Marten Toonder 1912-2005
Redactie Onze Taal
‘Hij heeft een groot denkraam, hij voelt de taal heel fijn aan en heeft daarmee zijn lezertjes veel verkneutering geboden, als u begrijpt wat ik bedoel.’ Op deze manier werd schrijver-tekenaar Marten Toonder in 1995 gekarakteriseerd bij zijn benoeming tot erelid van het Genootschap Onze Taal. De woorden waren opgeschreven door Dick Dolman, de toenmalige vice-voorzitter van het genootschap, maar ze waren voor het grootste deel afkomstig van Toonder zelf. Denkraam, lezertjes, verkneutering ... het is nog maar een kleine greep uit de indrukwekkende collectie Bommelwoorden.
Marten Toonder tijdens het Onze Taal-congres van 1995.
Foto: Bart Versteeg
Het waren vooral deze nieuwvormingen die het genootschap er destijds toe brachten Toonder op deze bijzondere manier te eren. En ze vormden ook het belangrijkste onderwerp van het boekje dat we bij die gelegenheid aan de taal van Toonder wijdden. Het bleken er nog meer te zijn dan we al dachten. Minkukel, kommer en kwel, bovenbaas, dorknoper, naar de verturving gaan: de woorden en uitdrukkingen waren stuk voor stuk even beeldend en kunstig, maar deden tegelijkertijd nooit gekunsteld aan - iets waar Toonder zelf ook een grote weerzin tegen had, zo blijkt uit het dankwoord dat hij in 1995 uitsprak:
Woorden ontstaan eigenlijk, tenminste voor mij, uit het innerlijk; een woord dat van buiten is, dat is een rationeel woord, een bedacht woord. Bedachte woorden vertrouw ik absoluut niet, die misleiden. Het zijn woorden van politici en van zakenlieden en al die mensen die ik wel hoogacht, maar meer als groep dan als individu.
Dat ook de lezers van Onze Taal Toonder op zijn waarde weten te schatten, blijkt wel uit het feit dat zij hem in 2004 tot een van de drie invloedrijkste taalgebruikers van het Nederlands hebben verkozen.
Tot zijn overlijden, op woensdag 27 juli 2005, was Marten Toonder het enige erelid van het genootschap. In hem verliezen we een groot taalkunstenaar en een eminent taalverrijker.
Auteursrechtelijk beschermd