Iktionaire
Ver boven m'n bed
Mijn broertjes en ik speelden thuis met Meccano.
Nee.
Bij het bouwen van technische installaties maakten mijn broertjes en ik gebruik van het Meccano-systeem.
Dat klinkt beter.
Hoe dan ook, ik was gek op Meccano, en in mijn liefde voor dit almachtige constructiesysteem ging ik soms zo ver dat ik het blikken sigarendoosje waarin de boutjes en moertjes bewaard werden omkieperde en op elk boutje, één voor één, een moertje draaide, zodat ik later geen tijd hoefde te verliezen met twee handelingen.
Het leek mij leuk u dit te vertellen, maar het heeft nog een andere reden. Iets dergelijks doen wij soms namelijk met taal. Soms pakken wij een boutje en komt het moertje mee.
Steeds meer mensen schijnen te denken dat het woord voor ‘iets specifieks dat iets algemeens illustreert’, voorbeeldfunctie is, en niet voorbeeld. Let er maar eens op. Zinnen als: ‘Een koektrommel, ik noem maar iets, als voorbeeldfunctie.’
‘Dus wij gebruiken alleen spaarlampen.’
‘Als voorbeeldfunctie?’
‘Ja precies, als voorbeeldfunctie.’
Het moertje zit nog op het boutje. Twee dingen die zo bij elkaar horen dat ze één zijn geworden.
Nadat de KRO eind jaren zeventig een aantal jaren achter elkaar de Ver van mijn bed show had uitgezonden, een stichtelijk-verstrooiend programma over ontwikkelingshulp, zeiden sommige mensen niet meer dat iets ‘ver van hun bed’ was, zoals de uitdrukking luidt, maar ‘een ver-van-mijnbed-show’.
In een reconstructie door Vrij Nederland van de aanslag op Thomas van der Bijl, een Amsterdamse crimineel en cafébaas die in opdracht van Willem Holleeder zou zijn geliquideerd, viel laatst te lezen dat een van de beoogde executeurs zich bij nader inzien terugtrok omdat de operatie naar zijn eigen zeggen een ‘boven-m'n-bed-show’ was. Zoals op televisie vaak te zien is, worden verhoren met dit soort wetsovertreders tegenwoordig op band opgenomen, en vermoedelijk hebben we hier te maken met een luisterfout. De transcripteur, of hoe zo iemand offcieel heet, dacht aan de Ver van mijn bed show, terwijl het aannemelijker is dat de klusjesman probeerde duidelijk te maken dat de operatie hem boven de pét ging, al kun je je afvragen wat er zo moeilijk te begrijpen is aan het doodschieten van een caféhouder. De zegswijze kan natuurlijk ook bedoeld zijn als eufemisme voor ‘te gevaarlijk’, een verwisseling van brains en guts, zogezegd.
Want een ‘boven-m'n-bed-show’, wat zou iemand daarmee hebben kunnen bedoelen?
Hij was zó'n vurig bewonderaar van Holleeder dat hij op zijn slaapkamer een foto van hem aan de muur had? Hij was bang zelf binnenkort boven iemands bed te hangen, als bidplaatje?
Nee, een boven-m'n-pet-show, dat moet het geweest zijn.
Geen onaardige vondst.
Het moertje zat nog aan het boutje en daar blijk je dan ook weer iets anders mee te kunnen doen. Dat wordt de deurknop voor de kiepwagen; ik noem maar een van de vele Meccano-projecten die mijn collega-ingenieurs en ik destijds gerealiseerd hebben.
Jan Kuitenbrouwer
Auteursrechtelijk beschermd
