Spaan
Jas
Op de begraafplaats van de Heilige Landstichting liepen we over besneeuwde paden achter een kist. Dit is fout. Er had moeten staan: ‘Op de begraafplaats van de Heilig Landstichting liepen we over besneeuwde paden achter een kist.’ Ik heb nooit geweten dat die -e er niet bij hoort. Behalve het kerkhof is er ook nog een dorpje dat zo heet. Hier woont of woonde ex-premier Van Agt.
In het bos luidde een man in een houthakkersjack met, daartoe vermoedelijk verplicht door de Arbowet, enorme oordoppen op, een bronzen klok die zijn plechtige geluiden door het winterlandschap strooide. De oordoppen deden een beetje afbreuk aan het ceremoniële galmen.
Bij het graf aangekomen sprak een jezuïet in vol ornaat de bezweringen die er op dat moment veel toe doen. Omdat ik met een vriendin zachtjes over Sinterklaas sprak - de begrafenis speelde zich eind november af - en mijn dochter die ons slecht kon verstaan het woord Sinterklaas nogal hard en vragend herhaalde, dachten sommige omstanders dat zij het over de jezuïet had.
Terwijl ik naar hem keek, moest ik even aan de komiek Ricky Gervais denken die bij de BBC aan Jonathan Ross vertelde dat hij als spreker bij de crematie van zijn moeder had gedacht: wat een moeilijke zaal is dit.
En dat hij tegen de priester die hem had gevraagd naar biografische bijzonderheden over zijn moeder die hij in zijn herdenking zou kunnen memoreren, had gezegd: ‘Ze was een grote racist.’ Toen de priester liet blijken dit liever niet te gebruiken, zei Gervais: ‘Maak er dan maar van: ze hield van tuinieren.’
Tijdens het samenzijn in de aula praatte mijn vrouw met een nichtje. Het nichtje zei: ‘Mijn moeder heeft vorig jaar een grote jas uitgedaan.’ Ik zag hoe mijn vrouw hier vlug overheen praatte.
Later zei ze tegen me: ‘Ik dacht: welke jas zou ze bedoelen? Heeft ze het over de oude bontjas van mammie die later naar haar zus is gegaan? Zou ze de oranje jas bedoelen waar tante Pop het in haar toespraak over had? En waarom was het voor mij van belang om te weten dat haar moeder die jas had uitgedaan? Was het soms een hele koude dag geweest en was het dus tamelijk bijzonder dat ze zonder jas de straat op was gegaan? Ik durfde niet verder te vragen, want ze keek er zo ernstig bij.’
Ik vertelde dat in kringen waar men het over een ‘hartvarken’ heeft als ze een infarct bedoelen, ze na een zware operatie of ziekte zeggen dat de patiënt ‘een jas heeft uitgedaan’.
Het viel niet in goede aarde. Mijn vrouw trok een gezicht dat ik ken van diners als iemand ‘smakelijk eten’ zegt. Als je vraagt wat ze tegen de uitdrukking smakelijk eten heeft, zegt ze dat het een belediging is voor de kok. Ik heb vroeger ook veel ‘smakelijk eten’ gezegd, maar nu ik weet dat het niet hoort, krijg ik een kleur van plaatsvervangende schaamte als iemand het wel doet. En die kleur wordt nog veel dieper als ik terugdenk aan wat mijn oma placht te zeggen: ‘Eet ze met hapjes.’
Henk Spaan
Auteursrechtelijk beschermd
