|
| |
| |
| |
Raymond Noë
InZicht
‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
| |
Nederhiphop
Vivien Waszink, taalkundige bij het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, was twintig jaar geleden als schoolmeisje al een hiphopfan - en dat is ze ook al die tijd gebleven. Ze heeft daardoor de ontwikkelingen in de hiphop vrijwel vanaf het begin gevolgd, en weet er dus veel over te vertellen. Dat doet ze in haar pas verschenen boek Woord! (en een jaar geleden ook al in Onze Taal, in het oktobernummer van 2012).
Woord! gaat over de taal van Nederlandse hiphoppers, maar om hun songteksten goed te begrijpen, is enige kennis van hiphop als muziekstijl en als culturele stroming onmisbaar, en daarom gaat de eerste helft van het boek dáárover. Zowel de Amerikaanse hiphopscene als de Nederlandse wordt vrij uitgebreid en chronologisch in kaart gebracht.
In het tweede deel gaat het dan over de teksten van nederhiphoppers, zoals Def P, Extince, Lange Frans, The Opposites, De Jeugd van Tegenwoordig en Waszinks favoriet Winne. Volgens het vooroordeel beperken hiphoppers zich in hun raps vooral tot grootspraak en vuilbekkerij; die elementen zijn ook zeker aanwezig, maar er is meer dan dat. ‘Hiphoptaal is bijzondere taal’, zegt Waszink en ze laat dat zien aan de hand van veel voorbeelden van de taalacrobatiek die de rappende hiphoppers ten beste geven. Ze behandelt de metaforen, woordspelingen en andere stijlmiddelen, het onvermijdelijke Engels en de grappige leenvertalingen (zoals straatgeloofwaardigheid voor street credibility), en spontaan gevormde neologismen (zoals gangsterlijkheid).
En de rappers blijken af en toe ook archaïsche uitdrukkingen of clichés te gebruiken. Maar volgens Waszink doen ze dat alleen ‘als het om moeders gaat, of om meisjes waar ze écht verliefd op zijn’.
Lezers van Onze Taal kunnen gebruikmaken van de aanbieding op blz. 319. Woord! De taal van nederhop is verschenen bij Uitgeverij Nieuwezijds en kost €14,95 (gelijmd, 208 blz.). ISBN 978 90 5712 388 7
| |
■ Gedichten in de klas
Hans Hagen is een populaire en veelbekroonde schrijver van een enorm aantal kinderboeken. Sommige daarvan schreef hij samen met zijn vrouw Monique. Een van hun nieuwste boeken is Ik zoek een woord, waarin ze 167 gedichten verzamelden over woorden en taal: ‘Geheime berichten, boze brieven, lieve woorden, gevleugelde woorden, wartaal, kromtaal, klanktaal, en woorden die zich niet laten vangen.’ De gedichten zijn voor het grootste deel van bekende Nederlandstalige dichters als Herman De Coninck, Toon Tellegen, Elly de Waard, Joke van Leeuwen, Bart Moeyaert en Kees Stip, maar er zitten ook een paar vertaalde tussen. Het boek kan goed worden gebruikt in de klas. Hiervoor zijn op Hanshagen.nl uitgewerkte lesideeën te vinden.
Veel gedichten uit het boek worden ook gebruikt in het theaterprogramma Ik zoek een woord. Dit programma van Hans en Monique Hagen en componist-muzikant Floor Minnaert is gericht op kinderen van vijf tot negen jaar en biedt ‘een vrolijke voorstelling voor iedereen die houdt van spelen met taal en muziek’.
Ik zoek een woord. 167 gedichten over taal om van A tot Z te verslinden is een uitgave van Querido en kost €19,95 (gebonden, 208 blz.). ISBN 978 90 451 1538 2
| |
■ Taaladviezen
Friederike de Raat was drie jaar hoofd eindredactie van NRC Handelsblad en Nrc.next, en de vele taalfouten die ze in die periode bij haar werk tegenkwam, inspireerden haar tot het schrijven van Geen hond die ernaar kraait. Anders dan de titel doet vermoeden gaat het in dit boek niet om komische verhaspelingen of leuke verschrijvingen, maar om taalregels. De Raat geeft in korte hoofdstukken tekst en uitleg bij 25 veelvoorkomende taalkwesties die bij het schrijven voor problemen kunnen zorgen, zoals lastige voltooide deelwoorden (gestofzuigd of stofgezogen?), vervoeging van Engelse leenwerkwoorden, meervouden van woorden die eindigen op een of meer klinkers, onnodige spaties, ‘Engelse’ overtreffende trappen (met meer en meest), en het verschil tussen sinds en vanaf. Het boek is de opvolger van het qua opzet vergelijkbare (en succesvolle) Hoe bereidt je een paard?
Geen hond die ernaar kraait & andere onuitroeibare taalfouten is een uitgave van Nieuw Amsterdam en kost €12,50 (gelijmd, 112 blz.). ISBN 978 90 468 1596 0
| |
■ Nederlandse uitspraak oefenen
Buitenlanders die Nederlands leren, hebben vaak grote moeite met de klanken van onze taal, die verschillen van die van hun moedertaal: klinkers zijn korter of juist langer, en sommige klanken, zoals de harde g en de ui, kennen ze vaak helemaal niet. Er moet dan flink geoefend worden, en het boek Nu versta ik je! is daarbij behulpzaam. Met het boek - waarvan ook een versie voor het Belgisch-Nederlands beschikbaar is - kan de uitspraak worden geoefend op woorden op zinsniveau. De juiste uitspraak is te beluisteren op een bijgeleverde cd.
• Nu versta ik je! Uitspraak Nederlands voor anderstaligen - Nederlandse editie van Gabri van Sleeuwen en Anneloes Spaan is een uitgave van Acco en kost €41,50 (ingenaaid, 176 blz.). ISBN 978 90 3349 317 1
• Nu versta ik je! Uitspraak Nederlands voor anderstaligen - Belgische editie van Ines Blomme e.a. is een uitgave van Acco en kost €41,50 (ingenaaid, 176 blz.). ISBN 978 90 3349 316 4
| |
■ Oude Friese namen
Tien jaar lang verzamelde Omrop Fryslânmedewerkster Aly van der Mark bijzondere, in onbruik geraakte en bijna-uitgestorven Friese voornamen uit overlijdensadvertenties - namen als Samme, Scholtje, Schoutje, Seeske, Selie, Sipke, Sieuke, Sjerpje en Swopkje. De oogst is onlangs gepubliceerd in De lêste Hikke. De herkomst en de beteke- | |
| |
nis van de namen wordt overigens niet verklaard. Wel bevat het boekje levensbeschrijvingen (in het Fries en het Nederlands) van twaalf ‘gewone’ Friezen, die tezamen een beeld schetsen van het verdwenen Friesland waarin al die typisch Friese namen nog gebruikelijk waren.
De lêste Hikke. Fryske nammen fan foarby (met Nederlandse vertaling) is een uitgave van Friese Pers Boekerij en kost €10,- (ingenaaid, 96 blz.). ISBN 978 90 330 0413 1
| |
■ Radiocolumns
Taalkundige Wim Daniëls gaat in zijn wekelijkse gesproken column in het radioprogramma Spijkers met koppen in op de actualiteit, maar als het even kan ook op de talige kant van de zaak - al is het maar door het maken van een paar woordgrappen of woordassociaties. De beste en leukste columns van de afgelopen twee jaar zijn nu verzameld in Gnoeg is gnoeg. Het boek is de opvolger van Komkomma, waarin Daniëls' beste radiocolumns uit de jaren voor 2012 gebundeld zijn.
Gnoeg is gnoeg. De Spijkers met koppen-columns is een uitgave van Thomas Rap en kost €12,90 (gelijmd, 192 blz.). ISBN 978 94 004 0207 2
| |
En verder
■ Buitenlandse familienamen in Nederland. Verbeterde herdruk van deze inventarisatie van allerhande buitenlandse familienamen (van Angolese tot Zwitserse), door familienamenvorser Jan Spendel. Uitgeverij Gopher, €19,50 (gelijmd, 261 blz.). De eerste druk werd besproken in de rubriek ‘InZicht’ in Onze Taal (2010, nummer 2/3). ISBN 978 90 5179 829 6
| |
Agenda
■ 14 november, Bussum. Congres Nederlands ‘App, noot, mies’, georganiseerd door ThiemeMeulenhoff. Vakinhoudelijke dag voor alle docenten Nederlands binnen het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs.
■ 16 november, Breda. Publiekscongres Onze Taal: ‘De wortels van het Nederlands’.
■ 29-30 november, Utrecht. Conferentie Onderwijs Nederlands. Presentaties, lezingen en workshops over ontwikkelingen op het terrein van het schoolvak Nederlands, voor basis- en middelbaar onderwijs.
Voor meer evenementen en meer informatie zie www.onzetaal.nl/agenda.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd