Onze Taal. Jaargang 76

Kruistocht voor het Nederlands

René Steenmeijer

Wat heeft productiemaatschappij Kasander Films en regisseur Ben Sombogaart bezield toen zij besloten Kruistocht in spijkerbroek in het Engels te verfilmen? Het veelgeprezen boek van Thea Beckman, zo'n beetje de vaandeldrager van de Nederlandse jeugdliteratuur, valt ten prooi aan de niet te stuiten drang om de Nederlandse cultuur te internationaliseren en daardoor grotendeels te marginaliseren. Waarom doen Nederlanders altijd zo snel concessies als het om de eigen cultuur gaat? Is dit een gebrek aan eigenwaarde, of erger: een gebrek aan besef van een eigen Nederlandse cultuur?

Het voorbeeld van Crusade in Jeans - zoals de film heet - staat niet op zichzelf. De hegemonie van het Engels neemt in Nederland de laatste jaren steeds bedenkelijker vormen aan. Natuurlijk is het Engels de wereldtaal en dat is in feite een zegen, maar dat betekent niet dat je als Nederlander elk Engels equivalent moet omarmen en doen alsof dat de standaard is. We kennen allemaal het argument dat als een taal leeft het juist goed is dat er leenwoorden in worden opgenomen, maar het is naar mijn smaak in Nederland ernstig doorgeslagen. Een kleine opsomming: winkels in Nederland noemen hun opruiming ‘sale’, een geurtje heet in de reclamewereld steevast ‘fragrance’, de weersverwachting komt van ‘Weathernews’, de post wordt verzorgd door ‘TNT Global Express, Logistics and Mail’, de bestuursvoorzitter heet ‘CEO’, enzovoort.

Dat dit onophoudelijke bombardement van Engelse termen zijn weerslag heeft op het alledaags taalgebruik, laat zich raden. We vinden het met z'n allen heel ‘urban’ als we achter een zinnetje ‘whatever’ zeggen. En wat zijn we ‘cool’ als we te pas en te onpas ‘fucking’ roepen: ‘Fucking goed, man.’ Maar ook - bijna onopgemerkt - als we ‘yes’ zeggen als iets is gelukt.

Dat een klein taalgebied zich ook anders kan opstellen, bewijzen de Zweden met hun IKEA-concern. Alle productnamen zijn in de Zweedse taal, je wordt in het Zweeds (en twaalf andere talen) welkom geheten en zelfs de bedrijfskleuren stellen de Zweedse vlag voor. Waarom weet in de wereld niemand dat Philips - met z'n ‘Sense and simplicity’ - een Nederlands bedrijf is?

Om terug te keren naar de filmindustrie: onlangs keek ik met mijn dochters naar de Deense kinderspeelfilm Miraklet i Valby, met eenzelfde onderwerp als Kruistocht in spijkerbroek, namelijk een tijdreis naar de Middeleeuwen. Waarom hebben die Denen hun film niet in het Engels gedraaid maar ‘gewoon’ in het Deens? Het antwoord is simpel: het komt gewoon niet bij ze op. De Scandinavische film is zo'n goed product juist omdát het Scandinavisch is en dus in de originele taal verfilmd moet worden. En is het geen verademing om niet steeds ‘I love you’ en ‘hi’ te horen maar ook eens ‘Jeg elsker dig’ en ‘hej’?

Crusade in Jeans (kortweg Crusade): Engelse titel voor een Nederlandse film, in oktober bekroond met een Gouden Kalf.

De media, het onderwijs en vooral de reclamewereld dienen veel bewuster om te gaan met de taal als culturele uiting. Mijn ideaal is echt niet om elk leenwoord uit te bannen, integendeel, maar de ongebreidelde anglisering van nu leidt onherroepelijk tot een onomkeerbare verarming van de Nederlandse taal en dus van de Nederlandse cultuur.

Toch is er een sprankje hoop. Het ‘Traffic Information Centre’, waar de Nederlandse verkeersinformatie wordt verzorgd, is gelukkig omgedoopt in ‘Verkeerscentrum Nederland’.