Terras. Jaargang 2012 (02-03)
(2012)– [tijdschrift] Terras–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 37]
| |
Aantekeningen van een telegrambesteller
| |
[pagina 38]
| |
Sommige mensen die een telegram krijgen, willen over hun leven gaan vertellen. Op een regenachtige dag rijdt een man met donkere bril op zijn bromfiets een oud vrouwtje met een tasje ondersteboven. Man met bijl staat dromerig naar een mooie boom te kijken. ‘Gaat u die omhakken?’ ‘Ik weet niet... ik denk het wel...’ ‘Waarom?’ ‘Gewoon... genoeg van...’ Een telegrafiste bakte een Zwanentaart voor een verpleegster die ze kende en met behulp van die taart behaalde de verpleegster de eerste plaats op een intern ziekenhuisconcours. Een man ligt tegen een schutting in het stoffige gras naar de lucht te kijken, te roken, te mompelen. Witte wolken met een donkere voering. Telegram: ‘Uw man is overleden. Komt u hem halen. Dokter Ivanov.’ De deur werd opengedaan door een vrouw met een zwart hoofddoekje, ze pakte het telegram aan en zei, wijzend op een tafel met een doodkist erop: ‘Hij is er al!’ Spoedtelegram om zeven uur 's morgens: ‘Bloemen water geven!’ Sommige mensen doen niet open, vragen het telegram door de deur heen voor te lezen. Sommige mensen kunnen hun eigen deur niet open krijgen. Sommige mensen houden er niet van als je het telegram over de drempel heen aanreikt. Besteller heeft al drie dagen last van een spijkertje in zijn schoen, maar hij is te lui om het plat te slaan. Afgepeigerde postbode met één long. Nieuwe, gepensioneerde bestelster. Oud-verzekeringsagente. Al na een halfuur weet ze alles en snapt ze alles. Weer een halfuur later vertelt ze iedereen hoe hij zijn werk moet doen. En nog weer een halfuur later heeft ze iedereen wijsgemaakt dat de telegraafdienst zonder haar verloren is. Een spervuur van aanwijzingen en goede raad. Met slecht weer gaat ze het ziekenhuis in en met nog meer energie komt ze er weer uit - tot het volgende slechte weer. Vakbondsvergadering, voorstellen van ‘onderop’ en minachtende grimassen van ‘bovenaf’. De telegrafische verhaspelingen van DictorGa naar voetnoot1 Levita: Victor Levitanstraat, Doctor Levitanstraat, en vandaag Dictator Levitanstraat. Zowel de telegrafiste als de besteller hadden een verhaspeling over het hoofd gezien: het moest ‘allerbeste gezondheid’, maar er stond ‘allerslechtste’. | |
[pagina 39]
| |
Op feestdagen veranderen telexen in mitrailleurs met een oneindige voorraad munitie. Sommige mensen hebben heilig ontzag voor hun eigen jubilea, maken zich druk, komen langs, bellen, vragen: ‘Zijn er geen gelukstelegrammen voor mij?’ ‘Vooralsnog niet.’ ‘Hm, gek...’ Besteller piekert over de situatie van een Amerikaanse besteller en levert het telegram op het verkeerde adres af. Besteller is met zijn gedachten bij een Afrikaans land en valt in een kuil. Een jonge telegrafiste wil gaan stappen en verzint telkens een smoes: nu eens is haar oma dood, dan weer haar opa. Iedereen is inmiddels dood, ze valt door de mand, op een vergadering worden haar de oren gewassen. Telegraafproces van Stadsfruitgroenhandel tegen besteller. Besteller koopt een fiets en verkneukelt zich dat het met de fiets snel en fijn gaat. Maar het gaat niet snel en niet fijn, maar verschrikkelijk: hij is als de dood dat hij onderweg wordt doodgereden en doodsbang dat zijn fiets gestolen wordt terwijl hij een telegram overhandigt. En een politieman jaagt hem de eerste de beste dag schrik aan bij een portiek: ‘Uw fiets?’ ‘Ja.’ ‘Weet u wel dat u in overtreding bent?’ ‘Hoezo?’ ‘De wet op het zonder toezicht of diefstalwerend gereedschap achterlaten van een vervoermiddel.’ Zouden ze in Tsjechoslowakije of China fietsen stelen? denkt de besteller gekweld en hij ontdekt dat hij een telegram verloren heeft. Voorjaar, omgewoelde moestuinen, het broeikasplastic glinstert in de zon. Najaar. Een koude wind rukt aan de resten gebladerte en de flarden broeikasplastic. Winter. Alles onder de sneeuw. Sneeuw, sneeuwhopen, de maan. Besteller wordt op wodka getrakteerd. Hij loopt nu niet om het ravijn heen, maar laat zich naar beneden glibberen. De oktoberwind sleurt vuilnis over straten en binnenplaatsen. Gesneuveld in Afghanistan. Gepensioneerde besteller, wiens overgrootvader een Duitser was, is het toonbeeld van nauwkeurigheid, plichtsbetrachting, correctheid. Hij is de man die volkomen vrijwillig een kaart van de telegrambezorgwijk heeft opgesteld en uitgewerkt, met de precieze aanduiding van alle straten, straatjes, doodlopende straten, ravijnen, oversteken over ravijnen, alle huizen en huisjes, terwijl rode | |
[pagina 40]
| |
stipjes laten zien dat de aangegeven plek gevaarlijk is door loslopende honden. De ene telegrafiste is bereid haar laatste cent te geven, de andere bijt je de strot af voor een grijpstuiver. Vorst en zon. Scholieren in militair uniform en met automatische geweren lopen naar de wisseling van de wacht bij de eeuwige vlam, doen hun uiterste best de wachten van het Kremlin na te doen die net marionetten zijn. Nieuwe gepensioneerde besteller. Grijs, pezig, buitengewoon beweeglijk. Hij loopt niet met telegrammen, hij holt. Hij heeft zijn leven doorgebracht in Magadan. Was voorman in Berlaga, werkte vervolgens bij de oeks. In Berlaga zaten geen onschuldigen. Er waren sowieso geen onschuldigen. Alleen nieuwe Goelags en Berlaga's kunnen ons redden. Gori is een heilige plaats. Een telegram dat gasten aankondigt, brengt de klant in paniek: wat moet hij ze te eten en te drinken geven? Sommige mensen willen betalen voor de bezorging van een telegram. Sommige mensen pakken het telegram zwijgend aan en knallen de deur dicht. Bestellers en postbodes zijn verplicht om extra penningen te innen voor de verspreiding van postattributen: enveloppen, prentbriefkaarten, postzegels. Ze stellen zich op in winkels, op straat. Als je voor honderdvijftig roebel verkoopt, krijg je een tientje premie. Op het gezicht van de jonge productieplanner: ik heb een hogere opleiding! Een klant durft: ik was niet thuis, ze hebben een bericht achtergelaten, ik heb gebeld, vroeg het telegram voor te lezen, dat deden ze, ik zei dat alles duidelijk was, ze hoefden het niet te bezorgen, na een tijdje - kunnen jullie het mij persoonlijk overhandigen, ik ben thuis, goed, doen we, deden we, hij bestudeerde het telegram langdurig en zei toen: ‘Weten jullie wel dat het verboden is om telegrammen via de telefoon door te geven?’ ‘Ja, maar u hebt er zelf om gevraagd!’ ‘Maar weten jullie wel wie ik ben? Ik ben de adjunct van de partijbaas van de tractorfabriek!’ Poedersneeuw maakt grauwe hopen. Veertienjarige dochter van vrouwelijke postbode kwijnt langzaam en pijnlijk weg van een sarcoom. Gladheid. Gekraak van ijs en botten. Vrouwelijke besteller rijdt op haar achterste het ravijn in. Telegram: ‘Komen, vader dood.’ ‘Maar mijn vader zit binnen! Daar zit hij, thee te drinken!’ Besteller heeft voor de oudste telegrafiste geen worst uit Moskou meegebracht en is nu in ongenade gevallen. | |
[pagina 41]
| |
Nieuwe bestelster weigert telegrammen voor het ravijn als het donker is. Alle herinneringen van besteller - een gewezen geoloog - laten zich in drie woorden samenvatten: taiga, beestjes, alcohol. Bestelster van achttien mengt zich in de strijd om een bruidegom. Vandaag verzamelt ze haar vriendinnen bijeen en rijdt naar een andere wijk om een rivale in elkaar te slaan. Op dagen met toespraken van groot staatkundig belang zijn de kranten laat en wordt het werk van een postbode nachtwerk. Handelaren in oud papier stelen kranten en tijdschriften uit brievenbussen. Vorst en wind. Besteller kreeg bevriezingsverschijnselen aan zijn orgaan. Heel het leven strijd. Letterlijk gisteren eindigde ze de strijd om een telefoon, vanmorgen begon ze aan de strijd voor een monument voor haar man. Hij heeft wel een standbeeld, maar dat bevalt haar niet, dat van anderen is mooier. Er wordt opengedaan door een jonge, slaapdronken vrouw in een nachthemd, haar tepels steken door de dunne stof heen. Besteller overhandigt het telegram, loopt weg. Hij loopt de straat uit, denkt aan de vrouw. Hij blijft staan, denkt even na, loopt terug, belt aan, vraagt of hij zijn potlood niet is vergeten. Niet. Hij loopt weg. Vogelkers onder poedersuiker van rijp. Bestelster met veel kinderen droomt ervan om het met een geestelijke te doen. Vrouwelijke postbode ontdoet zich van haar man door de benen te nemen en verstopt zich onder een tafel in de iconenhoek. ‘Waarom verhaspelt u voortdurend mijn naam? Ik heet geen Blanter, maar Belter!’ ‘Wat dondert het!’ Telegrafiste van achttien wordt ‘vriendjes’ met telegrafist van vijftien. Hij rost haar periodiek af en vlucht naar zijn leeftijdgenoten: brommer rijden, vissen, naar de disco, enz. Spoedtelegram: ‘Worst gekocht!’ Telegram met toestemming voor ruilen met Moskou. De vrouw kuste het telegram en begon te huilen van geluk. Gesneuveld in Afghanistan.
Veertienjarige zoon van telegrafiste heeft dyskinesie, dystrofie, scoliose, bijziendheid... ‘Je gaat toch in dienst, maak je maar geen illusies!’ krijgt hij van de schoolarts te horen. Telegram uit Jevpatoria: ‘Dank voor je liefde. Laat je behandelen. Je bent ziek.’ | |
[pagina 42]
| |
Bibberende man vraagt om een flesje te kopen met iets tegen kakkerlakken. Het was inmiddels droog geworden, de lente hing in de lucht, toen het opeens hard en nat begon te sneeuwen. Gelukstelegram: ‘Zet je tanden in het leven. Kop op, Boris, niet te vaak vechten, wees wijzer, dan ben je met dertig majoor!’ In het tehuis voor doofstommen is alles altijd helder, glimlachen, geen vragen of aanmerkingen. Telegram aan Stadsfruitgroenhandel: ‘We hebben zuurkool in de aanbieding, ingelegde abrikozen, ingelegde courgettes, ingelegde tomaten, ingelegde augurken. Chef Petrovsko ORS N. SoljonyGa naar voetnoot2.’ Deze vrouw vraagt heel vaak een gesprek aan om telefonisch ruzie te maken met haar schoonzoon. Gelukstelegram voor iemand die niets meer nodig heeft. Het paradijs van het bloeiende ravijn. De hervorming van het postkantoor begint met de schoonmaaksters, de postbodes, de bestellers, de operateurs en wordt met deze laatsten ook afgerond, zo lijkt het: kortingen, afschaffen toeslagen, enz. De postelite is tot de slotsom gekomen dat men een schoonmaakster met een bult twintig roebel per maand kan betalen en dat dat nog veel is. Bureaus worden uitgebreid, aantal bestellers ingekrompen. Hogere snelheid op basis van rappe voeten en tong uit de mond. Dag, nieuw leven! Dag, Charlie Chaplin! |