Onze Taal. Jaargang 82

[p. 320]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Hersenen verwerken ‘grote’ woorden sneller

De betekenis van woorden voor grote objecten of ideeën dringt bij het lezen ervan relatief snel door tot de menselijke hersenen, zo blijkt uit onderzoek van Schotse wetenschappers.

Ons brein verwerkt woorden als olifant en oceaan aanzienlijk sneller dan woorden voor relatief kleine objecten, zoals sigaret en appel. Maar ook benamingen van ‘grote’ ideeën, zoals liberalisme, eeuwigheid en crisis dringen eerder door dan woorden met een kleiner ‘bereik’, zoals beleefd, haast en impuls.

Volgens de Schotten is de snellere reactie op ‘grote’ woorden een gevolg van de grotere emotionele opwinding die deze begrippen veroorzaken.

Veel Belgen spreken geen vreemde taal

Maar liefst 42 procent van de Belgen tussen de 25 en 64 jaar geeft aan geen andere taal dan de moedertaal te spreken. Dat komt naar voren uit de zogenoemde Adult Education Survey van de federale overheidsdienst Economie, die de gevolgde (taal)- opleidingen van volwassenen in kaart brengt.

De overige 58 procent kent minstens één vreemde taal, waarbij Engels veruit het meest genoemd wordt, meer nog dan het Frans en het Nederlands.

Taalprijzen

Het najaar is traditiegetrouw de tijd van de taalprijzen. Om te beginnen werd premier Rutte door het Nederlands Debat Instituut uitgeroepen tot beste debater van de Algemene Politieke Beschouwingen 2013. Tijdens diezelfde beschouwingen werden er ook nog andere prijzen toegekend: de Klare Taal-prijs, die door de Jargonbrigade van de Nationale Jeugdraad is uitgereikt aan Diederik Samsom (PvdA), en de tegenhanger van de Klare Taal-prijs, de Zwetsprijs. Die ging naar Halbe Zijlstra (VVD).

En dan was er - in een heel ander genre - de Tzum-prijs, de jaarlijkse onderscheiding van het tijdschrift Tzum voor de mooiste literaire zin van het afgelopen jaar. De winnende zin van dit jaar komt uit Het boek ont van Anton Valens: ‘Het was dinsdagavond kwart voor acht en een van de laatste dagen van oktober in het roemruchte stervensjaar van de gulden, dat schitterende, harde betaalmiddel met zijn waaier van kleurige biljetten als de staart van een paradijsvogel, dat met goedvinden van de kroon door de directeur van De Nederlandsche Bank verkwanseld werd voor een grauwe eenheidsmunt waar er al zoveel van zijn en die de “euro” wordt genoemd.’

Anton Valens, winnaar van de Tzum-prijs.

Achtstegroepers niet beter in Engels

Hoewel Nederlandse basisscholen steeds meer tijd aan Engelse les besteden, spreken leerlingen uit groep 8 die taal nu gemiddeld niet beter dan in 2006. Dat is een uitkomst van een periodiek onderzoek van toetsontwikkelaar Cito.

Rick de Graaff, hoogleraar tweetalig onderwijs aan de Universiteit Utrecht, reageert hierop in Trouw. Hij vreest dat scholen soms onderschatten wat erbij komt kijken om succesvol Engels te geven: ‘Om iets te bereiken moeten leerkrachten uitstekend Engels spreken en ook didactisch goed geschoold zijn. Aan die kwaliteiten voldoen nog lang niet alle leerkrachten.’

Meer laaggeletterden in Nederland

In de afgelopen zeventien jaar is het aantal laaggeletterden (mensen met lees- en schrijfproblemen) in Nederland toegenomen, van 9,4% naar 12%. Dat blijkt uit onderzoek van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) naar de taalvaardigheid, rekenvaardigheid en het probleemoplossend vermogen van 16- tot 65-jarigen in vierentwintig landen - onder wie 5100 Nederlanders.

Ondanks de stijging doet Nederland het in vergelijking met de andere onderzochte landen goed: het aantal laaggeletterden is relatief klein en 21% van de Nederlandse jongeren presteert zelfs op het allerhoogste niveau van taalvaardigheid. Nederland neemt als het gaat om excellente taalvaardigheid samen met Australië de derde plaats in, na Japan en Finland.

En verder:

Taalvirtuoos Cartoonist Hans Glock is bij de finale van het spreekwoordenproject Paarse Krokodillentranen (zie ook Onze Taal van oktober) benoemd tot ‘Grootste Taalvirtuoos van Nederland’. Hij bedacht de beste actuele versie van een oud spreekwoord: ‘Zelfs Dries Roelvink heeft het tot BN'er geschopt’ (‘De gestage drup holt de steen uit’).

‘Kapsalon’ ‘Station Kapsalon’ is door 28% van ruim 3000 Rotterdammers gekozen als bijnaam voor het nieuwe centraal station, en kreeg daarmee de meeste stemmen. Andere kanshebbers waren ‘De Haaienbek’ (23%) en ‘De Grote Muil’ (7%).

Nieuwslezer Rick Nieman van RTL Nieuws is door het Nederlandse publiek verkozen tot de beste nieuwslezer van Nederland, met 29,6% van de stemmen.

Tschüs Het Duitse woord dat het vaakst verkeerd gespeld wordt is tschüs, volgens de krant Die Welt. Op Google is het aantal treffers voor de verkeerde spelling (met twee s'en aan het eind) zelfs bijna twee keer zo groot als dat voor de juiste spelling.

Meer informatie: www.onzetaal.nl/tamtam.