Horstlog
Chinezen zijn ook mensen
Niet zo lang geleden stond er een berichtje in de krant over Chinese kinderen die steeds meer moeite krijgen met lezen. Dat was wetenschappelijk vastgesteld. En de onderzoekers meenden ook gevonden te hebben waar het door kwam. Namelijk doordat de moderne Chinees zijn karakters meestal niet handmatig, met een penseel, op papier tekent, maar met de computer. Dat gaat in het Chinees een beetje ingewikkelder dan bij ons, doordat er zo veel karakters zijn. Je hebt er al gauw een paar duizend nodig, en zo veel toetsen heeft geen enkel toetsenbord. Daar is een oplossing voor gevonden. Die komt erop neer dat Chinezen in eerste instantie met hun toetsenbord de klanken van een woord invoeren, waarna de computer vervolgens een aantal suggesties doet van welke karakters bedoeld kunnen zijn, en daarvan kun je dan het bedoelde karakter aanklikken. Het lijkt omslachtig, maar het gaat toch redelijk vlot.
Hoe de omweg ook is, het komt erop neer dat menigeen in China zijn karakters niet meer eigenhandig tekent. De afstand tussen mens en letter wordt daardoor groter, en dat zou leiden tot verminderde leesprestaties.
Ik ken de details van het onderzoek niet, maar de uitkomsten lijken me aannemelijk. Ik denk dat het bij ons eigenlijk net zo gesteld is. In de mate waarin iemand schrijft met zijn toetsenbord, en dat geldt intussen voor bijna iedereen en voor bijna alles, wordt de affiniteit met de letters geringer. In de tijd dat je alles met een pen in de hand schreef, zat de juiste spelling als het ware in je vingers. En nog steeds maak ik bij het schrijven met een pen in de hand niet half zo veel spelfouten als met een toetsenbord. Ik denk dat dat voor heel veel mensen geldt.
Als dit verband er inderdaad is, en ik twijfel er eerlijk gezegd niet aan, dan geeft dat te denken voor discussies over de spelling. Het is een feit dat de jongere generaties nu (gemiddeld) minder trefzeker spellen dan oudere generaties. Maar als dat komt door onze veranderde manier van schrijven (namelijk met het toetsenbord), dan is de remedie niet om extra spellinglessen te gaan geven of de eisen voor examens te verzwaren. Een meer voor de hand liggende oplossing ligt mijns inziens in het aanpassen van de spelling aan onze veranderde wijze van schrijven. Ik vind namelijk dat je de systemen moet aanpassen aan de mensen, en niet de mensen aan de systemen.
De kwestie is overigens waarschijnlijk nog een beetje ingewikkelder. Waar ik in dat krantenbericht niks over lees, en wat ook in Nederlandse spellingdiscussies zelden ter sprake komt, dat is dat de leerlingenpopulatie de jongste drie of vier decennia zo totaal veranderd is. In China waarschijnlijk evenzeer als bij ons. Tot 1970 waren middelbare scholen iets van een kleine elite, en nu van iedereen. Ik weet dat het politiek incorrect is om het zo te zeggen, maar het is toch mogelijk dat die ‘bredere lagen van de bevolking’ op de een of andere manier effect hebben op de prestaties op het vlak van de spelling.
Ik zeg dit met voorzichtigheid. Misschien zit ik ernaast. Maar als het klopt, dan zou dat alleen maar mijn stelling versterken dat we beter de spelling kunnen veranderen (namelijk computerproof maken) dan de leerling.
Maar ik denk niet dat men daar snel toe over zal gaan. In China trouwens ook niet.
Joop van der Horst
Auteursrechtelijk beschermd
