Dit is die tafel vanden Groten Lancfranck

[I] Dat ierste Capittel der der ierster leringhe des iersten trataet is wat surgie is ende in hoe vole dat si ghedeelt werden

Al dat wy bygheren to ondersoken dat mach wesen ondersocht in enen van dre maneren, als by sinen name, jof by sijn werke, jof by siner warachtigher ende essenciaeler diffinicien. In desen dre maneren soe mogen wy onder soken de eerste cirurgie. Want byder byteykense siner name wert gheseit aciros, dats een hant, ende gios, dats werkinghe, ¹⁹ om dat al hoer eynden ende al hoer nutscap stat in die werkinghe vander hant.

In die selve manere mogen wy se bykennen by hoer warc, want si staet by dat werc der hantliker dingen. Daer of seit Galieen:

‘We so een dinc wil ondersoken, de peinset niet to ondersoken uut hoer name, mer uut hoer werc ende wesene’.

Ende Avicenna seit:

‘De kennese der inghesetter namen en doet niet af de onwetenheit de welke ghevet de vreemtheide der dinck.’Daer om sy dat sake dat die kennisse der werkinghe mit der kennisse der namen si tselve. So ist openbaer dat wy de kennisse der cyrurgien moten ondersoken by haren diffinicien onderscheit de to kennen ghevet

19 Hiervoor staat (doorgestreept) ‘werkende’.

[fol. 7v]

haer wesen. Waer of dat wy segghen dat Cirurgia ²⁰ is een medicinabel kunst, mit welken kunst wy werden gheleert te werken mitter hant in des menschen lichame, continuerende solucie weder ledende te mogenliken state, ende to vervloyende uut te steken, na der meninge der thoriken der medicinen.

Alse wy seggen dat cyrurgie is een kunst, so wy der seggen dat cirurgie is een sunderlinghe werkinghe die welke is een overtallige ende een corruptibele dinc vanden welken gheen kunst is. Ende dat wert to ghedaen medicinael, want dit wort ‘kunst’ wert niet properlic nomen mer ghemeenlic also gheheel. Alze men seit ‘is ghewerc’ ter differencien van der theoriken. Ende alsmen seit: ‘mit den handen’, so seit men die practike. Ende alsmen seit: ‘in den menschen lichaem’, dat seit ter differencien (id est onderscheit) vanden werken de men mit handen in die stummen deren doet. Mar daer om noch tot hijr mochte werden ghediffiniert alle die practike, so wert daer to daen dre differencien, de houden alle die werken van cyrurgien de welke sijn dese: alset ²¹ ghehele to scheiden, ende tscheidene to helen , ende tovertallige af te doen. Mer also wert componeert: sone werter niet moghelix gheset, dan het niet moet werden gheseit:

‘De en is gheen cirurgijn de tquetste lit leit ten beteren staet, al is dat saek dat het niet schoen en is

20 Cirurgia met een rood aangestipte hoofdletter plus paragraafteken. In de kantlijn staat in het handschrift van de kopiist hic patet diffinitio cyrurgie (‘hier staat de definitie van ‘chirugia’) met een rode lijn er boven en er onder.

21 Hiervoor doorgestreept ‘alshet’.

[fol. 8r]

ofte heel alsoet was.’ Ende alsmen seit ‘na den meninghe der theoriken’, dat wert gheseyt dat men moet weten dat den cirurgijn is orberlic to weten de theoriken alsoet openbaerlike sal verliken in sijn stede. Die generael partien der cirurgien: so wat de andere seggen sijn dre meninge der cirurgien, die welken in haer properlic stede werden gheclareert. Mer die menschelike lichaem beide de ghelike lede ende die dienlic sijn onderwerpen der cirurgie optie welke alle de cirurgien wert ghesticht.