Dit is die tafel vanden Groten Lancfranck

[XIII] Dat X capittel van spise der ghewonde luden

Alle meister schelen vander spise der gewonden, want somme gheven tallen wonden in dat hovet jof ergens waer gueden sterken wijn ende guet vleisk van hoenren ende caponen ende si seggen dat de seken aldus best ghenesen ende si seggen dattet water fuulmaect de gewonde leden

[fol. 34r]

ende maket apostemen ende corrumpeert de complexi ende vercrancket ende doet vele quades. Ander geven horen zeken to eten boerne ende broet ende een luttel gebraden appelen totte X dagen to. Ende ic segge dat lude van een complexie cout ende droge, ist dat se sijnt gewont ende si dan anders niet en eten dan born ende broet dat si so zere werden vercrancket dat haren wonden niet en mogen helen jof si moten cranc sterven of lange quelen, want hare lichamen ende leden, mage ende aderen ware cranc eer si gewont worden. Ende ic segge dat lude heet ende versch ist dat si sijn gewont ende si dan drincken wijn ende eten vleisk dat si dan beyagen coerts ende apostemen in de wonde, mer bi der leringe Galieens ¹³² ende Rasis ende Avicenna - ende also ic dicwijl heb gheprovet - so seg ic dat int begin sal hem die zeke wachten ende meest is hi int hovet wont of in zenuwigen steden. Want ne gheen dinc en quetset so varinge de zenuwen ende de hersene als wijn doet, want al sijn subtijlheit doergaet hy varinge in de zenuwen ende varinge climmet ten hovede, dragende mit hem gheest ende humoren ende quetset den sin oec somwilen in gesonden luden ende het deert alle den ghenen de cranc sijn int hovet. Ende daer om in wonden van hovede ende van zenuwen salmen int begin verbeden wijn. Ja, in luden die heet sijn ende versch jof de allene sijn heet anders dan int ende vander curen. Coude gewonde lude sullen after III dagen wijn drincken getempert ende emmer so langer so meer na datmen

132 Rood onderstreept.

[fol. 34v]

is versekert van apostemen. Mer lude de heet sijn, sullen drincken water van ghersten jof water daer crumen van brode sijn in gesoden jof cout water, ende meest in den somer ende oec somwilen in den winter, jof mit X delen wijns van garnaten° jof mit VI dele verjuus jof desen volcomen dranc ter wonden van hovede ende van zenuwen. Nemet water een verendeel ons III suver gherste jujube° sebesten° elx een half dragmen droge prumen van Damasco° ons I granen van garnaten° ons I zuke rosaet III ons. Dit salmen seden tot dat een derden is versoden ende dan ghevet to drincken. Ende dese dranc verwandelt ende verdrivet de fumeyen datsi niet up en climmen ten hovede. Die ghene de sijn heet ende versch van complexien, en sullen niet eten visch, noch vleisk, noch eyere, noch melc, noch gheen dusdanich spise jof si en worden toe cranc. Mer si sullen eten wellinge van havere jof van ghersten mit mandel melc sonder in hovet wonden. Der en salmen gheen mandelen gheven noch gheen fumich froiten, alse noten ende haselnoten. Want si hebben een fumich proprieteit derende den hovede. Ende hi mach eten amidum° mit colen, latuwen°, crumen van brode gedwegen mit zukere. Ende ist dat hy so cranc is, dat hi hem niet en mach wachten van vleisk, men sal hem gheven vleisk van clenen hennen, kukenen ende van clenen vogelen als lewerken ende dees gelijc ende van jonge gheitkinen ende vleisk van clenen kalveren mit verjuse jof mit wijn van garnaten ende dusdanige spise

[fol. 35r]

sal hi nutten totdat de wonde is versekert van apostemen. Ende dat is als de zweringe onzeten is ende tlit onswollen is ende de wonde fulna heel is up dat de wonde was genait dat daer gheen etter was in ghegenereert. Ende ist dat die wonde was mit frotzeringe jof verwandelt vanden lucht so dat daer etter was in ghegenereert, dan ismen versekert van apostemen. Als de dan maken volcomenliken etter ende dat lit wel draget ende isset ontzwollen ende sonder zweringe dan salmen de spise verwandelen tote hi comet ter spisen de hi is gewoenlic to etene. Ist dat de seke is van complexi cout ende droge, jof cout ende versk, jof dat hy hevet ene crancke mage, dan salmen gheven hem int eerst vleisk conficieert mit walrukende spise jof specien als caneel ende gengebar° ende deergeliken ende gheven hem van eerst van ydrozatum° jof julep° wal rukende ende achter III dagen sal hi drincken wijn ende also wal vanden enen als vanden anderen. Ende ist oec dat een been to broken is mit wonden jof sonder wonden ende alsmen is versekert van apostemen, dan salmen hem gheven wal vodende spise de maken een sterc reperament des benes, als terwe ghesoden ende haer blomen in pappe, de achterlede van coyen, de buke van ossen wal gesoden ende deer gheliken, alse waer bi die surgijn moet kennen die complexien, outheden, lantscepen, costumen, de tiden vanden jaer om de wonde wel to dieteren, want hets noetsakeliken.