Hom of kuit
Geen subsidie voor leesbevordering
Frank Jansen
Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt maandelijks zo'n kwestie. Hij steekt daarbij zijn eigen mening niet onder stoelen of banken en eindigt telkens met een stelling, waarop u kunt reageren.
Verschillende organisaties spannen zich in voor leesbevordering. Kinderen lezen steeds minder en dit tij wil men keren door middel van acties en andere stimulansen.
Dat uitgeverijen enthousiast zijn, kan ik begrijpen. Maar moet hier overheidsgeld naartoe?
Nee. De argumenten van leesbevorderaars zijn sympathiek maar te vaag om op in te gaan. En het is zo eenvoudig. Mensen gedragen zich, zo valt in goede boeken te lezen, ‘zweckrational’. Als ze iets doen, doen ze dat om een probleem op te lossen.
Welk specifiek probleem lost een lezer op als die een literair werk, bijvoorbeeld De oesters van Nam Kee van Kees van Beijnum, ter hand neemt? Waarschijnlijk wil hij dan ‘van binnenuit’ weten hoe het voelt voor een jongen om op te groeien in Amsterdam-Slotermeer en hopeloos verliefd te worden. De ontleding van de geesteshouding in het boek bedient hem. Voor de rest wordt hij vrijgelaten. Hoe de hoofdpersonen eruitzien, zal hem worst wezen. Dat was immers zijn probleem niet. Gaat diezelfde lezer naar de gelijknamige film, dan biedt die hem te weinig en te veel. Te weinig omdat hij over die binnenwereld niets wijzer wordt. Te veel omdat hij afgeleid wordt door Katja Schuurman. Natuurlijk zijn er ook mensen die zich met Katja willen vermaken, of met gooi-en-smijtwerk. Die zullen naar de bioscoop gaan. Zou leesbevordering er ooit toe kunnen leiden dat ze de voorkeur geven aan een papieren Katja, of aan gooi-en-smijtwerk op papier?
Veel lezers nemen ook een boek op schoot zoals anderen gaan vissen: ze laten zo merken dat ze met rust gelaten willen worden - om na te denken over wat ze lezen, of over iets heel anders. Kunnen we echt bevorderen dat mensen behoefte krijgen aan rustig nadenken?
Foto: Onze Taal
Wat het onderwijs kan en ook al doet, is de scholieren laten kennismaken met allerlei soorten literatuur. Sommigen pikken het meteen op. Anderen - meer dan de leesbevorderaars denken - pas later, en een heleboel nooit. Het is niet anders.
Daarom luidt de stelling deze keer:
De subsidiëring van leesbevordering moet worden stopgezet.
Bent u het eens of oneens met deze stelling? Breng voor 25 november uw stem uit op onze website: www.onzetaal.nl. U kunt ook per post reageren; stuur een briefkaart met ‘leesbevordering: niet subsidiëren’ of ‘leesbevordering: subsidiëren’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In een volgende aflevering de uitslag van de stemming.
Auteursrechtelijk beschermd