Onze Taal. Jaargang 80

[p. 293]

Taalergernissen

Hoort of ziet u taalverschijnselen die u lelijk, verwerpelijk, leuk, nieuw of anderszins opmerkelijk vindt? Laat het ons dan weten. Liefst per e-mail ([e-mail], met vermelding van uw adres) of anders per reguliere post (Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag).

‘We gaan wielrennen’
Roby Bellemans - Amersfoort

Wie er in de sport mee begonnen is, is lastig te bepalen, maar tv-presentator Mart Smeets gebruikt ze in ieder geval vaak. Zinnetjes als: ‘We gaan wielrennen!’ ‘We’ gaan? Ik zit dan gewoon op mijn stoel en was helemaal niet van plan om te gaan wielrennen.

Zou deze sportieve variant van het ‘verpleegsters-wij’ te maken hebben met dat andere bekende taalgebruik in de sport: ‘je’ zeggen als je ‘ik’ bedoelt? In interviews durft zowat geen sporter meer over zichzelf te praten. Want als ‘we’ gaan wielrennen, klinkt het wel heel aanmatigend om te zeggen dat ‘ik’ heb gewonnen. Dan zegt de brave winnaar liever: ‘Nadat je er keihard voor hebt geknokt, kom je dus als eerste over de eindstreep.’ Wellicht dat verslaggevers zich er onbewust nog een beetje door gevleid voelen ook.

Het nieuwe poetsen
Rowin Dreef - Apeldoorn

‘Het nieuwe werken’ staat voor werken waar en wanneer dat je het best uitkomt. Het concept zal zo'n jaar of twintig geleden het levenslicht hebben gezien, in een tijd dat die vorm van werken ook echt iets nieuws was. Inmiddels werken steeds meer bedrijven volgens het nieuwe werken. HNW, zoals het concept liefkozend wordt afgekort, is blijkbaar populair. En als iets populair is, doe je het na!

Zo kregen we ‘het nieuwe rijden’, waarbij de automobilist milieuontlastende tips kreeg als ‘50 in z'n 4’. Maar er is meer. Busmaatschappij Syntus vond ‘het nieuwe reizen’ uit, Oral B raadt ons aan over te stappen op ‘het nieuwe poetsen’ en tegenwoordig betalen we via ‘het nieuwe pinnen’. Nog meer voorbeelden? Geen probleem! Er is ‘het nieuwe wassen’, ‘het nieuwe storten’ en ‘het nieuwe bouwen’. Googel maar eens op ‘het nieuwe’, en ‘het nieuwe zich verbazen’ kan beginnen.

Stiekem hoop ik wel dat reclamebureaus overgaan op ‘het nieuwe adverteren’ en dus ophouden alles ‘nieuw’ te noemen. Anders zit er niets anders op dan te beginnen met het nieuwe ergeren...

Nadruktekens
Bas Simons - Nijmegen

Wanneer ik een tijdschrift opensla en met mijn ogen knijp, waan ik mij soms op vakantie in Tsjechië. Werkelijk élk woord lijkt nadruk te móéten krijgen. Favoriete woorden om dit gekras op bot te vieren zijn: de, het, of, en, nog en nu. Vooral columnisten hebben het teken ontdekt: écht té drammerig!

Enkele voorbeelden uit mijn omgeving:

- Úw partner in zittend ziekenvervoer (letters op een busje; alsof ik zou denken dat het om andermans partner ging)
- Hét restaurant onder de eetcafés (een Nijmeegs restaurant annex eetcafé; blijkbaar zijn er vele restaurants onder de eetcafés, maar dit is dan toch het enige echte)
- Het thema van 2011: Van kénnen naar kúnnen.
(de aankondiging van een congres; zonder nadruktekens is er ook maar één uitspraak mogelijk; hoe moet ik dit uitspreken zonder als een drammerige idioot over te komen?)

Zinsklemtoon
Pieter Bol - Amsterdam

Ongeveer twintig jaar geleden kocht ik een set diskettes met een Nederlandse vertaling van Dantes De goddelijke komedie. De tekst werd voorgelezen door een dame met een warme, wat doorrookte stem, aangenaam voor het gehoor. Tot ik na enkele minuten ontdekte dat ze op onverwachte momenten de klemtoon verkeerd legde. Dat gaf ergernis en na een tijd werd het ondragelijk. Voor mij zou een verblijf in Dantes hel kunnen bestaan uit het onophoudelijk moeten luisteren naar die opnamen.

Maar op de radio en vooral de tv heeft deze kwelling ruim baan. In toenemende mate weten sprekers niet meer waar de klemtoon in een woord of een zin ligt.

- De stakers hadden hun WERK gisteren al neergelegd.
(je verwacht nadruk op gisteren)
- President Sarkozy heeft BESLOTEN de grenzen te sluiten voor deze producten. (i.p.v. deze producten)
- Nu wordt de verantwoordelijkheid GELEGD bij de slachtoffers.
(i.p.v. slachtoffers)

Overigens heb ik de indruk dat sprekers met een zuidelijke (en meer melodieuze) tongval deze zonden veel minder begaan.