Onze Taal. Jaargang 78

[p. 105]

Taalergernissen

Hoort of ziet u taalverschijnselen die u lelijk, verwerpelijk, leuk, nieuw of anderszins opmerkelijk vindt? Laat het ons dan weten. Liefst per e-mail ([e-mail], met vermelding van uw adres) of anders per reguliere post (Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag).

Op rampkoers?
Frans Lisman - Velp

Afgelopen zomer stond in De Gelderlander een verslag van het onfortuinlijke olympische debuut van de jonge ruiter Vincent Voorn. Hij liep met zijn paard maar liefst 27 strafpunten op. Onder een foto waarop hij met zijn paard tegen een hindernis aanvliegt, stond: ‘Vincent Voorn op rampkoers’. Waarschijnlijk onbedoeld een komische variatie op de uitdrukking op ramkoers liggen. Dat betekent ‘doelbewust aansturen op een confrontatie’, oftewel het tegenovergestelde van wat Vincent beoogde.

Overigens komen we die foute p wel vaker tegen. Zo stond in het tijdschrift Computable: ‘Nasdaq schommelt weer op rampkoers’, en meldde Voetbal International dat ook Feyenoord en Verbeek ‘op rampkoers’ lagen.

Scheppen
F. Bakker - Nijmegen

Het is al langer aan de gang: het verdwijnen van de werkwoordvervoeging scheppen - schiep - geschapen, maar het ein de lijkt nu definitief in zicht. Onlangs vroeg een collega me de verleden tijd van scheppen in de betekenis ‘maken’. Toen ik als voorbeeld het bekende Bijbelzinnetje ‘God schiep hemel en aarde’ gaf, bleek dat hij lid is van een kerkelijk college. Als iemand als hij het al niet meer weet!

Ik vind het jammer dat creëren oprukt. Een decennium of wat geleden werd dit meestal voor artistieke zaken gebruikt, bijvoorbeeld in de modewereld. Nu lijkt het bijna het enige overgebleven chique synoniem voor maken. Waarschijnlijk onder invloed van het Engelse to create. ‘Hij schiep’ is korter en klinkt, vind ik, mooier dan ‘Hij creëerde’.

In het kielzog van creëren rukt ook creatie (van creation) op ten koste van schepping. Binnenkort zal iedereen bij scheppen aan een schepje denken (scheppen - schepte - geschept). Als het al gaat om scheppen in de betekenis ‘maken’, zullen de gedachten hoogstens uitgaan naar God, die iets op goddelijke wijze tot stand brengt. Scheppen wordt daarmee gewijde en dus verouderde taal.

Zoiets of zo
Niels Blomberg - Almere

De taal van moderne pubers wordt sinds jaar en dag gelardeerd met de (meestal volstrekt nutteloze) toevoeging of zo. Een voorbeeld: ‘Ik ga vanavond uit of zo.’ Maar laatst gebruikte een vriendin van mijn dochter de ultieme variant: zoiets of zo. Helaas moest ik constateren dat zoiets of zo en zoiets ofzo vijfduizend keer voorkomen op internet. Niet zo bijzonder dus, maar toch opmerkelijk.

Bekeerd voor
Margreet Kluit-Schaefer - Rotterdam

Het ergert mij dat het woordje voor zowel in de geschreven taal als in de gesproken taal verschillende andere voorzetsels meer en meer vervangt, om niet te zeggen: verdringt. In ongeveer een jaar tijd noteerde ik het zeven keer.

In een winkel ging een verkoopster ‘kijken voor’ een andere maat en op de radio zei een presentator dat iemand werd ‘bekeerd voor’ een bepaald geloof. En ook op papier kwam het voor. Ik las dat ik de kip kan ‘vervangen voor’ kalkoen, dat ik kan ‘solliciteren voor’ een functie, dat ik kan ‘informeren voor’ de vertrektijden, dat een bepaald café-restaurant ‘bekend is voor’ de heerlijke koffie en dat er mensen zijn die al hun kleine feestjes ‘combineren voor’ één groot. Er zijn toch meer voorzetsels?

Je bent wat je kiest
W. van Hulst - Ulvenhout

Op de pakken yoghurt van het merk ‘Groene koe’, dat van Campina is, staat: ‘Je bent wat je kiest’. Wat is dit voor onzin? Als ik een boterham met hagelslag verkies boven een met pindakaas, dan ben ik toch geen boterham met hagelslag?