Onze Taal. Jaargang 75

[p. 329]

Hom of kuit
Is een taaltoets voor peuters wenselijk?

Frank Jansen

Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt iedere maand zo'n kwestie, en nodigt iedereen uit te reageren.

VVD-leider Mark Rutte heeft bijval gekregen voor zijn voorstel om alle kinderen van bijna drie jaar oud verplicht een taaltoets te laten ondergaan. Uit de toets blijkt of de taalontwikkeling van deze peuters op peil is. Als dat niet het geval is, gaan ze naar een voorschoolse opvang waar hun taalontwikkeling gestimuleerd wordt. Verdient dit voorstel uitvoering?

Tegenstander

De eerste eis waaraan zo'n taaltoets moet voldoen, is dat deze correct voorspelt welke kinderen later op school door hun gebrekkige taalvermogen problemen zullen gaan krijgen en welke niet. En we weten nu al dat Ruttes toets niet aan deze eis voldoet. Bij kinderen tot vier jaar is het taalvermogen nog volop in ontwikkeling. En die ontwikkeling gaat niet geleidelijk maar met sprongen. Meestal gaan die sprongen vooruit, maar zitten daartussen lange perioden waarin het kind zich niet - althans niet hoorbaar - lijkt te ontwikkelen. Test je een kind aan het einde van zo'n periode, dan lijkt het vergeleken met andere kinderen een achterstand te hebben. Maar het komt ook voor dat een kind met sprongen achteruit lijkt te gaan. Het maakt dan bijvoorbeeld een paar keer een zin die uit meer woorden bestaat, en daarna een tijdje niet meer. Test je een kind tijdens zo'n probeerperiode, dan geeft de uitslag een te rooskleurig beeld van zijn taalontwikkeling.

Is een taaltoets voor peuters een goed idee?

Er zijn ook minder taalspecifieke bezwaren tegen deze toets. Het testen van tweejarigen is een probleem op zichzelf: als een kleintje ‘de bokkepruik op heeft’, zegt het niets. Hoe de onderzoeker ook zijn best doet, het blijft hem alleen argwanend aanstaren. Daar komt nog bij dat een kind ook gewoon hardhorend kan zijn. En ten slotte is er een politiek-ideologisch bezwaar tegen de toets. Waarschijnlijk zal het grootste deel van de kinderen met een achterstand uit gezinnen met een anderstalige achtergrond komen. Zijn die voorschoolse taalstimuleringsklassen dan niet een verkapte poging om immigrantenkinderen zo vroeg mogelijk te laten integreren?

Voorstander

Eerst maar even iets over de algemene bezwaren. Wat is ertegen als Ruttes test ook snel aan het licht brengt dat een kind hardhorend is? En waarom zouden we niet als nuttig bijeffect van de test mogen verwelkomen dat kinderen eerder inburgeren? Juist immigrantenkinderen hebben veel voordeel van therapie op jonge leeftijd. Dan is hun brein nog flexibel genoeg om zich de andere taal snel en volledig eigen te maken.

De taal- en testspecifieke bezwaren verdienen meer aandacht. Recent onderzoek aan het Erasmus Medisch Centrum heeft uitgewezen dat dergelijke peutertestjes wel degelijk goed uitvoerbaar zijn. Ook blijkt het mogelijk om peuters met een taalvaardigheidsprobleem een therapie te laten ondergaan waardoor ze later niet naar het - dure - speciaal onderwijs hoeven, maar gewoon naar het basisonderwijs kunnen. Dat is fijn voor de peuters en een aanzienlijke kostenbesparing voor de maatschappij. Wie zich de voordelen realiseert, snapt ook wel waarom de peutertoetsen in de ons omringende buitenlanden ingevoerd zijn (Duitsland) dan wel worden (België). Laten we eens voor een keer van de ervaringen van anderen leren!

Wat vindt u ervan? Is een taaltoets voor peuters wenselijk?

Geef voor 20 november uw mening op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. Of stuur een briefkaart met ‘Taaltoets voor peuters is wenselijk’ of ‘Taaltoets voor peuters is niet wenselijk’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag.

Uitslag vorige stemming

Vorige maand kon u uw mening geven over de verkiezingsprogramma's. Moeten die in zo eenvoudig mogelijk Nederlands gesteld zijn? Of doet dat onvoldoende recht aan de ingewikkeldheid van de politieke voorstellen? De inzendingen laten er geen misverstand over bestaan. Die verkiezingsprogramma's moeten inderdaad zo eenvoudig mogelijk, zo vindt een ruime meerderheid van 317 stemmers (81,9 procent). Slechts 70 inzenders (18,1 procent) hebben overwegende bezwaren.