Onze Taal. Jaargang 74

[p. 210]

Merken worden woorden
Het Harley-gevoel
Ton den Boon - hoofdredacteur grote Van Dale

Brintageneratie, bountyeiland, barbiefiguur: er zijn merken die zo'n grote invloed hebben gekregen dat ze in het dagelijks taalgebruik zijn terechtgekomen. Sommige staan zelfs op het punt een plaatsje in het woordenboek te bemachtigen. Om de maand bespreekt Ton den Boon zulke merken in Onze Taal.

Elke veertiger en vroege vijftiger met nog een spoortje avontuur in zijn bloed herkent het wel: midden in het leven is daar opeens het Harley-gevoel, het vage idee dat je eigenlijk weer op stap zou moeten, het geluk achterna, misschien zelfs wel naar een nieuw lief in enig ander land. Het is allicht een oeroud gen dat nog een keer opspeelt, een erfenis uit de tijd dat de mens nog een jager-verzamelaar was, altijd maar onderweg om in zijn levensonderhoud te voorzien. De moderne man vat dit atavisme op als het verlangen om vrij te zijn en over 's heren wegen en door ruig maar bij voorkeur al wel gebaand terrein te rijden. Niet te paard, zoals vóór hen gedaan door cowboys - die andere verpersoonlijking van onze vrijheidsdrang - maar op de motor. Bij voorkeur van het merk Harley-Davidson, al schijnt een ritje op een Moto Guzzi of een ander merk motor met een relaxte onderuitzit het Harley-gevoel ook heel aardig te kunnen benaderen.

Bevrijders

De Harley-Davidson: motor voor relaxte maar avontuurlijke rijders.
Foto: www.classycruisersclub.com

Het merk Harley-Davidson, waaraan het Harley-gevoel zijn naam dus te danken heeft, bestaat al sinds 1903 en is vernoemd naar de oorspronkelijke makers van deze ‘bike’: William S. Harley (Bill voor vrienden, 1856-1937) en de gebroeders Davidson: Walter (1876-1942), William (1880-1943) en Arthur (1881-1950). Begonnen deze mannen ruim een eeuw geleden motoren te bouwen om je van A naar B te verplaatsen, het beursgenoteerde bedrijf dat uit dit ondernemersinitiatief voortkwam, verkoopt vandaag de dag niet alleen de inmiddels beroemde Choppers en Sportsters, maar vooral de beleving van vrijheid. Want wie een Harley-Davidson koopt, koopt geen vervoermiddel, maar vrijheid pur sang.

Dat is zo gekomen door de uitstraling die het motormerk door de jaren heen heeft ontwikkeld, vooral sinds de Tweede Wereldoorlog, toen de Harley-Davidsons wereldwijd bekend werden als de motoren van de bevrijders. De fabriek leverde de ‘Liberators’ (‘bevrijders’) in groten getale aan het Amerikaanse en Canadese leger, die er Europa mee veroverden. Althans, de Harley met zijn herkenbare mannelijke gepruttel, dat de makers overigens ooit nog eens tevergeefs als merk hebben willen registreren, maakte een onvergetelijke indruk op menig Europeaan die jarenlang onder de verdrukking had geleefd: het was het geluid van echte vrijheid.

Behalve door hun geluid vielen de Harley-Davidsons ook op door hun zit, hun zadel, hun stuur en niet te vergeten hun brede motorblok. Vergelijkbare motorblokken van machines van een ander merk worden soms zelfs heiligschennend ‘Harley-blok’ genoemd.

Roadmovie

De Harley-Davidson kreeg definitief zijn allure van motor voor relaxte maar avontuurlijke rijders door de film Easy Rider (1969), een inmiddels klassieke roadmovie waarin twee drugsgebruikers/hippies/outcasts op Harleys door een typisch Amerikaans platteland onderweg zijn naar New Orleans, hun utopia, waar ze overigens nooit zullen aankomen. De vrijheidsdrang en de kameraadschap van de hoofdpersonen uit deze film werden stereotiep en worden nog steeds begeerd door een groot deel van de generatie die in de jaren zestig en zeventig opgroeide met deze cultfilm.

Mede door deze film wordt het merk Harley-Davidson ook nog steeds geassocieerd met antiburgerlijk gedrag. Het merk zelf koestert dat imago en flirt zelfs met de extremen daarvan. Maar ook de outcasts zelf, de bewoners van de rafelranden van de maatschappij, associëren zich maar al te graag met het merk. Zo laten Hells Angels zich bij voorkeur uittekenen of fotograferen op hun enige bezit van waarde, hun bike, hun Harley - al dan niet met een ‘Harley-helm’ op het hoofd: het klassieke zwarte dopje. Maar niet alleen zij vereenzelvigen zich met de beleving van de Harley-Davidson. Inmiddels zijn de jongeren die in de jaren zeventig wegdroomden bij Easy Rider bankdirecteur, notaris of accountant geworden, in hun midlifecrisis weliswaar, gekweld door ‘les démons de l'après-midi’ en een onbestemde ‘Sehnsucht nach der Ferne’. Vooral op mooie zondagen in mei en juni, als de ‘outbacks’ van Nederland lokken, schijnt dat Harleygevoel zich bij deze representanten van de burgerlijke samenleving onweerstaanbaar te manifesteren. En zo ziet men ze over B-weggetjes en de versterktedijkenroute pruttelen: welgestelde veertigers en vroege vijftigers, gelokt door de verte, op de vleugels van hun vrijheidssensatie. On the road!