Onze Taal. Jaargang 68

[p. 202]

Tamtam
Redactie Onze Taal
Taalberichten

Zeeuws ook erkende streektaal?

Als het aan Zeeland ligt, zal - na het Fries, het Limburgs en het Nedersaksisch - binnen afzienbare tijd ook het Zeeuws door Europa officieel worden erkend als streektaal. Gesteund door een wetenschappelijke adviesgroep bereidt de Werkgroep Erkenning van het Zeeuws als Streektaal op dit moment een aanvraag voor, die door de Provincie Zeeland bij de Nederlandse regering zal worden neergelegd. De regering besluit dan of zij het Zeeuws inderdaad in Brussel zal aanmelden als officiële streektaal.

De mogelijkheid een streektaal officieel erkend te krijgen, is vastgelegd in het Europees Handvest voor Streek- en Minderheidstalen. Dit handvest biedt erkende streektalen verschillende vormen van bescherming; de gedachte erachter is dat het zinvol is de culturele diversiteit in Europa te behouden en te bevorderen.

Overigens bestaat de kans dat ongeveer tegelijk met het Zeeuws ook een ‘zusterstreektaal’ opgaat voor erkenning: de variant van het West-Vlaams die hier en daar nog wordt gesproken in Noordwest-Frankrijk, en die verwant is aan het Nederlands - vooral aan het Zeeuws. Dat zou tamelijk pikant zijn, omdat dit alleen kan als ook Frankrijk het Europees handvest ondertekent. Tot voor kort was het ondenkbaar dat dit zou gebeuren - het centralistische Frankrijk hecht veel waarde aan het Frans, en moet niet veel hebben van minderheidstalen. Maar kennelijk is het tij gekeerd: binnenkort zal ook Frankrijk zich aan het handvest binden.

Door deze ontwikkeling zou het niet alleen kunnen dat het Zeeuws en het Franse West-Vlaams tegelijk om erkenning vragen, maar ook dat ze zich als één streektaal zullen presenteren. Een nóg verdere uitbreiding, met het eveneens verwante Belgische West-Vlaams, zit er niet echt in. België voelt niets voor ondertekening van het handvest, omdat daarmee de toch al precaire taalpolitieke situatie in het land nóg ingewikkelder zou worden. Aan de andere kant: ook van Frankrijk had bijna niemand ondertekening verwacht.

Bron: Provinciale Zeeuwse Courant, 19-5-1999

ABN niet in Haarlem, maar in Dronten

Vraag iemand waar het meeste Algemeen Beschaafd Nederlands' wordt gesproken, en het antwoord zal waarschijnlijk zijn: in Haarlem. Toch blijkt dat niet te kloppen. ‘Haarlem’ moet zijn: ‘Dronten’, zo ontdekte dialectoloog Harrie Scholtmeijer van het Meertens Instituut na jarenlang onderzoek. Zijn bevindingen heeft hij neergelegd in een artikel dat dit najaar zal verschijnen in het Cultuurhistorisch jaarboek voor Flevoland.

Scholtmeijer nam talloze gesprekken op met Drontenaren uit alle lagen van de bevolking. Hij analyseerde die bandopnamen en vergeleek de uitkomsten met het vele onderzoek naar Nederlandse dialecten dat al eerder is gedaan, door onder meer het Meertens Instituut. Zijn conclusie: Drontense jongeren spreken het meest accentloze Nederlands. Hoe komt dat? Volgens Scholtmeijer heeft het veel te maken met de geschiedenis van Dronten - of beter: het gebrek daaraan. Toen de plaats zo'n 35 jaar geleden ontstond, kwamen er mensen uit het hele land wonen, met elk hun eigen dialect. Om elkaar te kunnen verstaan, was het zaak die verschillende tongvallen zo snel mogelijk overboord te zetten. De eerste bewoners slaagden daar nog niet helemaal in, maar de tweede generatie Drontenaren (zij die er geboren en getogen zijn) ging op de ingeslagen weg voort - met als resultaat dat Dronten bij uitstek de thuishaven van het ABN werd.

Bronnen: Haarlems Dagblad, 19 en 20-5-1999; Zwolse Courant, 20-5-1999

Europese meetlat talenkennis

Hoe kun je beoordelen hoe goed iemand z'n talen spreekt? Een cijferlijst op een diploma zegt niet zoveel, want als een Nederlander een 7 voor zowel Russisch als Engels heeft, zal dat meestal niet betekenen dat hij in de praktijk met beide talen ook even goed uit de voeten kan. En dan: niet elk diploma is hetzelfde. Sinds kort bestaat er een methode om een helder inzicht te krijgen in iemands werkelijke vreemdetalenbeheersing: het ‘Gemeenschappelijk Europees referentiekader voor levende talen’.

Acht jaar lang heeft een werkgroep van de Raad van Europa gewerkt aan dit internationaal uitwisselbare systeem, dat bedoeld is voor personeelschefs, docenten, wetenschappers, en leerlingen en studenten. Voor die laatsten is er een ‘taalportfolio’, een soort taalpaspoort waarop precies kan worden bijgehouden hoe goed iemand is in bepaalde talen, en in welke categorieën. Die categorieën zijn: luisteren, lezen, spreken (een gesprek voeren), spreken (iets beschrijven, een toespraak houden) en schrijven. In elke categorie zijn er drie niveaus (A: basis, B: gevorderd en C: vaardig), met elk één subniveau. Zo kan worden vastgesteld dat iemand in bijvoorbeeld het Spaans ‘korte, eenvoudige notities en boodschappen die betrekking hebben op directe behoeften kan opschrijven’ (schrijven, niveau A2).

De eerste versie van het referentiekader is vorig jaar uitgezet onder wetenschappers, overheidsinstellingen en het bedrijfsleven; op basis van de bevindingen wordt het systeem nu nader verfijnd. De reacties waren overigens overwegend positief. Ook het ‘taalportfolio’ wordt uitvoerig getest; in tien landen gaat men na of het aan de verwachtingen voldoet. De resultaten zullen worden gepresenteerd in 2001, tijdens de conferentie waarmee het ‘Europees jaar van de moderne talen’ zal worden afgesloten.

Bronnen: Algemeen Dagblad, 5-5-1999; Ministerie van OcenW