Onze Taal. Jaargang 82

[p. 213]

Frank Jansen
Hom of kuit
Moet horecapersoneel het Nederlands beheersen?

Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt iedere maand zo'n kwestie, en nodigt iedereen uit te reageren.

Het bedienend personeel in cafés en restaurants is soms de Nederlandse taal niet machtig. Moeten we daar genoegen mee nemen, of mogen we eisen dat de ober een bestelling in het Nederlands kan opnemen en uitvoeren?

Voorstander

U zit op een terras en bestelt een portie bitterballen. De ober kijkt vragend, houdt vlegelachtig een hand achter zijn oor, of meldt: ‘English please!’ De enige goede reactie is meteen opstappen. Natuurlijk kan zo'n jongen of meisje het ook niet helpen, het is de baas die de verkeerde heeft aangenomen. Maar dat wordt hem alleen duidelijk als de klandizie terugloopt.

Buitenlanders zijn welkom, ook op de arbeidsmarkt, maar wel onder de voorwaarde dat ze aan de basiseisen voldoen die voor een gegeven beroep gelden. Is het een communicatief beroep, zoals in de horeca, dan zit er niets anders op dan de taal van het land te leren. Dat doen wij toch ook als we op reis gaan - althans: dat proberen we toch? Overschakelen op Engels geeft de immigrant het verkeerde signaal.

Engels kan ook nadelig voor u uitpakken. Bijvoorbeeld als u bitterballen wilt en het probeert met ‘bitter balls’. Hebt u dan enig idee wat u op uw bordje krijgt? Of als u iets beter Engels kent en uw wens uitlegt met ‘a sort of croquettes’, bent u dan blij met twee kroketten op brood?

Maar de klant is niet de enige gedupeerde. Denk aan al die mbo-abituriënten horecabediening die drie jaar hard doorgeleerd hebben, maar door de buitenlandse concurrentie niet aan de bak komen.

Tegenstander

Natuurlijk is het jammer als je op een terras niet in het Nederlands terechtkunt. Maar waar gebeurt dat meestal? In het centrum van Amsterdam en op de Zaanse Schans. Typisch plaatsen waar de Nederlandse klanten een minderheid vormen. Het getuigt dus van gezond economisch inzicht om dan een spreker van een internationale taal aan te nemen.

Daar komt bij dat de klanten zelden karnemelk of boerenkool met worst believen, maar cola, bier of een joint. Precies consumpties dus die in het Nederlands en Engels hetzelfde heten. Vergeet ook niet dat werken in de bediening voor immigranten een instapbaan is - en zo veel soorten zijn daar niet van. Neem ze die mogelijkheid niet af.

Ten slotte is het goed om in het oog te houden dat beroepseisen zelden absoluut zijn. Zelfs taalvaardigheid wordt afgewogen tegen andere eigenschappen van de kandidaat-serveerster, zoals servicegerichtheid en vakkennis. Daar schort het misschien nog wel vaker aan. O ja, een representatief voorkomen is ook belangrijk. Soms geeft iets je het idee dat dat het enige is waar de baas op gelet heeft.

Wat vindt u ervan? Moet je in de horeca in het Nederlands kunnen bestellen?

Geef voor 20 augustus uw mening op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. Of stuur een briefkaart met ‘In de horeca moet je in het Nederlands kunnen bestellen’ of ‘In de horeca hoef je niet in het Nederlands te kunnen bestellen’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag

Uitslag vorige stemming

J.L. Heldring, die jarenlang maandelijks een column in NRC Handelsblad wijdde aan foute zinnen, was ervan overtuigd dat die fouten voortkwamen uit onhelder denken. Bent u het met deze stelling eens? Het antwoord op die vraag van vorige maand is duidelijk: nee. Meer dan 60% (146 inzenders) vindt dat er in dit opzicht geen dwingend verband is tussen denken en taalgebruik. De 97 voorstanders van de stelling (40%) roeren zich het meest op het forum. Eloquent leggen ze uit hoezeer taalfouten inbreuk maken op hun lees- en levensgeluk. Maar ik wil graag besluiten met een opmerking van een tegenstander, die meende dat onhelder denken soms leidt tot taalfouten, maar dat taalfouten niet altijd te herleiden zijn tot onhelder denken.