120 andere woorden voor breaking news
Taaladviesdienst
In het juli/augustusnummer van Onze Taal vroegen we u een Nederlands alternatief te bedenken voor breaking news, een term die vooral bekend is van de Amerikaanse nieuwszender CNN, en die inmiddels ook doorgedrongen is in het Nederlandse taalgebruik. Breaking news wordt gebruikt in de betekenis ‘het laatste en belangrijkste nieuws’.
60 lezers reageerden op de oproep en gaven gemiddeld twee alternatieven per persoon; het totale aantal suggesties bedroeg dus 120. Twee lezers wezen ons daarnaast op het volgende. De Taaladviesdienst legde in de oproep een verband tussen breaking news en to break the news, ‘het nieuws bekendmaken’. Maar de grammaticale relatie tussen to break en news is in deze twee uitdrukkingen verschillend. In to break the news is the news het lijdend voorwerp (iemand maakt het nieuws bekend), met andere woorden: to break wordt overgankelijk gebruikt. Bij breaking news daarentegen wordt to break onovergankelijk gebruikt: het heeft geen lijdend voorwerp bij zich. Breaking news is ontstaan uit ‘the news is breaking’, waarin to break volgens The New Oxford Dictionary of English (2001) ‘suddenly become public’ (‘plotseling naar buiten komen’) betekent.
Veel inzenders hebben in het woord breaking een aanleiding gezien om de Nederlandse werkwoorden doorbreken, inbreken en onderbreken te gebruiken, getuige inzendingen als doorbraaknieuws (3x), inbraaknieuws (3x), inbreuknieuws (3x), onderbreeknieuws (4x) en inbreeknieuws (5x). Enkele inzenders verklaarden hun keuze: breaking news ‘breekt’ op tv door de reguliere programma's heen. Omdat breaking news echter ook voorkomt in andere media dan tv - bijvoorbeeld als aanduiding voor sms-nieuwsdiensten of voor nieuwsrubrieken op internet - én omdat breken in het Nederlands niet de betekenis ‘plotseling opkomen’ heeft, vinden wij de varianten met door-, in- en onderbreken minder geschikt.
Een ander woord dat vijf keer voorgesteld werd, is brandnieuws. Het komt voort uit brandbrief, dat volgens Van Dale ‘brief waarin men dringend zijn nood klaagt (...)’ betekent. Ook breaking news heeft het betekenisaspect ‘urgent’, maar brandnieuws heeft wat ons betreft een te negatieve bijklank om breaking news te vervangen. Vermoedelijk speelt de letterlijke betekenis van brand daarbij een rol, waarvan oorspronkelijk ook sprake is in brandbrief. (Een brandbrief was eeuwen geleden een tekst waarin met het verbranden van iemands huis werd gedreigd.)
Van brand naar heet is een kleine stap. Twee inzenders noemden heet nieuws als alternatief voor breaking news. Voor dit alternatief pleit dat Van Dale het al vermeldt, met de betekenis ‘zeer recent, zeer actueel nieuws’. Een ander voordeel van heet nieuws is het verband met de toepasselijke uitdrukking heet van de naald. Wat ons echter tegenstaat in heet nieuws is dat het een wat al te letterlijke vertaling is van het Engelse hot news; daardoor heeft het iets onserieus.
Het alternatief dat het vaakst aangedragen werd, is voorrangsnieuws (7x). Het nadeel van dit woord is dat het wat minder dringend klinkt dan breaking news. Maar voor voorrangsnieuws pleit dat het woord - in tegenstelling tot de eerdergenoemde inzendingen - geen hinderlijke bijgedachte oproept. Bovendien drukt het goed uit wat breaking news is: nieuws dat zo belangrijk is dat het voorrang krijgt boven al het andere nieuws. Om deze redenen is voorrangsnieuws wat ons betreft het beste equivalent van breaking news.
De eerste die voorrangsnieuws voorstelde, was P.J. Sekrêve uit Den Haag. Hij ontvangt de boekenbon van €25, - van de Stichting LOUT (Let Op Uw Taal). We bedanken alle inzenders voor hun bijdrage.
Auteursrechtelijk beschermd