Alles opgerold met zuurvrij patroonpapier ertussen, en daarna in bubbeltjesplastic in de auto gelegd.
| |
12 augustus
De maten van de kast kloppen niet. De bouwers van Lowlands hebben ze veranderd zonder ons in te lichten. De tekeningen zijn te groot voor de panelen. Jan en alleman geeft advies. ‘Snij de tekeningen bij!’, ‘Vouw de randen van de tekeningen om!’. Roosmarijn en ik zijn diep terneergeslagen.
Ook horen we dat het gespecialiseerde ‘art team’ dat de constructie voor onze kast heeft gemaakt €2500,- euro heeft gekregen voor de klus. Het kunstwerk kostte €500,-; het omhulsel is het vijfvoudige waard.
De tekeningen blijken lastig te hanteren. De tekening voor het plafond scheurt bij het bevestigen meteen uit in de hoek. Ik teken de door de scheuring zichtbaar geworden ondergrond bij op het hout van de binnenkast, zodat de beschadiging onzichtbaar is.
Uiteindelijk leidt een optelsom van truukjes tot een aanvaardbaar geheel. Het belangrijkste besluit is dat we het idee van de roze kieren tussen de tekeningen laten varen. Waar de tekeningen niet kunnen aansluiten, laten we ze overbloezen. Een aantal kaderranden wordt onzichtbaar, maar het geheel is mooi bont en uitzinnig.
| |
17 augustus
Tweede dag van het festival. We lopen verdwaasd tussen de 55.000 bezoekers. Er worden stickers op het glas van onze kijkkast geplakt, die 's avonds door de organisatie verwijderd worden. Iemand schrijft met krijt commentaar op de muur, vindt ons werk obsceen.
Bloedje komt op tv. ‘Wat denk je dat het is?’ vraagt presentator Eric Corton aan rapper Willie Wartaal, die antwoordt: ‘Een oog of een vagina. Waarschijnlijk een oog-vagina.’ Mensen staan stil, nemen foto's. Een paar jongens leggen het werk uit aan een paar meisjes, grijpen de gelegenheid aan om seksuele toespelingen te maken. Een kennis vertelt dat ze een aantal mensen had gadegeslagen die elkaar voor Bloedje fotografeerden terwijl ze hun geboorte naspeelden, stuiptrekkend te voorschijn komend uit onze getekende wond.
| |
18 augustus
Roosmarijn ontdekt dat er water in de kast is gelopen. Er moet regenwater naar binnen gelekt zijn, sporen van druppels lopen over de centrale tekening.
| |
| |
| |
19 augustus
Afbouwen. Voor schaderapport voor de verzekering maken we filmpjes en foto's van de lekkage. Het is nog steeds regenachtig en het waait flink als we de tekeningen losmaken. We krijgen hulp van Wouter, Josine en Arnold die ons hamers en nijptangen aangeven en de tekeningen afschermen met een woest wapperend zeil.
| |
21 augustus
Begroting maken voor de kosten van de restauratie. De middelste tekening is reddeloos verloren. We vullen €40,- per uur in voor een nieuw paneel. We troosten ons met de gedachte dat juist dit paneel ons het minst tevreden stemde, dat we het iets verfijnder hadden willen uitwerken. Over de tekening zijn stroompjes regendruppels naar beneden gespoeld. Waar het tekenmateriaal door de druppelsporen is verwaterd, lichten lange dunne strepen op. Langs dezelfde lijnen zijn ribbels in het papier ontstaan.
In navolging van het tekendagboek Strandvondst dat Siet Zuyderland bijhield van 8 december 1980 t/m 8 april 1981, gepubliceerd in Raster #22 (1982)
De tekeningen, schetsen en documentatie waarvan in deze tekst sprake is, zijn in de beeldindex achterin dit nummer (p. 126-127) opgenomen en worden tenslotte op www.tijdschriftterras.nl gepubliceerd.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd