Dit is die tafel vanden Groten Lancfranck

redactionele ingrepen

In 2017 is door de editeurs een aantal aanvullingen en correcties gedaan op de in 2015 aangeleverde tekst.

Het Amsterdamse Lanfranc manuscript is over het algemeen goed leesbaar. Alleen de ‘b’ en de ‘v’ zijn soms moeilijk van elkaar te onderscheiden, evenals de ‘a’ en de ’o’.

Problematisch was de ‘ij’ klank, die op veel verschillende manieren geschreven werd, maar die wel goed te onderscheiden was van de ‘y’. Ter wille van de leesbaarheid werd ervoor gekozen consequent de ‘ij’-klank als ‘ij’ te schrijven en niet als ‘ii’ etc.

De spelling van u/v/w/ en i/j zijn gesystematiseerd naar hedendaags gebruik.

In het handschrift zijn sommige letters met rood opgehoogd. Een systeem hebben we daarin niet kunnen ontdekken; het gebruik komt nogal willekeurig over. Daarom hebben wij de interpunctie en dientengevolge het hoofdlettergebruik aangepast naar hedendaags gebruik.

In het handschrift komen de in het Middelnederlands gangbare abbreviaturen voor. Deze zijn opgelost, maar niet gecursiveerd (‘mater’ wordt soms afgekort als mr).

Bij Romeinse getallen zijn de omliggende punten weggelaten en is de onderkast vervangen door bovenkast (‘iiii’ werd geschreven als ‘IIII’ en niet als ‘IV’).

Alinea’s en interpunctie in de tekst zijn aangebracht op grond van onze interpretatie van de tekst.

Frequent is een naam van een auteur in de tekst met rood onderstreept.

Een vorige gebruiker heeft hier en daar woorden in het handschrift met blauw (potlood) onderstreept en in de marge een vraagteken gezet.

In het handschrift komen veelvuldig (originele) doorstrepingen en andere correcties voor.

De verschillende hoofdstukken beginnen met een initiaal. Deze zijn rood gekleurd en versierd met grof, blauw penwerk. De initialen aan het begin van de ‘traktaten’ zijn groter dan die aan het begin van de ‘leringen’, die weer forser zijn dan die aan het begin van de ‘kapittels’. De titels van de hoofdstukken zijn geschreven in rubriek (in een littera cursiva). Dit alles wordt alleen bij het eerste hoofdstuk in een voetnoot vermeld.

Na de initiaal aan het begin van een hoofdstuk wordt vaak maar niet altijd, de tweede letter als klein kapitaal geschreven. In de kritische versie is een kleine letter gebruikt.

De gewichtsmaten pond, ons, drachme en scrupel worden soms uitgeschreven, soms met de middeleeuwse symbolen aangeduid. Gekozen werd om altijd de uitgeschreven vorm te gebruiken.

In de tekst werd het teken ° toegevoegd aan ingrediënten van de receptuur die nader verklaard worden in het Glossarium.

De nummering van de hoofdstukken is in het oorspronkelijke exemplaar in de marge bijgeschreven. Deze is hier steeds tussen vierkante haken aan de kop toegevoegd.

Het handschrift bevat met name in het hoofdstuk over de oogziekten, aantekeningen in het Latijn in de marges en zwarte onderstrepingen in de tekst. Deze dikwijls slecht leesbare gebruikerssporen dateren waarschijnlijk uit het begin van de zeventiende eeuw. Ze werden uitgeschreven en vertaald door Prof.dr. Wilken Engelbrecht (Palacký Universiteit te Olomouc en Katholieke Universiteit Johannes Paulus II te Lublin). Niet geheel zekere woorden zijn gecursiveerd, onleesbare woorden aangegeven met <...>. De teksten en vertalingen zijn weergegeven in onderstaande tabel.