Van Aaf tot z
Verontrustend
Onlangs mocht ik bij de uitreiking van de AKO Literatuurprijs een praatje houden over vijfentwintig jaar schrijven, want de prijs zelf bestond vijfentwintig jaar.
Natuurlijk weet ik niet precies wat er in de schrijverswereld veranderd is in vijfentwintig jaar, want ik was elf toen deze periode begon, en maar amper schrijver, maar een paar dingen wist ik zeker. Vijfentwintig jaar geleden twitterden schrijvers niet uit naam van hun hoofdpersonages, vijfentwintig jaar geleden waren boekpresentaties aangelegenheden met witte wijn en stoffige mensen en niet feesten in nachtclubs, en volgens mij stond er vijfentwintig jaar geleden nog niet als wervend citaat op zo ongeveer elk boek dat het ‘verontrustend’ was.
Verontrustend is een woord dat uitgevers graag en vaak op romans zetten, en ook op non-fictieboeken, want blijkbaar koopt de consument het liefst boeken waar hij een ongerust gevoel van krijgt. Verontrustend is ook een woord dat urgentie oproept: is een roman verontrustend, dan zegt zo'n roman vast veel over deze tijd. En wat er allemaal aan de hand is. En verkeerd gaat. Het woord roept een hoop op. Hoopt zo'n uitgever, denk ik.
Een korte inventarisatie leverde veel titels van zeer uiteenlopende boeken op, allemaal even verontrustend. De mythe van Mellifera, bijvoorbeeld, een ‘spannend en verontrustend boek over de toekomst van de honingbij’.
Ook thrillers zijn vaak verontrustend, zo niet op maatschappelijk niveau, dan toch op psychologisch niveau. Zoals Zoenoffer, ‘een verontrustend boek over het kwade in de mens’, van Karin Slaughter. Het lijkt mij dat bijna alle thrillers daarover gaan, maar goed.
In de categorie mens en maatschappij wordt Dieren eten van Jonathan Safran Foer beschreven als verontrustend, en in de categorie biografie krijgt Leon Verdonschots boek over het leven van Keith Bakker dat predicaat. Zelfs kinderboeken kunnen verontrustend zijn; ik vond er een op internet dat zo werd aangeprezen. Mocht u uw kind graag een verontrustend boek voor zijn verjaardag willen geven: koop Een andere Elliot van Graham Gardner. Het gaat over pesten.
Alleen bij de afdeling heilige boeken is verontrustend geen aanbeveling. Vooral de Koran wordt als zodanig door velen omschreven.
Soms wordt verontrustend gecombineerd met andere spannende cliché-woorden en -frasen, en dan ontstaan er zinnetjes als ‘Duivelse metamorfose is een briljante, verontrustende roman over de wetenschappelijke obsessie van een man.’ Of: ‘Oorlogshond is een harde, verontrustende roman over iemand die alleen staat in een angstaanjagend lege wereld.’
Dat is zo verontrustend dat het grappig wordt.
Aaf Brandt Corstius
Auteursrechtelijk beschermd
