Imitatie
Het heeft een aantal aantrekkelijke kanten om Murks te praten. Net is al genoemd dat het stoer kan zijn. Maar het is ook leuk, het is een spel om anders dan anderen te praten. Wanneer heel de vriendenkring dezelfde, maar voor anderen onbekende taal spreekt, verhoogt dat het saamhorigheidsgevoel.
Wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon. Van een Hongaarse collega hoorde ik dat jongeren in Boedapest expres met een Roma-accent praten als ze stoer willen overkomen (Roma is een zigeunertaal). Maar ook in Nederland komt het voor dat mensen iemand nadoen. Denk aan cabaretiers als Wim Sonneveld met zijn Frater Venantius en Tineke Schouten, die niet alleen Utrechts praat maar ook de Marokkaanse Fatima speelt. En een zekere snackfabrikant is beroemd geworden door het inzetten van de niet-Limburgse maar voor de gelegenheid wel Limburgs sprekende Cora. Door het nadoen van een bevolkingsgroep, of eigenlijk een prototype daarvan, benadruk je de verschillen met de eigen groep, waardoor er een saamhorigheidsgevoel kan ontstaan.
De Murks sprekende jongeren imiteren dus mensen die het Nederlands nog niet zo goed beheersen, maar welke nationaliteit hebben zij daarbij precies op het oog? De jongeren zelf konden dat niet exact aangeven. Ze hadden het meestal over ‘Turken’, maar vaak bleken ze die niet te kunnen onderscheiden van Marokkanen. Een van de jongeren die op mijn bandopnames staan, vertelt bijvoorbeeld verschillende keren over dezelfde gebeurtenis: hij en een vriend hadden een vastgelopen fietsketting, en werden geholpen door iemand die een mes bij zich had. Deze persoon vond hij stoer, en nu eens noemde hij hem een Turk, dan weer een Marokkaan:
- | Maar toennet wel weer een leuke belevenis: toen hebben we hier aan zo'n echte Turk of Marokkaan, ik weet niet wat het was, daar hebben we zo'n mes van geleend, echt zo'n hele mooi mes ja. |
- | Toen hebben we een mes geleend van zo'n echte Turk. |
- | En toen was de ketting d'r af gegaan en toen hadden we van iemand een mes geleend, was zo een grote Marokkaan met zo'n grote mes. |
Waarschijnlijk wordt het Murks het meest beïnvloed door Marokkaanse talen. In de omgeving van de jongeren leven nauwelijks (zichtbaar) Turkse jongeren, terwijl Marokkaanse jongeren overduidelijk aanwezig zijn in Utrecht. En in het Murks zijn ook duidelijk invloeden vanuit de Marokkaanse talen herkenbaar. Dat geldt in ieder geval voor de intonatie en (andere) uitspraakkenmerken, zoals de stemhebbende z en de harde g.
Illustratie: Hein de Kort