Onze Taal. Jaargang 74
(2005)– [tijdschrift] Onze Taal–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 297]
| |||||||||||||||||||
Nieuwe woorden? Wat voor nieuwe woorden staan er in het Groene Boekje van 2005?
! Er staan zo'n zesduizend ingangen in die nog niet in de editie van 1995 stonden. Enkele voorbeelden: didgeridoo, e-mail, Franse Revolutie, gft-afval, gilles-de-la-tourettesyndroom, internet, lou loene, pafpaal, sms en tiramisu. Voor een deel zijn dit woorden die de afgelopen tien jaar ingeburgerd zijn geraakt, maar er zitten ook trefwoorden bij die tot nu toe eenvoudigweg ontbraken. Maar lang niet alle recente woorden zijn opgenomen. Zo staan event, mp3-speler, msn'en en frontoffice er niet in (backoffice overigens wel). En ook veel aloude woorden ontbreken: zo is het rijtje 's morgens, 's middags, 's avonds en 's nachts nog steeds niet te vinden (zie verder het kader op blz. 301). Wel staan er veel meer afkortingen en aardrijkskundige namen in. Zo leren we dat er verschil is tussen bv (‘besloten vennootschap’), bv. (‘bijvoorbeeld’) en BV (‘bekende Vlaming’). Het landnamenbeleid is niet helemaal duidelijk. We vinden bijvoorbeeld wel Myanmar en Polynesië, inclusief de afleidingen Myanmarees, Polynesiër en Polynesisch, maar landen als Madagaskar, Eritrea en Oost-Timor blijven onvermeld, terwijl deze namen en hun afleidingen problemen kunnen oproepen (Madagascar of Madagaskar? Eritreese of Eritrese?). Ook afleidingen als Guinese (van Guinea) of Guineese (van Guinee) zijn niet te vinden; het Groene Boekje vermeldt alleen Guinese biggetjes als meervoud van Guinees biggetje. Wie dan weer iets wil afleiden van Guyana, wordt wel rijkelijk bediend - met Guyaan, Guyaans en Guyanees. | |||||||||||||||||||
Hoofdletters? Wat verandert er in de regels voor hoofd- en kleine letters?
! Voor hoofdletters zijn nu veel meer concrete regels, die vooral bedoeld zijn om de consistentie in de lijst te vergroten. In het Groene Boekje van 1995 hadden bijvoorbeeld afleidingen van persoonsnamen soms een kleine letter en soms een hoofdletter (Orwelliaans en Lubberiaans tegenover kafkaiaans en multatuliaans); nu is dat consequent een kleine letter. Enkele categorieën woorden die nu standaard een hoofdletter krijgen:
Een kleine letter is voortaan juist bij (onder andere):
Niet al deze regels zijn helemaal nieuw, maar ze zijn nu in elk geval expliciet in de Leidraad geformuleerd. | |||||||||||||||||||
Engelse werkwoorden? Er schijnen nu specifieke regels te zijn voor de vervoeging van uit het Engels geleende werkwoorden. Verandert er veel?
! Er is een kleine verandering aangebracht. Tot nu toe kon je bij Engelse werkwoorden uitgaan van de Nederlandse stam daarvan: het hele werkwoord zonder -en. De stam van cruisen was dus cruis, en de vervoeging luidde cruisde - gecruisd (volgens het Groene Boekje dan; wij hadden zelf een voorkeur voor cruiste - gecruist). In het nieuwe Groene Boekje staat iets heel anders: cruisede - gecruised, én cruisete - gecruiset. De d-t-variatie heeft te maken met uitspraakverschillen, niet met een nieuwe regel: cruisete - gecruiset sluit aan bij de uitspraak met een s, [kroewsen], cruisede - gecruised hoort bij de uitspraak met een z. De extra e vloeit wél voort uit een regel van 2005: ‘De stam van een werkwoord van Engelse herkomst schrijven we op dezelfde manier als in het Engels. Die vorm gebruiken we zoals de stam van een inheems werkwoord.’ Uitzonderingen gelden voor woorden die in het Engels op een dubbele medeklinker eindigen (stres, volleybal) en woorden met een ‘open’ o (promoot, scoor). Een handjevol werkwoorden krijgen voortaan dus een e in hun vervoeging: naast cruisen ook housen - housede/housete en leasen - leasede/leasete. Vóór de spellingherziening was bij veel werkwoorden zo'n extra e ook al nodig voor de uitspraak: hij racet, zij datete, ik heb geüpgraded. | |||||||||||||||||||
Niet in het Groene Boekje? Als ik een woord niet kan vinden in het Groene Boekje, moet ik het dan vermijden?
! Nee, zo ligt het niet. De woordenlijst is vooral bedoeld om spellingvragen op te lossen, niet om een overzicht van álle mogelijke Nederlandse woorden te geven. Van veelvoorkomende samenstellingen die geen spellingprobleem hebben, zijn er daarom minder opgenomen dan van minder gangbare woorden die wél lastig te schrijven zijn. Als u een woord niet kunt vinden, betekent dat dus niet dat het niet bestaat.  Er is bijvoorbeeld veel variatie in het gebruik van de tussen-s: in veel gevallen is zowel de vorm met een s juist (vervoersplan) als die zonder s (vervoerplan). Maar als een van de varianten in het Groene Boekje ontbreekt, zoals vervoerkaart en vervoerorganisatie, is die niet per se onjuist. Wel kunt u ervan uitgaan dat in dit geval de frequentie als basis is genomen: als de vorm met of zonder tussen-s veruit de gebruikelijkste is, zal alleen die opgenomen zijn. Toch hebben we ook in dit nieuwe Groene Boekje al merkwaardige voorbeelden gevonden van niet zo voor de hand liggende woorden. Zo staat V1-bom er wel in en V2-raket niet, terwijl dat laatste bekender en gebruikelijker is. En oogpotlood, dat op internet honderden keren zo vaak voorkomt als ogenpotlood, wordt niet genoemd - in tegenstelling tot ogenpotlood. |
|