Onze Taal. Jaargang 82

[p. 141]

Frank Jansen
Hom of kuit
Moeten leerlingen accentloos Engels leren?

Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt iedere maand zo'n kwestie, en nodigt iedereen uit te reageren.

Als Nederlanders Engels spreken, doen ze dat meestal met een duidelijk herkenbaar accent. Is het wenselijk dat het onderwijs meer aandacht gaat besteden aan de kwaliteit van de uitspraak, zodat de leerlingen accentloos Engels leren spreken?

Voorstander

Het is raar dat een accentloze uitspraak niet behoort tot de criteria van het Europees Referentiekader (ERK), waar het onderwijs, ook op havo- en vwo-niveau, naar streeft. Wie een sterk buitenlands accent heeft, is minder verstaanbaar en dus minder begrijpelijk voor zijn echt Engels sprekende gesprekspartners, en communiceert dus minder effectief.

Maar waarschijnlijk is een ander gevolg nog veel belangrijker. Moedertaalsprekers van het Engels pikken ons er meteen uit en nemen ons, zo blijkt uit onderzoek, bijgevolg minder serieus. Dat zet de Nederlander die vooruit wil in de wereld al dadelijk op achterstand bij sollicitatiegesprekken en zakelijke onderhandelingen. Natuurlijk is het buitengewoon onredelijk van die Engelssprekenden, maar zeg nu zelf, we schieten toch allemaal zelf ook in de lach als we inspecteur Clouseau in de Pink Panther-films Engels horen spreken? Het is dus verstandig om met dit effect rekening te houden. Leerlingen doen dat in ieder geval wel. Zij zouden graag zien dat er meer aan de verbetering van hun uitspraak gedaan wordt. Nu het onderwijs nog.

Tegenstander

Het is terecht dat uitspraak niet bij de ERK-criteria behoort. Aandacht voor correcte uitspraak moet concurreren met andere facetten van taalgebruik, zoals luisteren, lezen en schrijven. Meer uitspraakonderwijs gaat dus altijd ten koste van die andere vaardigheden en het is zeer de vraag of het peil daarvan echt wel wat minder kan.

Maar er is ook een ander probleem als we besluiten meer energie te steken in een vlekkeloze Engelse uitspraak, namelijk de vraag naar welke correcte uitspraak we moeten streven: de Engelse of de Amerikaanse, of misschien een van de andere variëteiten, zoals de Australische of de Indische? Het is niet voor niets dat er zo veel soorten standaard- Engels zijn. Die variëteiten zijn blijkbaar nuttig. Ze geven informatie - net als de Nederlandse variëteit. Zeg nu zelf, zou u werkelijk het Engels net zo willen uitspreken als koningin Elizabeth? Met onze moeilijke verstaanbaarheid valt het ook wel mee. Dat is vooral iets van de eerste zinnen. Zo gauw de moedertaalsprekende hoorder een beetje aan zijn vreemde gesprekspartner gewend is, kan hij hem uitstekend verstaan, zo blijkt uit een recent verdedigd proefschrift.

Nóg een voordeel van Engels met een accent: het beschermt je tegen Engelstaligen die al te voortvarend (en dus voor ons moeilijk verstaanbaar) hun moedertaal op je afvuren.

Wat vindt u ervan? Moeten leerlingen accentloos Engels leren?

Geef voor 21 mei uw mening op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. Of stuur een briefkaart met ‘Leerlingen moeten accentloos Engels leren’ of ‘Leerlingen hoeven geen accentloos Engels te leren’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg Ia, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag.

Uitslag vorige stemming

Is het de schuld van taalkundigen dat de schrijfvaardigheid van studenten achteruitgaat? 202 lezers hebben zich over dit probleem gebogen. Een enkeling doet er geen uitspraak over, bijvoorbeeld omdat hij eerst bewezen wil zien dát de taalvaardigheid van de studenten achteruitgaat.

Een meerderheid van de inzenders (158, dat is 79%) vindt dat taalkundigen geen schuld treft. Een aantal van hen is wél van mening dat de rekkelijke taalkundigen symptomatisch zijn voor het geringe belang dat aan taalnormen wordt gehecht. Slechts 44 inzenders (21%) menen dat de veronderstelde achteruitgang aan de taalkundigen kan worden toegeschreven.