Onze Taal. Jaargang 75

[p. 221]

Hom of kuit
Woorddelen los schrijven minder gedogen?

Frank Jansen

Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt iedere maand zo'n kwestie, en nodigt iedereen uit te reageren.

Op de website van SOS (Signalering Onjuist Spatiegebruik) staan ruim duizend foto's van teksten waarin woorddelen ten onrechte los van elkaar zijn gespeld, zoals ‘rij lessen’ en ‘honden poep vrije’. SOS hoopt zo de taalgebruikers een fundamentele spellingregel van het Nederlands in te peperen: wat als één woord wordt uitgesproken, moet als één woord worden geschreven. Verdient SOS onze steun?

Voorstander

Jazeker, die duizend foto's maken afdoende duidelijk dat het met de spelling beroerd gesteld is. Niet alleen de ‘fiets hersteller’ gaat in de fout, maar ook journalisten die rustig ‘oorlogs misdadiger’ schrijven.

Er is geen enkele reden om de aaneenschrijfregel overboord te gooien. Om te beginnen is hij makkelijk te leren: begin met luisteren, dan hoor je vanzelf het verschil tussen ‘Ik word groot vader’ en ‘Ik word grootvader.’ In het laatste geval ligt de klemtoon alleen op groot en is de f van vader meer verbonden met de t, zozeer dat die t wat zwakker lijkt. Bovendien schaadt het overtreden van de regel de begrijpelijkheid. Als een bedrijf ‘alle 28 jarigen feliciteert’, wie krijgen dan felicitaties: iedereen die 28 geworden is of 28 mensen die jarig zijn? En wat is de kwaliteit van een restaurant dat adverteert met ‘dag menu’?

‘Honden poep vrije zone’: gedogen of niet?
Foto: Hans Hogendoorn

Tegenstander

Ik heb niets tegen de aaneenschrijfregel, maar in de meeste gevallen op de site van SOS vormen de losse woorddelen (‘bureau stoel’, ‘binnen kort’) echt geen probleem. De lezer is immers gewend om opeenvolgende ‘woorden’ als dat nodig is ook op elkaar te betrekken. Daar komt bij dat het Nederlands bijna even uitbundige samenstellingsmogelijkheden heeft als het Duits. Nu kan SOS wel bezwaar maken tegen ‘harde schijven opruiming’, ‘anti mug producten’ en ‘amateur grizzly beer expert’, maar ik weet nog niet zo zeker of de lezer zit te wachten op het correcte hardeschijvenopruiming, antimugproducten en amateurgrizzlybeerexpert. De regel kan dus beter niet rigide, maar met beleid (dat wil zeggen: met oog voor het resultaat) worden toegepast.

Het al te enthousiast toepassen van de regel doet ten slotte onvoldoende recht aan het gegeven dat de grens tussen woordgroep en samenstelling soms niet duidelijk te trekken is. Waarom schrijven we anders linkerteen maar rechter schouderblad?

Wat vindt u ervan? Moeten we het los schrijven van woorddelen minder gedogen?

Geef voor 21 augustus uw mening op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. Of stuur een briefkaart met ‘Woorddelen los schrijven minder gedogen’ of ‘Woorddelen los schrijven niet minder gedogen’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag.

Uitslag vorige stemming

Bij het overlijden van Gerard Reve, in april dit jaar, werden niet alleen zijn verdiensten voor de Nederlandse literatuur en de homo-emancipatie gememoreerd, maar ook die voor het Nederlands. Heeft onze taal inderdaad zo veel te danken aan Reve? Die vraag beantwoordde u met een ondubbelzinnig ‘ja’: 348 inzenders (81,1%) vinden Gerard Reve belangrijk voor het Nederlands, slechts 81 stemmers (18,9%) denken daar anders over.