Onze Taal. Jaargang 75

Spaan
Voetbalclichés

Henk Spaan

Het wereldkampioenschap voetbal begint op 9 juni. Wat zou dat een mooie dag zijn als we vanaf dat moment voorgoed verstoken bleven van zekere uitwassen in het begeleidende gebabbel. Het fundament van de sportverslaggeving bestaat uit clichés, maar het ene cliché is erger dan het andere. Hier een topvijf van ergernissen.

5 Die van Heracles. Volgens mij was Tom Egbers een van de eersten die deze jongensboekentaal gingen spreken. Het kan ook Mart Smeets zijn geweest, voorbeeld van velen en vooral van Tom. ‘Die van Heracles lieten er geen gras over groeien.’ Het is die van Heracles voor en die van Feyenoord na. Om maar te zwijgen van die van Roda, die van Sparta en die van Heerenveen. Een anachronisme kan zijn charmes hebben, tenzij het alom navolging vindt.

4 Het is in elk geval een ploeg die ook wil voetballen. Niet zozeer verslaggeverstaal als wel gebezigd door trainers. Wat drukken zij hiermee uit? Zelfgenoegzaamheid! Men is immers zelf ook een ploeg die wil voetballen. In tegenstelling tot sommige andere ploegen hebben zij er de techniek voor, het tactisch inzicht en de wil tot aanvallen. Gelukkig is hier sprake van twee ploegen die er ‘een wedstrijd van willen maken’.

3 Dat zou wat zijn. Met als variant: dat zou wat zijn, zeg. Bijvoorbeeld als Groningen de Champions League zou hebben gehaald. Dat zou wat zijn geweest. Begrijp me goed: ik heb er geen bezwaar tegen wanneer een verslaggever bekend zou staan om zijn regelmatige gebruik van dat zou wat zijn, zeg. Hét probleem van het metier is het nabauwen door iedereen van alles wat maar naar oorspronkelijkheid zweemt. Zo slaagt zelfs een middelmatige vondst als dat zou wat zijn, zeg erin om op een gruwelijke manier op de zenuwen te werken.

2 Daar waar. Hier spannen Evert ten Napel en zijn kloontje Jeroen Grueter de kroon. Vooral het figuurlijk gebruikte daar waar wekt de moordlust op. Dus niet in: ‘Daar waar Johan Cruijff zijn grootste triomfen vierde: in het strafschopgebied.’ Een puur topografische toepassing snijdt nog enig hout. Vooral uitgebannen moet worden: ‘Daar waar Boulahrouz er niet in is geslaagd een vaste plek te veroveren, bereikte André Ooijer op tijd zijn topvorm.’

Tot mijn ontsteltenis hoorde ik in de een-na-laatste uitzending van Barend en Van Dorp dat ook Marco van Basten is toegetreden tot het gilde der daar waar-zeggers.

1 Aangeven, in ‘Zoals ik vorige week al heb aangegeven.’ Talloze trainers en analytici ‘gaven voor de wedstrijd al aan’ dat zij het goed hadden gezien. Deze vorm van aangeven, afkomstig uit de voetballerij, heeft zich als een computervirus in de taal genesteld. Het woekeren is vergelijkbaar met het gebruik van het woordje dus in de jaren zestig. Caissières en verkeersregelaars geven heden ten dage ook van alles aan, terwijl ze geenszins de grens passeren. Aangeven kan te allen tijde worden vervangen door zeggen, behalve bij de douane.