Oproep: zelfvervullers
Lex van Boetzelaer - Zeewolde
Een palindroom is een woord dat hetzelfde blijft als je het van achteren naar voren leest. Legovogel is een palindroom, en parterretrap, en koortsmeetsysteemstrook. Maar het woord palindroom zelf is geen palindroom. Waarom toch niet? Het zou woorden een aardige extra dimensie geven als ze zelf de eigenschap zouden bezitten die ze uitdrukken. Inderdaad zijn er woorden te vinden waarvoor dit geldt. Ik noem ze hier ‘zelfvervullers’.
Enkele eenvoudige voorbeelden van zelfvervullers zijn: woord (dit is zelf een woord), naamwoord, verkleinwoordje, klanken en isogram (‘woord waarin elke letter maar één keer voorkomt’). Maar met een beetje fantasie kunnen we zelf veel leukere zelfvervullers bedenken. Terugkomend op het voorbeeld aan het begin: wat te denken van draaiaard voor palindroom? Battus noemt palindromen overigens ‘symmys’ (Onze Taal december 1991). En als zelfvervuller van anagram zou ik ragnaam willen voorstellen (raggen betekent tenslotte ‘wild heen en weer bewegen’).
Nog een voorbeeld: Jules Welling schreef in Onze Taal (1997 en 1998) twee stukjes over ‘oplopers’, woorden waarin de verschillende letters in een oplopend aantal voorkomen: banaan bijvoorbeeld heeft 1 b, 2 n'en en 3 a's. Ik zou zo'n woord ‘oploop’ willen noemen, met 1 l, 2 p's en 3 o's, waarmee het een zelfvervuller geworden is. Een ander woord dat zichzelf vervult, is fooneeties (of eigenlijk [fon'etis]).
Ik zou graag een verzameling aanleggen van dit soort zelfvervullers en daarvoor wil ik een beroep doen op uw vindingrijkheid. Bestaan er bijvoorbeeld zelfvervullers voor pleonasme (tweedubbelvoud?) en voor contaminatie? En voor zelfvervuller zelf? Mail ze onder vermelding van ‘zelfvervullers’ naar redactie@onzetaal.nl, of stuur ze per post naar de redactie: Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag.
Auteursrechtelijk beschermd