Dit is die tafel vanden Groten Lancfranck

[LXXIX] Dat sovende capittel is van mollifitative, dat is toe segghen morwende dinghen, ende die manyere hoemen morwen of weyken sal. Nota

Wy ⁵⁸⁹ ghebruken morwende medicinen in IIII manieren. Die eerste maniere is alsmen een harde materie wil verscheyden. Dan heft men noet dat ment alte mael morwet jof dat dunneste

589 Emendatie: het handschrift heeft ‘Wwy’.

[fol. 160v]

der materien soude verscheiden ende dickest niet. Die ander maniere is als een lit

heft ghesijn te braken jof uuter steden ende alset weder heel is ende dattet lit blivet stijf, dan moetmen wel een lit morwen tot dattet wel mach roren. Die derde is alse een lit niet te hans is weder ghevoghet in sijn stede (omme datter gheen meister en was int beghin), dan moet men dat lit verschen ende morwen datment weder te punte mach bringhen. Die vierde is als een te broken lit qualiken is vergadert, dat het een deel ridet up dat ander, dat moet men morwen ende weder breken ende dan weder brenghen in sijn stede.

In allen desen saken hantieren wy morwende medicinen alse camillen, mellilotum°, venigreet°, lijnsaet, alle smouten ende vele gummen ende elke medicien by sijnre hetten unde versheide morwet een materie int lit ende ontdoet die zweetgaten, datte overvlodichede te bet uut mach ende dat lit te bet moghe roren.

Item, dit is een goede salve in die eerste sake: nemet ouden olie IIII deel, was een deel ende dit salmen te gader smelten ende salven daer mede dat lit om een materie te morwen dat het te bet soude verscheiden moghen. Item, een ander die sterker is: nemet wortelen van citados° ende van bismalven° elcs I unce ende men salt sniden in cleynen stucken ende doen sie in een glasene viole mit IIII onse olie van lelien ende siedent al in een ander vat mit watere

[fol. 161r]

tot dat die verscheit der cruden is verteert. Hijr mede salmen die stede salven ende bijnden daer op velle mitter eyken. Mer eermense salvet salmen dat lit baden mit warm water tot dattet roed wert ende nyet langher. Ende ist dat die sieke sterc is, men sal verwermen een stic van enen mollen steen int vier jof een groot sticke van enen smeer yseren ende stekent in sterken asijn ende houten boven dat lit in den doen ende stovent also een langhe wile ende hijrna salment salven. Item, die maniere van een lit te morwen in die ander sake ende in die derde ende in die vierde, is alleens ende is datmen sal hebben watere daer in sijn ghesoden blosemen van camillen, mellilotum°, venigriec°, lijnzaet ende wortelen van henise° ende stoven der in dat let een langhe wile ende wryven ende rueren dat lit. Ende daer na salmen salven mit een navolghende salve tot dattet lit wel is ghemorwet. Neemt swinen smeer sonder sout ⁵⁹⁰ III uncen, smout van hoenren ende van gansen ende van enden elcs I unce. Ende alle dese salmen to gader smouten ende colieren ende doen daer in een unce was, dit morwet ende verschet seer. Ende ist dat men daer in doet dragantum° I unce, so ist guet jeghen droechte der borsten ende der longene ende jeghen droge hoefte.

Item, een ander dat morwet die hertheide der leden die to braken waren jof uut hoer proper steden: nemt out

590 Emendatie: het handschrift heeft ‘smout’.

[fol. 161v]

zwinen smeer sonder sout ⁵⁹¹ IIII unce, drosine van olie van lelien ende van lijnsade bedellij° elcs II uncen, storax° calamita° galbanum° opponat° elcs I unce. Die gumme salmen weken in asijn ende wel stampen dan in enen mortier ende smelten die smouten ende menghense alle to gadere ende salven daer mede die stede achter belettinghe. Item, een ander dat seer morwet ende comfortiert: nemt out swinen smeer sonder sout II uncen, smout van gansen, van enden ende van hoenren elcs I unce, was terpentijn mele van fenigrieken° van lijnsade elcs I unce, olde olie IIII unce, bedellij° oppoponat° mastic° wiroc° elcs een half unce. Die gumme salmen temperieren ende smelten mitten smouten, was ende mitter olie ende colerent dan. Ende in die coleringe salmen doen die pulvere van datter sijn, stampen ende menghen wel te gader ende bestedent. Ende alst te doen is, salmen dat lit stoven mitter voerseiden water ende salvent by den viere. Het morwet die juncturen die stijf waren achter dat die ghebroken leden weder sijn gheset. Ende het is die salve van Rasis ende is dicwile guet gheprovet.

591 Emendatie: in het handschrift ontbreekt het woord ‘sout’.