Dit is die tafel vanden Groten Lancfranck

[LXVII] Dat vierde capittel is van breken der ribben ende spondelen

Die spondilen mogen niet breken om dat si cleen sijn ende sterc mer si mogen wel sijn ghefrutzeert ende der to comen dicwile quade tovallen ende meest mitten spondilen des halsis omme die quetsinge des morgis. Ende daerom als ghi seet in dusdanige sake van quaden to vallen dan onderwijns ju niet jof salvet die stede mit wermer oli van rosen om to bewachten van apostume, ende daer na legget daerup terpentine ghedwegen ende ghemenget mit een luttic mastic°, tot dat die stede is ghenesen.

Ist alsoe datter quetsinge comet up de VI grote ribben jof dat een mensche vallet mitten ribben up een hert dinc, so mogen breken ende vouden. Mer ist dat hi valt up die grote ribben jof daer up is ghequetset, die innerste leden daer onderwesende souden eer sijn ghequetset dan die ribben souden breken. Ende aldus salmen bekennen een rib to broken: ist datmen daerup tastet mitter hant ende bevoelt de beenren criselen dat een jegen dat ander ende die zeke verwandelt sijn ademe ende bevoelt stekende zweringe van hoesten in die side. Ende een ribbe to broken is quaet weder to brengen to punte, want dat een stuc voudet inwert dat quaet is weder to brengen in sijn stede. Som seggen dat die zeke soude eten zwellende spisen dat de ventositeit soude die ribben driven weder in haer stede. Ende andere meisters stellen der up ventosen diet

[fol. 140r]

wedertrecken in sijn stede. Item, dese II werken sijn vreselic want die ventositeit maect dicwijl een aposteem ende die ventose bussen trecken meer humoren ter steden dan het behoert. Mer men sal werken aldus: ist dat die sieke ful is, men sal hem laten die lever ader an die ander side ende ende daerna an de selve side. Ist dat hi niet ful en is, so ist ghenoech tlaten an die selve side. Ende daerna sal die meister smeren sine handen mit terpentine jof mit plecken ende leggent up de broken ribbe ende die ander hant gesmeert oec. Also sal hi effenlic op heffen tote dat die einden der ribben sijn to gadere ghevoget ende dan salmen den zeken doen hoesten ende sellet wederkeren in sijn stede. Ende waert dattet lichaem niet weer ful, so mochtmen daer up stellen ventosen. Alse die ribbe sijn weder in sijn steden, dan salmen daer up leggen plaesteren van stoppen, ghenet int witte vanden eye mit helende medicinen, so breet dat het bevanget die hele ribben an allen siden. Ende dan bijnden so mit ener scroden dattet niet af en mach vallen noch dat die gebroken ribben niet en mogen onzwingen. Men sal den zieken gheven lichte spise alse wellinge van amidum°, van ⁵³⁴ terwen, van penideem° ende soeten getemperden wijn ende bewachten hem van gramscapen, van ropen ende van alle dingen die doen hoesten. Ist dat die zweringe niet en cesseren, so dat men die ribben niet en mach vergaderen mer ⁵³⁵ dattie hoesten meren ende scerpe zweringe ende coerts to comt nochtan dat hi was ghelaten, dan salmen

534 Hiervoor (doorgestreept) ‘ter’.

535 Emendatie: het handschrift heeft ‘meer’.

[fol. 140v]

dat vleisk sniden boven die to broken ribben ende haer ondecken ende brengen weder ter stede mit hant wapene ende dan cureren de wonde lijc een ander wonde. Ende sijn spise sal wesen lijc die sieken die hebben een aposteem binnen an die ribben, tot dat die coerts ende to vallen sijn cesseert (dats uphouden).