Onze Taal. Jaargang 82

Raymond Noë
InZicht

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud

Vroeg Surinaams-Nederlands

Nadat Suriname in 1667 veroverd was op de Engelsen, vestigden Nederlandse ambtenaren, militairen, planters en ondernemers zich in dat land. Ze troffen er van alles aan waarvoor het Nederlands geen woorden had - culturen, gebruiken, planten en dieren -, en dus breidden ze hun woordenschat uit met nieuwe termen.

De grote deskundige op het gebied van dat Surinaamse Nederlands was de eerder dit jaar overleden bioloog Jan van Donselaar, auteur van het in 1977 verschenen (en in 1989 herziene) Woordenboek van het Surinaams-Nederlands. Dat werk beschrijft het ‘moderne’ Surinaams-Nederlands, van pakweg de laatste honderdvijftig jaar, maar Van Donselaar is vrijwel tot zijn dood blijven werken aan een boek dat de voorgeschiedenis hiervan moest beschrijven: een lexicon van Surinaamse woorden die in gebruik waren tussen 1667 en 1876 (het jaar dat de leerplicht in Suriname werd ingevoerd). Zijn werk eraan heeft hij kunnen afronden, maar de publicatie van het woordenboek heeft hij net niet meer meegemaakt. Het is afgemaakt door Nicoline van der Sijs.

Het Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876 bevat 2100 woorden, vaste verbindingen en vaste uitdrukkingen. Het boek geeft de betekenis daarvan, en waar nodig een korte toelichting. Verder wordt ook steeds aangegeven waar het woord vandaan komt: is het een nieuwvorming (pindakaas, blaasman), een woord dat er een tweede betekenis bij heeft gekregen (bedelving, benedenwaarts), of een leenwoord (araroet, bacove)? En ten slotte wordt de periode vermeld waarin het woord is aangetroffen

Het boek is exclusief te koop bij Onze Taal. Zie de aanbieding op blz. 206. Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876 is een uitgave van het Meertens Instituut en kost €25,- (ingenaaid, 290 blz.). ISBN 978 90 7038 977 2

■ Hulp bij ESM

Esm staat voor ‘ernstige spraak- en taalmoeilijkheden’; het is een verzamelbegrip waar diverse taalontwikkelingsstoornissen onder vallen. Mensen met esm kunnen zich door hun stoornis niet goed uiten en hebben daardoor vaak communicatiepro- blemen. (Zie ook het artikel van Gaston Dorren in Onze Taal van juni vorig jaar.)

Voor jongeren met esm, en voor hun ouders, leerkrachten en hulpverleners, is er nu Spraaktaal. Dit uitbundig vormgegeven en geïllustreerde boek is een vraagbaak en een gids tegelijk: het geeft informatie over wat esm is en welke moeilijkheden het met zich meebrengt, maar biedt ook een handreiking om de communicatie tussen jongeren met esm en hun omgeving te verbeteren. communicatieproHet boek laat de jongeren vaak zelf aan het woord, en bevat veel praktische informatie.

Spraaktaal. Gids voor jongeren met een taalstoornis van Jet Isarin is een uitgave van Acco en kost €28,50 (ingenaaid, 176 blz.). ISBN 978 90 334 9181 8

■ Geschiedenis van de neerlandistiek

Op 31 mei jl. nam dr. Jan Noordegraaf afscheid als universitair hoofddocent ‘op het terrein van de taalwetenschap, in het bijzonder de geschiedenis van de (Nederlandse) taalkunde’. Ter gelegenheid hiervan, en om ‘zijn grote verdiensten te markeren voor het onderzoek van de geschiedenis van de neerlandistiek’, werd een afscheidsbundel samengesteld, Neerlandistiek in beeld. Hierin belichten veertig neerlandici - taal- en letterkundigen en taalbeheersers - ieder de geschiedenis van hun eigen specialisme, waarbij sommigen in hun bijdrage hun hele vakgebied bestrijken, en anderen zich concentreren op een cruciaal thema. De bundel wordt ingeleid met een essay van Noordegraaf zelf.

Neerlandistiek in beeld, onder redactie van Theo Janssen en Ton van Strien, is een uitgave van Stichting Neerlandistiek VU Amsterdam en kost €25,- (gelijmd, 430 blz.). Bestellingen: Stichting Neerlandistiek VU Amsterdam, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam. ISBN 978 90 8880 029 0

[p. 215]

■ Nederlands voor hbo-studenten

Hbo-opleidingen moeten geregeld constateren dat hun studenten te weinig weten van spelling en grammatica. Ze springen daarop in met bijspijkercursussen, maar de student kan ook zelf aan de slag. Lesmateriaal is daarbij onontbeerlijk, met als gevolg dat uitgevers steeds vaker lesboeken Nederlands voor het hbo uitgeven. Zo verschenen onlangs twee boeken van taaltrainer en -adviseur Eric Tiggeler, tevens auteur van diverse taaladviesboeken. Beter in Nederlands behandelt in kort bestek woordgeslacht, verwijswoorden, verwarrende woorden (als/dan, omdat/doordat), werkwoorden en bijvoeglijke naamwoorden; het bevat bovendien twee hoofdstukken die ingaan op zinsbouw en tekstopbouw. Beter in spelling behandelt de valkuilen van de Nederlandse spelling: werkwoordspelling, meervouden, verkleinwoorden, streepjes- en aaneenschrijfregels, hoofdletters en leestekens. Beide boeken bieden ook oefeningen, en ze worden ondersteund met een website waar onder meer nog meer oefeningen te vinden zijn.

•	Beter in Nederlands is een uitgave van Academic Service en kost €24,95 (ingenaaid, 109 blz.). ISBN 978 90 395 2725 2
•	Beter in spelling is een uitgave van Academic Service en kost €24,95 (ingenaaid, 124 blz.). ISBN 978 90 395 2724 5

En verder

■ Syntax of Dutch. Adjectives and Adjective Phrases van Hans Broekhuis. Deel 3 van een Engelstalige wetenschappelijke grammatica van het Nederlands, over bijwoorden en bijwoordzinnen. Amsterdam University Press, €85,- (gebonden, 634 blz.).

ISBN 978 90 8964 549 4

■ Mijn eerste Van Dale van Liesbeth Schlichting e.a. Herziene editie van dit populaire voorleeswoordenboek voor peuters. Tekeningen en versjes zijn geactualiseerd, en lemma's als video en geweer hebben plaats moeten maken voor bijvoorbeeld dvd en gezond. Van Dale, €24,95 (gebonden, 144 blz.). ISBN 978 94 6077 066 1

Agenda

■ 22-27 juli, Manchester: Internationale Taalkunde Olympiade.

Voor meer evenementen en meer informatie zie www.onzetaal.nl/agenda.