Onze Taal. Jaargang 75

[p. 8]

Reacties

Respect (to)
Ananto Dirksen - Culemborg

Frank Jansen werpt in de novemberaflevering van zijn rubriek ‘Hom of kuit’ de vraag op of het woord respect, dat tegenwoordig vaak gebruikt wordt om mensen aan te sporen tot meer tolerantie en beleefdheid, wel zo gelukkig gekozen is. Maar respect is wel degelijk het juiste woord, eenvoudig omdat er geen beter woord is.

Beleefdheid, de term waarvoor de door Jansen opgevoerde tegenstander van respect pleit, zal de doelgroep onvoldoende aanspreken. Respect is een veelgebruikt woord in Engelse song- en rapteksten, en de doelgroep weet precies wat er wel en niet mee wordt bedoeld. Volgens de tegenstander kan respect alleen gebruikt worden in zinnen als ‘Zoals collega X werk en ouderschap combineert, daar heb ik groot respect voor.’ In de praktijk blijkt dat dus iets anders te liggen, en dat maakt maar weer eens duidelijk hoe betekenissen kunnen verschuiven.

Rappers Lange Frans en Baas B steunen de organisatie Respect2all.

Grappig is overigens het als ‘2’ geschreven to in Respect2all, de organisatie die voor meer ‘respect’ in Nederland ijvert. Juister zou zijn Respect4all. Respect to is in het Engels schrijftaal: with respect to betekent ‘met betrekking tot’ en pay one's respect to ‘zijn opwachting maken bij’. Dit is een van die leuke voorbeelden van hoe men probeert bijdetijds te doen door een Engelse formulering te nemen, maar die op een verkeerde manier gebruikt.

De kolonel Hardenbol
B.S. Veldkamp - Amsterdam

Joop van der Horst signaleert in zijn artikel ‘Wat gebeurde er met (de) moslim Bazarghan?’ (novembernummer Onze Taal) dat het lidwoord steeds vaker verdwijnt bij persoonsaanduidingen. Spraken we vroeger over ‘de Belg Martens’ en ‘de moslim Bazarghan’, tegenwoordig hebben we het dikwijls over ‘Belg Martens’ en ‘moslim Bazarghan’.

Wat het algemene spraakgebruik betreft heeft Van der Horst het vermoedelijk bij het rechte eind, maar binnen de Koninklijke Landmacht is dat lidwoord juist opvallend vaak aanwezig. Daar is iemand bijvoorbeeld ‘de kolonel Hardenbol’. En militairen kunnen zichzelf voorstellen met: ‘Goedemorgen, mijn naam is de sergeant-majoor Klaassen.’

Of het een lieve lust was
R. Bloch - Doetinchem

In de novemberaflevering van ‘Taaltest’ stond de volgende zin: ‘Maar door de vasthoudendheid van zijn eega, een doorgewinterde officemanager die de regels uit-en-te-na kende, schreef hij algauw weer over paardenbloemen en vliegenzwammen of het een lieve lust was en prakkiseerde hij niet meer over worstcasescenario's.’ Volgens de Taaladviesdienst, die met deze zin de kennis van de nieuwe spelling testte, zat er geen spelfout in deze zin. Dat mag wel zo wezen, maar ik heb er wel een grammaticale fout in ontdekt. Men doet immers niet óf het een lieve lust is, maar dát het een lieve lust is.

Naschrift Taaladviesdienst

De heer of mevrouw Bloch heeft gelijk: de juiste uitdrukking is ‘dat het een lieve lust is/was’. Oorspronkelijk zei men zoiets als: ‘zo/zodanig (...) dat het een lieve lust is/was om te zien/horen’. De versie met of komt in de praktijk ook wel voor, maar niet vaak genoeg om haar al zonder meer goed te keuren.

Flux de bouche
J.A. van Gelder - Eefde

Tot mijn schrik vond ik in het novembernummer van Onze Taal, in het artikel over de taal van de dj, een fout. De auteur, Arjen van Veelen, schrijft hierin VARA-dj Giel Beelen een prettige ‘flux de bouche’ toe, wat ‘kwijl’ of ‘speekselvloed’ betekent. Hij bedoelde vast flux de paroles: ‘woordenvloed’.

Naschrift redactie

In het Frans is flux de bouche inderdaad iets onsmakelijks, maar in het Nederlands is deze woordgroep ‘radheid van tong’ gaan betekenen.
De nieuwste Van Dale geeft bij flux de bouche als betekenis: ‘[Fr. (eig. speekselvloed)], radheid van tong, syn. welbespraaktheid’, waarbij dat ‘eigenlijk’ niet gelezen moet worden als ‘de júíste betekenis’, maar als ‘de oorsprónkelijke betekenis’. Kramers vermeldt: ‘(eig.) speekselvloed; (fig.) woordenvloed (de Fransman spreekt van flux de paroles)’. Alleen het woordenboek van Verschueren vermeldt dat flux de paroles beter is. Maar het is te streng om flux de bouche voor ‘welbespraaktheid’ af te keuren.