taalcuriosa
Omniplurialen [2]
Jules Welling
In de januari-aflevering van mijn rubriek schreef ik over omniplurialen: woorden met zo veel mogelijk verschillende letters. Als voorbeeld gaf ik het woord extrapulmonisch, waarin alle vijf de klinkers en tien medeklinkers voorkomen. Daarop werd gereageerd door de lezers.
Het mooist zijn natuurlijk de woorden waarin de letters maar één keer voorkomen en die niet gekunsteld aandoen, zoals campinghoudster en sandwichformule, beide ingezonden door A. van de Wetering uit Driebruggen (zie ook de reactie in het aprilnummer van Onze Taal, blz. 88), en schaduwbegroting, ingezonden door A.A. Barelds-de Vries uit Hoogeveen. Dat zijn woorden die te vinden zijn in de Van Dale of het Groene Boekje. Nog fraaier vond ik palingvrouwtjes, een vondst van Ton Majoor uit Soest. Hij wees me ook op wat ik vooralsnog zie als het langste ‘natuurlijke’ omnipluriaal: landbouwgeschrift, dat hij aantrof in NRC Handelsblad van 26 augustus 1978: 17 verschillende letters.
In de aflevering over omniplurialen had ik het ook over zogenoemde ‘omnialen’: woorden waarin alle klinkers slechts één keer voorkomen. Als voorbeeld noemde ik autowiel. De mooiste omnialen zijn die waarin zo weinig mogelijk medeklinkers voorkomen. Jan van der Pol uit Eindhoven kwam met een evenaring van mijn record met het woord autopsie, dat ook slechts drie medeklinkers bevat. Hij maakte me er verder op attent dat de y als zesde klinker gezien kan worden, en kwam met de vondst pyramidebouw op de proppen: zes verschillende klinkers en zes verschillende medeklinkers. Dat is een scherp aantal; het is alleen jammer dat dit woord al sinds 1954 officieel als piramidebouw moet worden gespeld - al kwam de schrijfwijze met een y ook nog lang voor. Dit twaalfletterwoord is dus geen zuiver record in deze categorie. Daarom vraag ik me af of het in de officiële spelling even kort (of nog korter) kan.
Natuurlijk kun je je ook afvragen hoe láng een woord kan worden met zes klinkers, inclusief de y. Hoeveel medeklinkers kun je daaromheen groeperen? Van der Pol komt zelf met het voorbeeld cyanideyoghurt (6 klinkerletters en 8 medeklinkers), met als curieuze bijkomstigheid dat de y de ene keer als klinker fungeert en de andere keer als medeklinker. Het woord is helaas (nog) niet in Van Dale te vinden.
Auteursrechtelijk beschermd