Onze Taal. Jaargang 67

[p. 241]

InZicht
Raymond Noë

InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt.
Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

● Bedrijfscommunicatie

Interne communicatie - simpel gezegd: de informatie- en gedachteuitwisseling binnen organisaties en bedrijven - is een van de aandachtsgebieden van de communicatiewetenschap. Opvallend genoeg wordt dit onderwerp in de vakliteratuur doorgaans alleen vanuit een organisatiekundig gezichtspunt of door middel van praktijkvoorbeelden beschreven. Mieke van Putte, die aan de Katholieke Universiteit Nijmegen vier jaar lang een cursus over interne communicatie gaf, stelt in Interne communicatie: van theorie naar praktijk niet de organisatie centraal, maar de communicatie. Ze biedt een wetenschappelijke, theoretische benadering van het internecommunicatieproces, die uitmondt in een vergelijking met onderzoeksresultaten uit de praktijk.

Interne communicatie: van theorie naar praktijk van Mieke van Putte wordt uitgegeven door Coutinho en kost f 44,50. (208 blz.)
ISBN 90 6283 091 9

● Voornamen

In de jaren vijftig verscheen Huizinga's encyclopedie van voornamen, die een nagenoeg compleet overzicht van Nederlandse en Vlaamse voornamen bevatte. Bovendien was er een lijst met Antilliaanse voornamen in opgenomen, waarin veel van de tegenwoordig gangbare exotische voornamen terug te vinden zijn. Maar Huizinga's encyclopedie ontleende haar waarde toch vooral aan al die oude Nederlandse voornamen. Volgens de uitgever beginnen dergelijke namen weer in de mode te raken, en dat was een reden om Huizinga's werk opnieuw te publiceren. Het werk is in zoverre aangepast aan deze tijd dat er een lijst met moderne voornamen aan toegevoegd is.

Huizinga's complete lijst van voornamen. Vraagbaak voor de afkomst en betekenis van Nederlandse en Vlaamse voornamen is verschenen bij Tirion en kost f 69,50. (352 blz.)
ISBN 90 5121 744 7

● Woordenboek Latijn

Het Latijn is een taal die niet meer verandert. Desondanks is er een geheel nieuw woordenboek Latijn-Nederlands verschenen. Volgens het voorwoord bij deze uitgave voldoen de bestaande woordenboeken niet meer omdat ze bij de gebruiker een bepaalde hoeveelheid kennis van de vormleer en de woordenschat veronderstellen, en die kennis wordt tegenwoordig op school minder aangeboden. In dit lijvige woordenboek is daar rekening mee gehouden. Het is behalve voor scholieren en studenten ook bedoeld voor ‘mensen die bij de uitoefening van hun beroep zo nu en dan Latijnse woorden moeten kunnen opzoeken’. Het uitgangspunt voor de uitgave is het PONS-woordenboek Latijn-Duits, terwijl ook gebruik werd gemaakt van de Oxford Latin Dictionary. Bij de opbouw van de lemmata is ter vergroting van de overzichtelijkheid gekozen voor een lineaire opsomming van betekenissen, en dus niet voor de meer gebruikelijke hiërarchische indeling in hoofdbetekenis en deelbetekenissen.

Woordenboek Latijn/Nederlands, onder hoofdredactie van prof. dr. Harm Pinkster, is een uitgave van Amsterdam University Press en kost f 129,- (gebonden) of f 59,50 (ingenaaid). (1196 blz.)
ISBN 90 5356 138 2 (gebonden); 90 5356 115 3 (ingenaaid)

● Grammatica

Binnen de neerlandistiek worden de traditionele grammatica en de moderne taalkunde vaak gezien als totaal verschillend. De traditionele grammatica heet dan ‘ouderwets’ en ‘achterhaald’, de moderne taalkunde ‘een nieuw begin’, gebaseerd op juistere inzichten. Peter van Bart, Johan Kerstens en Arie Sturm hebben in Grammatica van het Nederlands geprobeerd een brug te slaan tussen traditionele en moderne taalkunde. Voor deze ongebruikelijke aanpak is gekozen om de lezer de ontwikkeling van traditionele tot moderne taalkunde te laten ‘meebeleven’. Ook de opbouw van deze inleiding in de grammatica is ongebruikelijk; er is gekozen voor een zogenoemde ‘synthetische’ presentatie, wat wil zeggen dat eerst de woordsoorten worden behandeld, vervolgens de woordgroepen en daarna de zinsdelen. Bij de gebruikelijke analytische benadering werkt men precies andersom.

Het boek is een ingrijpende bewerking van Zinsanalyse van Van Bart en Sturm (1987) en is gericht op het universitair en hoger beroepsonderwijs.

Grammatica van het Nederlands. Een inleiding wordt uitgegeven door Amsterdam University Press en kost f 55,-. (262 blz.)
ISBN 90 5356 281 8

● Brabantse dierennamen

De eitjes van de heggenmus zijn helderblauw, en daarom heet het beestje in Brabant ook wel ‘blauwlegger’, ‘blauwke’, ‘blauwmènneke’, ‘blauwpieper’, ‘blauwpijpke’ of ‘blauwe tuter’ - en dit zijn nog niet eens alle volksnamen voor het vogeltje die te vinden zijn in het hoofdstuk over de heggenmus in het boekje Brabantse beestjes. Het is geschreven door Jos en Cor Swanenberg, die de vele Brabantse dialecten uitplozen op volksnamen voor zo'n vijfentwintig huis-, tuin- en keukenbeestjes, zoals de bladluis (‘hemelzaad’), de kikker (‘kikbil’) en het parelhoen (‘poelepetaat’). De taalkundige informatie is aangevuld met biologische en historische achtergrondinformatie en het geheel is geïllustreerd met afbeeldingen van de beestjes en met gedichtjes in Brabants dialect.

Brabantse beestjes is verschenen bij uitgeverij Van de Berg (De Heurne 24, 7511 GX Enschede, tel. [phone]) en kost f 22,50. (126 blz.)
ISBN 90 5512 08 09

● Spellinglijst

Van het omstreden, veelverkochte (een miljoen exemplaren) nieuwe Groene Boekje verscheen onlangs een afgeleide versie: de Basiswoordenlijst Nederlandse taal, die zo'n 35.000 woorden bevat (ongeveer een derde van het Groene Boekje). Het gaat om de meest voorkomende hedendaagse woorden en om woorden die een of ander spellingprobleem hebben. Woorden

[p. 242]

uit de laatste categorie zijn voorzien van een verwijzing naar voor in het boekje opgenomen spellingregels.

Basiswoordenlijst Nederlandse taal van J.H.J. van de Pol is een uitgave van Sdu/Standaard en kost f 19,90. (525 blz.) ISBN 90 75566 76 X

● Gebarentaal

De Nederlandse Gebarentaal wordt binnenkort officieel erkend. Naar aanleiding daarvan is in het Utrechtse Universiteitsmuseum de tentoonstelling ‘Kijk! Taal’ ingericht. De expositie biedt een eerste kennismaking met gebarentaal en gaat in op vragen als: wat kun je zeggen met gebarentaal, is gebarentaal internationaal, is gebarentaal hetzelfde als liplezen? Daarnaast wordt geprobeerd een beeld te geven van de mogelijkheden die nieuwe media als cd-rom, Internet en beeldtelefoon de gebarentaalgebruiker te bieden hebben.

De expositie is te zien tot 28 februari 1999 in het Universiteitsmuseum, Lange Nieuwstraat 106, Utrecht. Info-lijn: 030-253 80 07. Het museum is van dinsdag t/m vrijdag geopend van 10.00-17.00 uur; in het weekend en op feestdagen van 13.00-17.00 uur. De toegang bedraagt f 7,- (f 3,50 tot 18 jaar of met CJP, Pas 65+, studentenkaart; gratis met Museumjaarkaart).

Ter gelegenheid van deze expositie is een heruitgave verschenen van Gebarentaal. De taal van doven in Nederland. Dat boek, in 1993 bekroond met de KIJK/Wetenschapsweekprijs voor het beste populair-wetenschappelijke boek, biedt een uitgebreide beschrijving (met veel afbeeldingen) van de Nederlandse Gebarentaal. In deze heruitgave zijn, in het slothoofdstuk, de laatste ontwikkelingen (zoals de erkenning van de Nederlandse Gebarentaal) verwerkt.

Gebarentaal. De taal van doven in Nederland van Liesbeth Koenen, Tony Bloem, Ruud Janssen en Albert van de Ven is verschenen bij Atlas en kost f 55,-. (223 blz.) ISBN 90 254 2320 5

● Vormleer

Geert Booij en Ariane van Santen publiceerden in 1995 een inleiding in de morfologie voor het universitair en hoger beroepsonderwijs. Van deze uitgave is nu een tweede, herziene en uitgebreide druk verschenen. Het boek is verrijkt met informatie over de historische achtergronden van het huidige morfologische systeem van het Nederlands, en met een apart hoofdstuk over morfologische verandering.

Morfologie. De woordstuctuur van het Nederlands is verschenen bij Amsterdam University Press en kost f 55,-. (303 blz.) ISBN 90 5356 290 7

● De Vlaamse taal

‘Het Vlaams is een eigen taal, naast het Nederlands en het Afrikaans. En er moet een einde komen aan de enggeestige pro-Nederlandse taalpolitiek in Vlaanderen. Het Vlaamse taaleigen dreigt te verdwijnen onder de sterke Nederlandse invloed: de gevaren van verfransing of verengelsing zijn onbeduidend tegenover die van vernederlandsing.’ Strijdlustige taal van Charles Vanderhaegen, oprichter van het Genootschap De Vlaamse Taal. Hij doet zijn uitlatingen in het gelijknamige driemaandelijkse tijdschrift van dit genootschap, waarvan inmiddels drie nummers verschenen zijn (elk van 28 pagina's op A4-formaat).

De Vlaamse Taal biedt onder meer columns, interviews, discussie over het Standaardvlaams en over wat ‘een eigen taal’ is, boekbesprekingen, ingezonden brieven, een literaire rubriek en een taalrubriek, een uitvoerig ontwerp voor een eigen spelling van het Vlaams en voorstellen voor een Vlaamse spraakkunst (flandristiek).

Een jaarabonnement op De Vlaamse Taal kost Bfr. 300 of f 16,20, te storten op rekening 290-0540440-74 van het Genootschap De Vlaamse Taal. Meer informatie bij de uitgever, Charles Vanderhaegen, telefoon en fax: [phone], e-mail: [e-mail]. Redactieadres: Kortrijkse Steenweg 1121, 9051 Sint-Denijs-Westrem, België.

Vanderhaegen publiceerde eerder - ook onder de titel ‘De Vlaamse Taal’ - een reeks van zeven uitvoerige brochures waarin hij Vlaams idioom beschrijft, de Vlaamse zaak bepleit, de verschillen tussen Nederlands en Vlaams toont, tweehonderd jaar Vlaamse perikelen samenvat, en de ‘verraderlijke rol’ van een groep Vlaamse letterkundigen wil blootleggen.

De brochures - van elk zestig bladzijden - zijn via Vanderhaegen te verkrijgen à Bfr. 200.

● Congres ‘Taalbeschouwing’

‘Taalbeschouwing - nadenken over taal en taalgedrag’ is het onderwerp van een congres dat de Vereniging Algemeen Nederlands op 24 oktober in Antwerpen houdt. Slaat taalbeschouwing op de basisschool een nieuwe weg in? Wat zijn de voorwaarden voor taalbeschouwingsonderwijs? Hoe behandelt de nieuwe ANS taalvariatie? Hoe kijkt men in Nederland aan tegen taalbeschouwing in het onderwijs? In vier lezingen (tussen 10.00 en 17.00 uur) komen deze vragen aan bod. De laatste twee vragen worden besproken door W. Haeseryn, redacteur van de ANS, en de Nederlandse moedertaaldidacticus prof. H. Hulshof.

Deelname met lunch kost voor nietleden Bfr. 1700/f 93,50, voor leden van de VAN en van Onze Taal Bfr. 1500/ f 82,50 (zonder lunch Bfr. 750/f 41,25). Inschrijven kan door de toegangsprijs vóór 10 oktober over te maken op postrekening 000-129578-83 van de VAN te Mechelen. Inlichtingen via telefoonnummer 00/32 15 27 68 05.

● Jubileumtentoonstelling KB

Dit jaar bestaat de Koninklijke Bibliotheek tweehonderd jaar. Ter gelegenheid daarvan is er tot en met 18 oktober in de Amsterdamse Nieuwe Kerk een tentoonstelling onder de titel ‘Het wonderbaarlijke alfabet’. Die expositie is alleen al heel bijzonder omdat daar het handschrift van de oudst bewaarde Nederlandse zin voor het eerst in Nederland te zien is: ‘Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hic anda thu uuat unbidan uui nu’. De zin is omstreeks 1100 door een Vlaamse monnik als pennenproef op de laatste lege bladzijde van een Oudengels handschrift neergeschreven.

Het Hebban olla-manuscript is tentoongesteld onder de letter E van ‘Elegast’, een afdeling waarin aan de hand van veertig werken (handschriften en zeldzame drukken) de geschiedenis van de Nederlandse letterkunde wordt behandeld. De overige bijzondere bezittingen van de KB die worden geëxposeerd, zijn ondergebracht onder de andere 25 letters van het alfabet. Zo bevat de C (van ‘competitie’) een curieuze sportcollectie en de P (van ‘praal’) 45 fraai verluchte handschriften en drukken uit de KB-collectie.

De expositie is van 19 augustus tot en met 18 oktober dagelijks van 10.00 tot 18.00 uur te bezichtigen in De Nieuwe Kerk aan de Dam in Amsterdam. Toegang: f 12,50 (f 9,- met CJP of Stadspas, en voor 65-plussers en kinderen tot 12 jaar). Informatie: 020-638 69 09.