Onze Taal. Jaargang 80

[p. 283]

Reacties

Bahasa
Willem Mooijman - Velp

De juli/augustusaflevering van Joop van der Horsts column ‘Horstlog’ gaat over het verdwijnen van de Nederlandstalige uitzendingen van Radio Nederland Wereldomroep. Daarin heeft hij het over ‘Engels, Chinees, Arabisch en Bahasa’. Met de laatste term bedoelt hij het Indonesisch. Bahasa betekent echter enkel ‘taal’; de correcte aanduiding voor het Indonesisch is Bahasa Indonesia. De misvatting dat de taal van Indonesië ‘Bahasa’ heet, is waarschijnlijk ontstaan doordat de onafhankelijkheidsbeweging in Nederlands-Indië de leus voerde: ‘Satu bangsa, satu bahasa, satu negara: Indonesia’ (‘één volk, één taal, één land: Indonesië’).

Naschrift Joop van der Horst

Dat bahasa oorspronkelijk ‘taal’ betekent, is mij bekend. Zoals oorspronkelijk Duits ‘volkstaal’ of ‘van het volk’ betekende. Is Duits nu een verkeerde naam? Helemaal niet. De etymologie schrijft namelijk niet voor hoe een woord of een naam tegenwoordig gebruikt wordt. Zelfs de Indonesische collega's spreken over ‘Bahasa’ als ze in het Nederlands over hun taal vertellen...

Makreel
Joan Luijt-Verheij - Goes

Rik Smits schrijft in het juli/augustusnummer in zijn artikel ‘Haring of kuit’ over allerlei in Nederland voorkomende benamingen voor de haring in zijn verschillende culinaire hoedanigheden. Hij gaat daarin ook in op het verschil tussen koud roken en warm roken van vis. Dit laatste heet ook wel stomen.

Als aanvulling op dit artikel wat informatie over de makreel. Wat een ‘gerookte makreel’ genoemd wordt, is meestal wat wij vroeger in Den Haag een ‘gestoomde makreel’ noemden, dus een warm gerookte makreel. Makreel wordt ook koud gerookt. Deze variant is bij de vishandel meestal moeilijk te verkrijgen; als je niet oppast, krijg je een gestoomde makreel. Waar ik ze wél kon kopen, in bijvoorbeeld Amsterdam en Utrecht, moest je duidelijk vragen om een ‘zoute makreel’. In Zeeland worden ze verkocht als ‘spekmakreel’.

Route-informatie
Aad van Westen - Pijnacker

Afgelopen zomer moest ik denken aan de ‘Horstlog’-column die Joop van der Horst een tijdje geleden (december vorig jaar om precies te zijn) schreef over zogenoemde ‘portalen’ boven de snelwegen waarop route-informatie staat. Van der Horst ergerde zich - en volkomen terecht volgens mij - aan mededelingen als ‘Brienenoord 16 minuten’. Want wat heb je daaraan als je niet weet hoelang je normaal gesproken over die afstand doet? Heb je met die 16 minuten vertraging of is er juist niks aan de hand?

Ik weet niet of Rijkswaterstaat Onze Taal leest, maar deze zomer viel mij op dat de tekst op die borden veranderd is. Ik las nu bijvoorbeeld ‘Knpt. Kleinpolderplein 12 min. + 8’. Dat was inzichtelijk, en het klopte nog mooi ook: ik stond acht minuten in de file, en was er precies na twintig minuten.

Groter als
Jan Peter Dopheide - Leiden

In het juli/augustusnummer behandelt Berthold van Maris in zijn artikel ‘De baas over de taal’ de vraag wie nu eigenlijk de regels van de Nederlandse grammatica vaststelt. In dit stuk komt onder anderen Jaap de Rooij, geestelijk vader van de Algemene Nederlandse Spraakkunst, aan het woord, over onder meer de kwestie groter dan / groter als. Ik heb mij altijd hartstochtelijk verzet tegen het gebruik van groter als, maar De Rooij heeft gelijk als hij zegt: ‘Er zou eigenlijk niks op tegen zijn om te zeggen: “Groter als is net zo goed als groter dan.”’ Want wat is er gebeurd?

Wie ‘groter als’ zei, kreeg vroeger een tik op zijn vingers. Hij leerde daarmee een regel, die luidde: ‘Als iets groot is en iets anders is nog groter, dan mag je het woord als niet gebruiken.’ Op grond van die regel werd twee keer zo groot als door taalgebruikers gehypercorrigeerd tot twee keer zo groot dan - je kon het tot voor kort dagelijks lezen, ook in kwaliteitskranten. Maar deze fout begon toch te jeuken, en onder het motto ‘alles beter dan als’ werd twee keer zo groot dan opgewekt veranderd in twee keer groter dan. Probleem opgelost? Nee, want twee keer groter dan is hetzelfde als drie keer zo groot als. ‘De Griekse schuld is twee keer groter dan de Portugese’ - ik heb door al dat geharrewar geen idee meer wat daarmee bedoeld wordt, en dat midden in de eurocrisis.

Hadden hun groter als maar goed gevonden, dan was het nu niet zo'n bende in de wereld.