Onze Taal. Jaargang 69

[p. 241]

InZicht

Raymond Noë

InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Allochtonen leren Nederlands

Gilde-SamenSpraak is een Amsterdams project dat oudere Nederlandssprekenden in een informele sfeer in contact brengt met allochtone Nederlanders om hen te laten oefenen in het spreken en het verstaan van het Nederlands. Door het ongedwongen karakter zijn de ontmoetingen vaak meer dan alleen een conversatieles, en is Gilde-SamenSpraak ‘misschien wel het meest probate middel voor maatschappelijke integratie’. In het boek SamenSpraak is allerlei informatie over het project bijeengebracht. Het bevat bijdragen over onder meer tweedetaalverwerving en interculturele communicatie, het gaat in op de opzet van het project en het laat een aantal deelnemers aan het woord komen.

SamenSpraak. Amsterdammers helpen nieuwkomers met de taal van Wout van Doornik en Jan Ruijter is een uitgave van Dabar-Luyten en kost f 20,-. (156 blz.)
ISBN 90 6416 373 1

Italiaanse taalvalstrikken

Onlangs verscheen de tweede Taalvos Italiaans, een boekje vol ‘valse vrienden’ in het Italiaans (Italiaanse woorden die op een Nederlands woord lijken maar die een andere betekenis hebben - cipollata is een uienragout en geen toetje), ‘vage vrienden’ (Italiaanse woorden die op een ander Italiaans woord lijken - una foglia is een boomblad, maar un foglio is een blaadje papier) en valkuilen en valstrikken van het Italiaans. Behalve deze probleemgevallen bevat het boek ook Italiaanse neologismen, zoals chiocciola (oorspronkelijk ‘huisjesslak’ en ‘slakkenhuis’) voor ‘apenstaartje’ (het @-teken), en filippina voor ‘werkster’ (omdat veel werksters in Italië van Filippijnse afkomst zijn). In een aantal kadertekstjes wordt ingegaan op hedendaagse onderwerpen als jongerentaal en internetjargon.

De tweede Taalvos Italiaans maakt deel uit van de Taalvos-reeks van uitgeverij Thomas Rap, waarin ook deeltjes over het Frans, Duits, Engels en Spaans zijn verschenen.

Taalvos Italiaans. Valstrikken in de Italiaanse taal II van Annelies Kooijman en Claudia Di Palermo kost f 27,50. (85 blz.)
ISBN 90 6005 528 4

Nederlands door Ierse ogen

De Ier John Irvin Browne was van 1887 tot 1934 als dominee verbonden aan de Schotse presbyteriaanse kerk in Rotterdam. Tijdens zijn verblijf hier probeerde hij zich met veel enthousiasme het Nederlands eigen te maken, maar zijn vorderingen verliepen aanvankelijk heel moeizaam. Over zijn ervaringen met het Nederlands schreef hij onder het pseudoniem Cuey-na-Gael (‘Hugh de Schot’) twee boeken: An Irishman's Difficulties with the Dutch Language en Jack O'Neill's Further Adventures in Holland. Beide boeken behandelen de vreemde (en komische) situaties waarin een goedbedoelende buitenlander verzeild kan raken door zijn ontoereikende kennis van het Nederlands. Onlangs verschenen ze in één band onder de titel An Irishman Abroad. De teksten zijn ingeleid en van noten voorzien door Robert Druce.

An Irishman Abroad van Cuey-na-Gael wordt uitgegeven door Academic Press Leiden en kost f 27,90. (145 blz.)
ISBN 90 74372 20 1

Nederlands-Somalisch woordenboek

Vanwege de burgeroorlogen in Somalië zijn er sinds 1988 veel inwoners van dit land naar Nederland gekomen. In 1999 woonden er zo'n 25.000 Somaliërs in Nederland. Voor deze groep is een Nederlands-Somalisch woordenboek verschenen. Het bevat 40.000 Nederlandse woorden met hun vertaling in het Somalisch, dat - hoewel eeuwenoud - pas sinds 1972 in geschreven vorm bestaat. Voor Nederlandse gebruikers is ook een korte inleiding over uitspraak, voornaamwoorden, lidwoorden, meervoudsvormen en werkwoorden opgenomen.

Mahuraan compact woordenboek Nederlands-Somalisch van Abdi Abdullahi Jibril is een uitgave van Stichting Ilays en kost f 65,-. (542 blz.) Het is verkrijgbaar bij boekhandel Donner in Rotterdam, of het kan telefonisch besteld worden bij Stichting Ilays: 010 - 461 27 68.
ISBN 90 9013418 2

Het dialect van Kampen

In 1908 promoveerde de Kampenaar Jurriën Gunnink op een proefschrift over het dialect van Kampen en omgeving. De in dit proefschrift opgenomen woordenlijst was in 1981, tezamen met de resultaten van een taal-enquête onder de Kampenaren, uitgangspunt van een werkgroep die tot doel had een woordenlijst van het Kampers samen te stellen. Nu, bijna twintig jaar later, heeft dit werk geresulteerd in de uitgave van het Woordenboek van de Kamper taal. Behalve de eigenlijke woordenlijst bevat het boek ook informatie over de uitspraak en de spelling, en het geheel is verlevendigd met plaatselijke recepten, liedjes en rijmpjes in het Kampers dialect.

Woordenboek van de Kamper taal van A. Fien, J.B. Keuter, A. van der Linde-van der Weerd, P. van Mierlo en K. van 't Oever is een uitgave van de Stichting IJsselacademie en kost f 30,-. (192 blz.)
ISBN 90 6697 109 6

Afrikaans zakwoordenboek

De reeks zakwoordenboekjes van Kramers kent nu ook een deeltje Zuid-Afrikaans. Het woordenboek bevat 30.000 ingangen (in twee delen: Afrikaans-Nederlands en vice versa) en geeft vertalingen van woorden, uitdrukkingen en gezegden. Bovendien is een korte grammatica van het Afrikaans opgenomen.

Eerdere woordenboeken in deze reeks betroffen onder meer de talen Deens, Noors, Zweeds, Tsjechisch, Turks en Fries.

Kramers woordenboek Zuid-Afrikaans, onder eindredactie van Hanny Demeersseman en Piet Vermeer, is een uitgave van Elsevier en kost f 16,90. (414 blz.)
ISBN 90 6882 378 7

[p. 242]

Lexicon van bijgeloof

Van Dale definieert bijgeloof als ‘niet op een godsdienst stoelend geloof aan bovennatuurlijke werkingen of verschijnselen’, maar het in West-Europa voorkomende bijgeloof blijkt voor een groot deel te herleiden tot oud-Germaanse en Grieks-Romeinse godsdiensten. Het oorspronkelijk Duitstalige Lexicon van het bijgeloof beschrijft de meest voorkomende zaken die (vandaag de dag nog) voorwerp van bijgelovige denkbeelden zijn. Daar zitten heel bekende bij als het klavertjevier, de zwarte kat en de ladder waar je niet onderdoor mag lopen, maar ook minder bekende als de koekoek, vogelpoep en de alruinwortel. Behalve aan dit soort onderwerpen wordt ook aandacht geschonken aan hedendaagse verschijnselen als ufo's en ‘de duivel in de rockmuziek’, en in beperkte mate ook aan zaken uit occultisme, esoterie en parapsychologie.

Lexicon van het bijgeloof van Walter Gerlach wordt uitgegeven door Bert Bakker. Prijs: f 28,50. (246 blz.)
ISBN 90 351 2198 8

Tekstanalyse

Op 30 juni jongstleden aanvaardde Jan Renkema het bijzonder hoogleraarschap Taalverzorging aan de Katholieke Universiteit Brabant. Een uitgebreide versie van de tekst van zijn oratie - die ging over taalverzorgingskwesties en een analytisch model om de kwaliteit van een tekst te beoordelen - is nu in boekvorm verschenen.

Tussen de regels. Over taalgebruik in bijsluiters, belastingformulieren en bijbelvertalingen is een uitgave van Het Spectrum en kost f 24,15. (92 blz.)
ISBN 90 274 7206 8

Bijbelvertalingen

Bijbelvertalen is een ‘gevoelige’ bezigheid: een nieuwe vertaling kan veel stof doen opwaaien. Toch wordt er steeds weer geprobeerd het ‘origineel’ in een begrijpelijke, eigentijdse tekst weer te geven, zoals recentelijk met het oecumenische Nieuwe Bijbelvertaling-project (NBV). Binnen dit project zetten verschillende vertalers bijbelgedeelten in het Nederlands om.

In Effata, dat werd samengesteld door docent taalbeheersing Paul Gillaerts, geven acht ‘tekstkundigen’ (neerlandici, vertaalwetenschappers, vertalers en exegeten), die allen op de een of andere manier bij het NBV-project betrokken zijn (geweest), hun visie op de stijl van bijbelvertalingen. De vraag die daarbij steeds terugkeert, is: ‘Hoe verstaanbaar kan een vertaling worden zonder dat de meerzinnige literariteit van het origineel verloren gaat?’

Effata. Beschouwingen over bijbelvertalen en stijl is een uitgave van de Katholieke Vlaamse Hogeschool, departement Vertalers-Tolken en kost €15,-. (199 blz.) Het boek is te bestellen bij de Katholieke Vlaamse Hogeschool (na 1 oktober ‘Lessius Hogeschool’), tel. 0032 - 3 - 206 04 80. Vraag naar Paul Gillaerts of de pr-dienst.
ISBN 90 804438 4 0

Varia

• De media spelen een belangrijke rol in de beeldvorming rond etnische minderheden. De vragen en problemen die dit kan opleveren, staan centraal in Media en allochtonen. Behalve beschouwende artikelen bevat dit boek - geschreven in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Journalisten - een webwijzer met relevante internetadressen en een lijst met ‘aanbevelingen voor journalistiek in een multiculturele samenleving’.