Dit is die tafel vanden Groten Lancfranck

[LXVIII] Dat vijfte capittel is van breken der armen ende ellenboghe

De arm tuschen die scouderen ende ellenbogen breket dicwijl overdwers ende joet naer is der juncturen jo zware het is to cureren. Hijr sal ic een exempel stellen in dit lit van curacien datmen also sal cureren armen, benen, deen. Aldus suldi weten jof dit lit te broken is. Doet een persoen nemen onder an die scouder ende du salte mit beiden dinen handen den arm boven den ellenbogen nemen ⁵³⁶ ende waggelden sachte over ende weder tote ghi hoert de enden der beenren criselen. Ende dit salmen doen als dat een stuc niet en is ontzwellen vanden anderen, want dan ist goet to bikennen ende suldi byreiden al datter tho byhoert eer ghi werkis beginnen. Ende dan suldi dat been voegen in sijn stede te sachten dat ghy moghet. Ende dan alre eerst upleggen een out linnen cleet, ghenet in oli van rosen ende een luttel uut gheduwet. Daerup suldi leggen een ander stuckelkijn van enen dicke clede mit enen helende plaester, al soet gheseit wert int Antidotario. Ende dese II clederen werden so groet dat si sullen bevangen al dat ghebroken lit ende een palme breder in elke side overdwers. Up dese II clederen salmen ⁵³⁷ leggen een cussinele van stoppen, effen ge

536 Emendatie: Hier ontbrak een werkwoord.

537 Hiervoor (doorgestreept) ‘ouerdwers’.

[fol. 141r]

maect ende ghenet int wit vanden eye. Ende alle desse salmen bijnden mit een scrode teen vingher breet ende langennoegh dat men menichsins omme mach bewinden ende meest dwingende up die gebroken stede. Ende te vordere bet achter te slackere datmen winden sal. Ende dat salmen so nayen mit eenre naelden ende die eerste bondinge der scroden so vast genaiet an dat laetste bondinge. Ende up dat bijnselen salmen leggen een cussinele van stoppen, ghenet in water ende uut gheduwet. Ende up dat cussineel salmen leggen spalken ende updie spalken coerden mit blederen pipen jof metallen jof yseren, die welke men sal ghemaetlic dwingen. Ende een clene rodekine salmen steken doer een pipen up dat die bijndinge niet en mach slappen.

Wel is to weten datmen gebroken leden sal bijnden ghemaetlic ende niet so zeer dattet zwerende wert noch die bevolicheit in dat lit niet en si verloren. Doch sijn somme die een lit bijnden so vaste datter gheen voetzele to en mach comen, also waer bi dattet lit dan verdervet ende verrottet. Ende daer of comt coerts jof crampe, vanden welken vele seken sterven. Ende als ghi dat seet, so suldi dat lit ontbijnden ende helpen, alsoet voerseit is in dat ghemeen capitel boven.

Die to broken steden bider scouder salmen salven mit medicien van bolo armenico°. Ende ist datter gheen quaet toval en comt als zweringe jof apostume jof joecte, dan salment also laten ontbijnden tote X dagen in den winter ende VII dagen in den somer. Ende dan salment al sachtelike bijnden

[fol. 141v]

ende leggen weder der up de voerseide medicien van nyes ende dan weder bijnden. Ende ist niet wel ghevoget, men salt wel to gader voegen ende bijndent als ment to voren dede. Ende alst wel heel is, men salre up leggen stoppen, ghenet in gueden, warmen wine. Ende ist dattet lit scivet is, dat salmen beteren alst gheseit wert int Antidotario.

De beenren vanden arm tusschen den ellenboge ende der hant breken somwilen beide ende somwilen meer een. Ende dit salmen cureren inden selven maneren dat voerseit is onder ⁵³⁸ . Ten were dat meer dan een been to broken is, dan en ist gheen noet de spalken daer up to leggen, want dat ghesonde been sal dat broken been uphouden dattet niet sal mogen ontzwingen.

Item, die beenre der vingheren en breken niet om dat si sijn sterc ende cleine. Ende ist datsi breken, men sal se bijnden ende spalken alst voerseit is. Ende ist alsoe dat die vingeren sijn cleen, men moet sie achterwaren mit groter behendicheit. In allen te broken leden int begin sal wese die spise arm ende magere ende daer na bet dickere, alsoet voerseit is in dat ghemeen capitel.

538 Emendatie: het hndschrift heeft ‘Oonder’.