Toen in... juni 2010
Middelvinger
Redactie Onze Taal
Precies een jaar geleden haalde het rebelse popfenomeen Lady Gaga weer eens het nieuws. Tijdens een honkbalwedstrijd in New York, waar zij als toeschouwer aanwezig was, had zij haar middelvinger opgestoken naar het overige publiek, dat haar aan het uitjoelen was. De weinig flatteuze foto's gingen razendsnel de wereld over, maar veel ophef ontstond er verder niet omtrent het ‘fuck you’-gebaar. Dat had slechter kunnen aflopen voor Lady Gaga.
Tweeduizend jaar geleden werd pantomimespeler Pylades om hetzelfde gebaar nog uit Rome verbannen. Ook deze acteur, die in het Romeinse Rijk minstens zo beroemd was als Lady Gaga nu, had zich tot het gebaar laten verleiden door een boeroepend publiek. Het opsteken van de digitus infamis, zoals de ‘schandelijke vinger’ in die tijd heette, had toen duidelijk eenzelfde soort strekking.
Dat doet vermoeden dat de middelvinger millennialang als belediging heeft gefungeerd, maar zo is het toch niet. Nog geen veertig jaar geleden was het gebaar in Nederland bijvoorbeeld nagenoeg onbekend. Dat blijkt onder meer uit het Nederlands gebarenboekje van Herman Pieter de Boer en Pat Andrea, waarvan de eerste druk verscheen in 1979. De samenstellers kenden het gebaar vagelijk, maar wilden het pas opnemen ‘als men (...) ook in Beesd, Rijs en Quirijnstok kwaad wordt om de middelvinger-stoot’.
De middelvinger is dus terug van weggeweest. Hoe hij is verdwenen, is onbekend, maar we weten wel hoe hij zijn rentree moet hebben gemaakt: via Amerika. Daar werd het gebaar al wél gebruikt in de jaren zeventig. Via Amerikaanse films en tv-series kwam het ‘fuck you’-gebaar weer bij ons terecht, en toen ging het snel. Al in 1982 verklaarden De Boer en Andrea het gebaar als ‘werkelijk in gebruik gekomen, vooral bij jonge mensen, veelal vanuit auto's tegen een al dan niet echt domme medeweggebruiker’.
Lady Gaga: begrepen tot in Beesd, Rijs en Quirijnstok aan toe.
Auteursrechtelijk beschermd