Dit is die tafel vanden Groten Lancfranck

[XXXV] Dat XVIJ capittel is van ventosen ²⁵² en lieken

Ventosen bussen stelletmen somwijl mit sniden, somwijl sonder sniden. Item, somwijl sonder sniden stellet mense in zweringe des bukes comende van ventositeit. Ende medicien den ventositeit verterende is aller best. Men stellet se up de wege der stenen dalende vander nieren en luttel onder de stede der zweringe, dat si den steen nederwert trecken. Ende te meer dat de steen ²⁵³ daelt, temeer salmen die busse versetten tote dat die steen comt ter blasen. Men stelletse onder de mammen om te stremmen dat bloet vander nosen ende vander moder. Men stelletse up den buuc om de moder weder to brengen in hare stede. Also ist dat de moder is ghesonken an die luchter side, men salse stellen an de rechter side; ende ist an de rechter men stelletse an de luchter side. Ist dat si zeer is ghedaelt onder den navel, dan salmense boven den navel setten; ende trect si totter herten, men stellet se luttic onder den navel. Men stellet se uptore om uut to trecken datter in is, ist ²⁵⁴ steen jof graen of anders yeet. Men stellet se up den aers om spenen uut to halen. Ende men stelletse in allen steden daer men zeer wil hebben treckende. Oec sijn si guet ghestellet up verwodes hondis beten ende up beten van feninigen beesten.

Ventosen mit sniden stellet men in saken daer men niet en mach bloet laten ende omme cranchede ende om outhede als in kijnderen, den welken men mach scerpen achter IIII jaren, mer niet laten ter adere. Ende meest alsmen wil purgeren dat bloet

252 Er stond ‘coppen’ maar dat is doorgestreept en ‘ventosen’ staat er boven.

253 Hierna staat (doorgehaald) ‘comt ter blasen’.

254 Hierna ‘been’ (doorgehaald).

[fol. 75v]

wesende tuschen de huut, ghelijc datmen scerpet achter in den halse om swaerheit des halsis ende der ogen; achter up den hoke vanden hovede jegen scorfheit ende puusten ende zeerheit des hovedis, ondert kin omme plecken des aensichtis ende seerheit des mondis ende der lippen ende des tant swers. Ventosen gestellet onder dat kin brengen som wile soe vele roethede in dat aensicht dat men nymmermeer can verdriven; daer men stellet se der noet sonder voersenicheit. Item, tuschen den scuderen ist guet jegen bevinge der herten comende van te vele blodis. Up die aersbellen sijn si guet jegen zweringe der lenden. In die hamme sijn si guet jegen seecheit der nieren, der moder, der cullen. Het ydelt seer den lichaem ende daer om crancket sere.

Lieken ²⁵⁵ trecken vele meer bloets dan ventosen ende men stellet se in de steden daer men ventosen stellet. Ende somme lieken sijn quaet ende die hantiert men niet ende die ander sijn guet. Dus machmense kennen: de quade sijn swert ende hebben ene ghemengede verwe van diversen verwen mit groten hoveden ende wonen in vervulden water ende si hebben vele scumis up haer verwe. Die guede leken hebben den huut roet ende den rugge bleecachtich gemenget mit gronen stripen ende hebben clene hovede ende si sijn clene lijc een stert van enen muus ende si wonen in gueden water der vole pudden sijn. Ende men sal se doen vasten eer mense an stellet. Dan sullen si eten bloet van enen lamme ende daer na salmense dwaen mit claren watere. Ende alsmen se an wil setten, dan sal men de stede vaste wriven so dattet roed werde ende daer up setten ene ventose busse om dat bloet to trecken. Ende dan salmen de stede smeren mit blode ende dan salmen an setten die lieken. Ende als mense af ²⁵⁶

255 Hiervoor staat een rood streepje, wellicht aanzet tot een paragraafteken.

256 Custode rechts onder: ‘wil hebben’.

[fol. 76r]

wil hebben, so salmen blasen in die stede baurat° of asche maket van pampijr jof spongie jof van clederen. Ende als si of sijn, dan salmen an sette ventosen bussen om uut te trecken dat overvloiende bloet. Ende die leken aldus gheset sijn guet jegen alle corrupcien (dats brekinge) ende alle seechede comende van vervuulende blode.