Onze Taal. Jaargang 80

[p. 350]

Het taaljaar 2011
Meningen van bekende taalgebruikers
Redactie Onze Taal

		1. Wat is de belangrijkste gebeurtenis of trend van het afgelopen taaljaar?
	Ad Backus hoogleraar linguïstiek en sociolinguïstiek	1. Dat de nadruk in de controverse tussen Wilders en Rutte lag op het doe 's normaal man in plaats van op ‘de islamitische aap’ die er de aanleiding voor vormde.
	Tijs van den Brink radio- en tv-presentator, journalist	1. Dat een zin als ‘Doe 's normaal man’, die in de ene context volstrekt normaal is, in een andere setting totaal misplaatst kan zijn.
	Bart Chabot dichter	1. De media-aandacht voor het onparlementaire parlementaire taalgebruik (‘Doe 's normaal man’).
	Guus Middag essayist en columnist	1. Ik lig in bed en lees een Engelse krant op mijn telefoon. Ik zie een woord dat ik niet ken en zoek, op dezelfde telefoon, de betekenis. Als ik niet weet hoe ik het uit moet spreken, druk ik op een toets en hoor ik het, zo vaak ik maar wil.
	Erik van Muiswinkel cabaretier, tv-presentator	1. Het virusgewijs om zich heen grijpen van een oer-ouderwets spel als scrabble, in zijn nieuwe Wordfeud-gedaante.
	Rik Smits journalist	1. De razendsnel langer wordende tenen van opsporings- en handhavingsambtenaren, die tegenwoordig zelfs op grond van een onschuldig ‘sukkel’ mensen zonder vorm van proces de cel in gooien. En dat vinden we normaal.
	Aleid Truijens schrijver en journalist	1. De taalcreativiteit op internet, waar dagelijks woorden geboren worden als handschudweigeraar, subsidiemocro, hysteriocratie, haatdemocraat, wegpesthomo, stapelonderzoek/ontstapelen en - schitterend - acceptgyros. Ook opvallend: Mauro als zelfstandig naamwoord: ‘weer een mauro’, ‘talloze mauro's’, enz.
	Halbe Zijlstra staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	1. De commotie over het taalgebruik in debatten in de Tweede Kamer. Dat laat zien dat taal mensen raakt.

		2. Wat is het beste boek (of artikel of website) over taal dat u dit jaar las of gebruikte?
	Ad Backus hoogleraar linguïstiek en sociolinguïstiek	2. De satirische sportrubriek ‘Het Nieuwste Schavot’ in de Volkskrant op zaterdag. Die steekt geestig de draak met het taalgebruik om ons heen, met name in de media.
	Tijs van den Brink radio- en tv-presentator, journalist	2. In mijn geval is dat toch het Groene Boekje op internet.
	Bart Chabot dichter	2. De massaal verspreide heruitgave van Remco Camperts Het leven is vurrukkulluk. Mooie nieuwe taal blijkt vijftig jaar lang fris te kunnen blijven.
	Guus Middag essayist en columnist	2. Ik heb, ook tot mijn eigen verrassing, veel plezier beleefd aan The Word Exchange, een bloemlezing uit de Angelsaksische poëzie, uit de periode 550-1066 n.Chr. Ik kwam daar in het Oudengels onder meer een ‘regnwyrm’ tegen.
	Erik van Muiswinkel cabaretier, tv-presentator	2. Het Handboek der Jeugd, de verzamelde teksten van De Jeugd van Tegenwoordig, taalbeeldenstormers van grote vernieuwende klasse, en hetzelfde geldt voor Roos Rebergen en Spinvis.
	Rik Smits journalist	2. Het beste, dat is altijd lastig. Maar de mensen van Signalering Onjuist Spatiegebruik (www.spatiegebruik.nl) verdienen in elk geval een pluim voor hun nietaflatende vechtlust.
	Aleid Truijens schrijver en journalist	2. Ik las dit jaar eigenlijk geen boek over taal, wel tal van stukjes in kranten en op internet. Inspirerend in taalkundig opzicht, als kraambed voor nieuwe woorden en uitdrukkingen, vind ik de websites Geenstijl.nl, Fok.nl en straattaalwoordenboeken op internet.
	Halbe Zijlstra staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	2. De website van Onze Taal, met adviezen van de Taaladviesdienst. Bij twijfel altijd even raadplegen.

[p. 351]

De belangrijkste gebeurtenis, het beste boek, het mooiste en het ergste woord - de redactie vroeg een aantal spraakmakende taalgebruikers wat hun het afgelopen jaar zoal opviel.

		3. Wat is het ergste woord van 2011?
	Ad Backus hoogleraar linguïstiek en sociolinguïstiek	3. Gedoogkabinet. Dat blijkt niet een redelijk kabinet te zijn, geaccepteerd door de oppositie, maar één met een partij erin die geen verantwoordelijkheid draagt.
	Tijs van den Brink radio- en tv-presentator, journalist	3. Polderslacht, een niet-bestaande, door de politiek bedachte vorm van ritueel slachten. Doel: faken dat je rekening houdt met religieuze bezwaren tegen het verbod op ritueel slachten.
	Bart Chabot dichter	3. EHEC-bacterie - hoe komkommertijd letterlijk komkommertijd werd.
	Guus Middag essayist en columnist	3. Erge woorden bestaan niet. Erge ongelukken wel. De automobilist achteraan in de door de politie veroorzaakte file, op wie een door dezelfde politie opgejaagde auto met volle snelheid inreed, werd het slachtoffer van een niet voor hem bedoelde ‘filefuik’.
	Erik van Muiswinkel cabaretier, tv-presentator	3. Van elkaar genieten. In duizenden lifestyle-bladzijden, glossy's en vooral miljarden uren radio en televisie kan iedereen alleen maar ‘van elkaar genieten’. Bah.
	Rik Smits journalist	3. Veiligheid, in de zin van het meest misbruikte woord. Maar okkupaajbeweging verdient ook geen schoonheidsprijs, net zomin als zierotolleruns en al dat andere boerenklompen-Engels.
	Aleid Truijens schrijver en journalist	3. Kanjer. Iemand zo noemen die gepest wordt, gehandicapt is of een ernstige ziekte heeft - het is ongetwijfeld goed bedoeld, maar in mijn oren klinkt het cynisch. Nog even en het betekent gewoon ‘kneus’.
	Halbe Zijlstra staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	3. Langstudeerdersboete. Het is geen boete, want je overtreedt geen wet. Als je ervoor kiest om langer te studeren, dan mag dat, maar wel tegen een hoger tarief.

		4. Wat is het mooiste woord van 2011?
	Ad Backus hoogleraar linguïstiek en sociolinguïstiek	4. Het. Volgens sommigen verdwijnt dit lidwoord, maar dan kunnen we in het Limburgs niet meer naar een vrouw verwijzen (mijn Limburgs heeft namelijk het voor het Nederlandse zij).
	Tijs van den Brink radio- en tv-presentator, journalist	4. Dictator-domino: hoewel we nog moeten afwachten wat ervoor terugkomt, is het toch mooi dat flink wat dictators in 2011 hun macht moesten afstaan.
	Bart Chabot dichter	4. Bedrijfspoedel.
	Guus Middag essayist en columnist	4. Britt Dekker, in het radioprogramma Echte Jannen, in gesprek met Jan Roos, die zich wat zorgen begint te maken over zijn dunnende haar: ‘Heb jij kaal haar?’ (met het van haar bekende Purmerendse accent).
	Erik van Muiswinkel cabaretier, tv-presentator	4. Warempel. Je hoort het niet veel meer, maar het mooiste Nederlandse woord leeft nog!
	Rik Smits journalist	4. Mosselzaadinvanginstallatie, in 32-punts letters over zes kolommen van de krant. Wat zal de koppenmaker genoten hebben!
	Aleid Truijens schrijver en journalist	4. Het meest houd ik van woorden die een proces of handeling in beeld brengen. Woorden als zelfkazer en ziektewinst. Woord van het jaar in die categorie is voor mij, in al zijn simpelheid: plaszak.
	Halbe Zijlstra staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	4. Vrijheid. Een cliché, maar daarom niet minder mooi. Wat ieder mens nodig heeft om zich volledig te kunnen ontplooien, om gelukkig te worden.

		5. Wie was dit jaar de beste taalgebruiker?
	Ad Backus hoogleraar linguïstiek en sociolinguïstiek	5. Bert Wagendorp. Vanwege zijn columns, maar ook zijn bijdragen aan ‘Het Nieuwste Schavot’ (zie vraag 2).
	Tijs van den Brink radio- en tv-presentator, journalist	5. De beste taalgebruiker is hij niet, maar ik vermoed dat we René van der Gijp niet moeten onderschatten in het scheppen van nieuwe begrippen, zoals ‘Het was weer niet om aan te gluren.’
	Bart Chabot dichter	5. Johan Derksen - afgezien dan van zijn reclamewerk.
	Guus Middag essayist en columnist	5. Ik schuif altijd naar het puntje van mijn stoel als ik hoor, en nog liever: zie, dat strafpleiter Bram Moszkowicz het woord gaat nemen. Scherp, precies, doelgericht, met een mooie ironische zweem erin, en een prachtige zachte g.
	Erik van Muiswinkel cabaretier, tv-presentator	5. Wim Helsen, al enige jaren. Nu weer in het onbegrijpelijkerwijs geflopte televisiedramaatje Geen probleem.
	Rik Smits journalist	5. Theo Nijland, sinds jaar en dag verreweg de beste liedtekstenschrijver van Nederland.
	Aleid Truijens schrijver en journalist	5. A.F.Th. van der Heijden. Die liet in zijn roman Tonio, over zijn verongelukte zoon, zien wat woorden vermogen. In oude, veelgebruikte, woedende, bijtende, schurende, schaamtevolle, ongegeneerde en tedere woorden kwam Tonio nog eenmaal springlevend tot ons.
	Halbe Zijlstra staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	5. Harrie Wiertz, mijn speechschrijver, die altijd wel weer een leuke anekdote weet te vinden bij een toespraak, wat het onderwerp ook is.