Toen in... januari 1972
Mulisch
Redactie Onze Taal
De onlangs overleden meesterschrijver Harry Mulisch schreef ook over spelling. Deze maand precies 39 jaar geleden publiceerde hij zijn pamflet Soep lepelen met een vork, ondertitel: Tegen de spellinghervormers. In dat boekje, dat al snel moest worden herdrukt, trok hij van leer tegen de ingrijpende plannen voor vereenvoudiging van de Nederlandse spelling, die de jaren daarvoor al voor veel beroering hadden gezorgd.
Hoe zat dat? In de jaren zestig werd er duchtig aangeschopt tegen de spelling zoals neergelegd in het Groene Boekje van 1954 (met dubbelspellingen als aquarel en akwarel). Geheel volgens de revolutionaire tijdgeest van toen pleitten velen voor eenvoudigere, ‘fonologiese kommunikaatsie’, en de door de overheid ingestelde commissie-Pée-Wesselings kwam in 1967 met drastische voorstellen, onder meer voor de spelling van leenwoorden. Mexico en eau de cologne, bijvoorbeeld, moesten Meksiko en odeklonje worden. Vooral dat odeklonje werd verguisd en bespot. De commissie werd verzocht nog eens naar de eigen plannen te kijken, maar presenteerde in 1969 grotendeels dezelfde voorstellen (minus odeklonje).
En dan roerden zich ook nog organisaties als de Vereneging voor Wetenschappeleke Spelling (zoals die toen heette), die een verdergaande ‘vereenvaudiging’ voorstonden. Het maatschappelijke debat bereikte zijn hoogtepunt in 1972, vlak voordat de regering zou besluiten over de spellinghervorming. Voorstanders waren onder meer de taalkundige P.C. Paardekooper en de psycholoog Dolf Kohnstamm, tegenstanders Van Dale-hoofdredacteur C. Kruyskamp, Rudy Kousbroek en W.F. Hermans - en dus Harry Mulisch. Mulisch wees er in zijn pamflet bijvoorbeeld op dat zijn boek De verteller verteld volgens de plannen De verteller vertelt zou gaan heten.
Uiteindelijk ging het allemaal niet door. De Nederlandse regering wilde de voorstellen van Pée-Wesselings wel volgen, maar de Belgen niet. De zaak verdween in de ijskast, en kwam daar pas weer uit toen de inmiddels opgerichte Nederlandse Taalunie in 1995 aangepaste regels presenteerde.
Auteursrechtelijk beschermd