Onze Taal. Jaargang 66
(1997)– [tijdschrift] Onze Taal–
Auteursrechtelijk beschermdOnze Taal. Jaargang 66. Genootschap Onze Taal, Den Haag 1997
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
-
gebruikt exemplaar
eigen exemplaar DBNL
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Onze Taal. Jaargang 66 uit 1997.
De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren beijvert zich voor het verkrijgen van toestemming van alle rechthebbenden; eenieder die meent enig recht te kunnen doen gelden op in dit tijdschrift opgenomen bijdragen, wordt verzocht dit onverwijld aan ons te melden (mailto:dbnl.auteursrecht@kb.nl).
redactionele ingrepen
Koppen tussen vierkante haken zijn toegevoegd.
De opmaak van het origineel is in deze digitale editie niet weer te geven. Kaderteksten zijn tussen paragrafen in geplaatst of aan het einde van een pagina.
p. 32, 318-319: de tabellen op deze pagina's zijn te breed om in deze digitale versie in hun geheel te kunnen worden weergegeven. Daarom zijn deze tabellen hier in delen onder elkaar geplaatst.
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de pagina's met advertenties (deel 4: 99, deel 5: 118, 119, deel 9: 235, deel 10: 269, deel 11: 293, deel 12: 334) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.
[Deel 1, pagina 1]
onze taal
EXPRESSIEVE INTERPUNCTIE
Stijleffecten van leestekens
INDENLAAN OF LINDELAAN?
aatnamen en de nieuwe spelling
NISTERIN, PREMIÈRE, BODIN...
Vrouwelijke beroepsnamen; Zuid versus Noord?
NIEUWE SERIE OVER STRAATNAMEN
KWALSTERKRABBER, NACHTRAND, MUISARM...
Nieuwe woorden van 1996
STARTMOTOR, VLIEGWIELEFFECT...
metaforen bij reorganisaties
maandblad van het genootschap onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
66ste jaargang
1
januari 1997
[Deel 1, pagina 2]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
10.00-13.00 en van 14.00-17.00
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’. Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR
GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66ste jaargang nummer 1 januari 1997
| 3 | Peter Burger en Jaap de Jong | Een handvol grind. Expressieve interpunctie
Uitroeptekens, aanhalingstekens en gedachtepuntjes veranderen uw woorden en zinnen. Maar hoe precies? Over de stijleffecten van leestekens. |
| 8 | W. Sterenborg | De Linde(n)laan en de nieuwe spelling
Aardrijkskundige namen vallen buiten de Spellingwet; geldt dat ook voor straatnamen? |
| 10 | Harry Cohen | Ministerin, première, bodin... Vrouwelijke beroepsnamen: Zuid versus Noord?
België wil vrouwelijke slagers en senators slageres en senatrice noemen. Gaat Nederland meedoen? |
| 13 | Riemer Reinsma | Geschiedenis op straat
Een nieuwe serie over straatnamen die naar het verleden van een bepaalde plek verwijzen. In de eerste aflevering: de Vermaningstraat. |
| 14 | F. Jansen | Remmend vlees in het flikkergroen Nieuwe woorden van 1996
Kwalsterkrabber, nachtrand, muisarm... 1996 was weer een goed nieuwewoordenjaar. |
| 18 | Jaap Bakker | Schipperen of verzuipen Een nieuwe lijst met buitenlandse namen
Onlangs werd Ruanda weer Rwanda. Over de zoveelste poging de schrijfwijze van buitenlandse aardrijkskundige namen te uniformeren. |
| 22 | Theo Groen | Natrillende tandwielen Metaforen in reorganisatiejargon
Startmotor, vliegwieleffect, raderwerk... bij reorganisaties gebruikt men graag ‘mechanische’ metaforen. Maar wat zeggen die eigenlijk over de werkelijkheid? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 5 | Einde Onze-Taalprijs | |
| 7 | 36 woorden voor volgendeklantbalkje | |
| 16 | Zootje ongeregeld | |
| 23 | Open en gesloten klinkers | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 6 | Reacties: voorbeeldfunctie; mannenbeweging soft?; uitspraak letterwoorden; vanmorgen, vanavond; taalfouten Cito; verballebuut; Let's make things better | |
| 9 | Vraag en antwoord: of of?; dezer dagen; veel gespin, weinig wol; vatchirurg?; Talibaan | |
| 17 | Vergeten woorden: schapraai en sa | |
| 17 | Taal in beeld | |
| 20 | Taalcuriosa: omniplurialen | |
| 21 | Etymofilie: slaapmutsje; recht-op-en-neer | |
| 24 | Het proefschrift van... Tineke Looijenga: runen | |
| 25 | Woordenboek van de poëzie: zorgbreedte | |
| 26 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 27 | Uit de jaargangen | |
| 28 | Ruggespraak |
[Deel 1, pagina 6]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag. Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 2/3, pagina 29]
onze taal
DOEI, DAG, HOUDOE...
Afscheidsgroeten nu en 15 jaar geleden
GEHEIMTAAL
Een kwestie van creëren en kraken
‘IK BEN PURIST EN DAAR BEN IK TROTS OP’
Interview met prof. C.A. Zaalberg
TIPS VOOR HET TESTEN VAN TEKSTEN
DE NIEUWE SPELLING IN DE KRANTEN
WORDT BLONK OOIT BLINKTE?
De ‘verzwakking’ van sterke werkwoorden
66ste jaargang
2/3
februari/maart 1997
maandblad van het genootschap onze taal beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
[Deel 2/3, pagina 30]
onze taal
• genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haa
telefoon: 070-356 12 20
fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
10.00-13.00 en van 14.00-17.00
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66STE JAARGANG NUMMER 2/3 FEBRUARI/MAART 1997
| 31 | Renée van Bezooijen | Afscheidsgroeten
Doei, dag, houdoe... hoe nemen we tegenwoordig afscheid? Reneé van Bezooijen zocht het uit, en Frank Jansen beschrijft wat vijftien jaar geleden gebruikelijk was. |
| 38 | Jan Erik Grezel | Een kwestie van goede smaak
De taalzorg van C.A. Zaalberg ‘Ik ben purist en daar ben ik trots op.’ Een interview met oud-hoogleraar Neerlandistiek C.A. Zaalberg. |
| 40 | Boudewijn Smid | Geheimtaal: een kwestie van creëren en kraken
Geheimtaal wordt door criminelen gebruikt om de politie te misleiden. Maar er blijken ook heel andere toepassingen mogelijk. |
| 42 | Ben Vroom | ‘Is alcohol ook energie?’
Tips voor het testen van teksten Zijn uw brochures en handleidingen echt zo glashelder als u zelf denkt? Dat blijft onbekend. Tenzij u ze vooraf aan proeflezers voorlegt. |
| 44 | Louise Cornelis | Het passief en euthanasie
‘Hij wordt gestorven’ of ‘Hij werd overleden’ is raar Nederlands; toch worden beide vormen gewoon gebruikt. Hoe kan dat? |
| 48 | Corriejanne Timmers en Ludo Permentier | De nieuwe spelling in de kranten
Een jaar geleden gingen bijna alle kranten over op de nieuwe spelling. Hoe goed doen ze het? Een steekproef. |
| 52 | Ariane van Santen | Waarom blinkte kan winnen van blonk
Sterke werkwoorden en woordfrequenties Sterke werkwoorden worden steeds vaker zwak vervoegd. Vooral weinig gebruikte werkwoorden blijken hiervoor vatbaar te zijn. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 36 | Wat is het onderwerp? | |
| 46 | Taalergernissen | |
| 54 | Geschiedenis op straat: Lijnbaan | |
| 55 | Woordverwerking [4] | |
| 60 | Bestuur Onze Taal | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 34 | Reacties: clichés; wereldberoemd in Nederland; kaartensjem; de taal van Cruijff; Engels in het Nederlands; hussen met...; lipogram | |
| 37 | Vraag en antwoord: klasse(n)speler; onguur weer; vandalisten/vandalen | |
| 56 | Tamtam: ‘Ebonics’; de Europese cent; raadsvergaderingen in dialect?; Nedersaksisch; RPF: overheidsstudies in het Nederlands | |
| 58 | Het proefschrift van... Liesbeth Schlichting: kindertaal | |
| 59 | Vergeten woorden: Jezus van Merante | |
| 60 | Van woord tot woord: over ou | |
| 61 | Woordenboek van de poëzie: L'air du temps | |
| 62 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 63 | Uit de jaargangen | |
| 64 | Ruggespraak |
[Deel 2/3, pagina 34]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| - | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| - | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| - | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| - | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 4, pagina 65]
onze taal
THEMA:
DE NEDERLANDER ALS POLYGLOT
NEDERLAND: EUROPEES KAMPIOEN TALENKENNIS?
HET ENGELS, DUITS EN FRANS VAN NEDERLANDERS
DE HOTLINE ENGELS
TAALBEHEERSING EN INTERNATIONAAL ONDERNEMEN
HET WERK VAN CONGRESTOLKEN
66ste jaargang
4
april 1997
maandblad van het genootschap onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
[Deel 4, pagina 66]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
telefoon: 070-356 12 20
fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
10.00-13.00 en van 14.00-17.00
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
| Raymond Noë, redactiemedewerker |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marc van Oostendorp, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55, -). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66ste jaargang nummer 4 april 1997
DE NEDERLANDER ALS POLYGLOT
| 67 | Peter Burger | Nederland: Europees kampioen talenkennis?
Nederland geldt als het talenwonder van Europa. Maar het bedrijfsleven schreeuwt om werknemers die hun talen spreken. Waar zitten de lacunes? |
| 71 | Tobi Ringeling | Hoog inzetten! Het Engels van Nederlanders
Ons Engels is niet onaardig. Alleen hebben we moeite met de verbale conventies. En met de intonatie. |
| 72 | Adriaan Brugman | De meestgestelde vragen aan de Hotline Engels
Zo'n duizend vragen per jaar; wat wil men zoal weten? |
| 73 | Gerard Westhoff | Waarom zouden we überhaupt?
Het Duits van Nederlanders Is Duits echt zo moeilijk? Taalkundig gezien valt het wel mee; er blijken vooral andere addertjes onder het gras te zitten. |
| 76 | Dr. Paul Bogaards | Frans in Nederland
Veel Nederlanders spreken hooguit wat elementair Frans. Is dat erg? |
| 78 | Drs. M.M.B. Toen | Taalbeheersing en internationaal ondernemen
Ondernemers die over de grenzen opereren, moeten hun talen beheersen. Maar voor communicatie is meer nodig. |
| 80 | Mike van der Vijver | Het verschil tussen vertalen en vertolken Over het werk van congrestolken
Wat doen tolken op internationale congressen precies? Bauwen ze de spreker na of voegen ze iets toe? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 82 | Keurmerk voor vertaalbureaus | |
| 83 | The life I live | |
| 84 | Nederlands in Europa | |
| 90 | Geschiedenis op straat: Seinpoststraat | |
| 91 | Containerpark | |
| 98 | Jaarvergadering Genootschap Onze Taal | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 85 | Vraag en antwoord: nogmaals Taliba(a)n; uit de school geklapt; aan de strijkstok hangen; meestbelovend/veelbelovendst; tests/testen | |
| 86 | Reacties: Linde(n)laan; geachte lezeressen en lezers; levensloopbestendige woningen; metaforen en reorganisaties; of of; omniplurialen; geleidehonden; dubbeltjesijs; open en gesloten klinkers; savieren sjerrebekke | |
| 91 | Vergeten woorden: handwater | |
| 92 | Tamtam: schooltaalstrijd op Antillen; Engels voertaal bij Tilburgse economen; taalles Haagse ambtenaren | |
| 93 | Etymofilie: kremserwit en wellingtonia | |
| 94 | Het proefschrift van... Louise Cornelis: passief | |
| 95 | Woordenboek van de poëzie: koprol | |
| 96 | Van woord tot woord: branden | |
| 96 | Taal in beeld | |
| 97 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 98 | Uit de jaargangen | |
| 100 | Ruggespraak | |
[Deel 4, pagina 86]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag. Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 5, pagina 101]
onze Taal
IN DIT NUMMER O.A.
Eerst Nedersaksisch, toen Limburgs
DE ERKENNING VAN STREEKTALEN
LIMBURGS
Wat is het precies en wie spreekt het?
LAGERHUIS OF KIPPENHOK?
De kunst van het debatteren
TAALSEKSISMEN
Hoe vermijd je ze?
RESTJES NEDERLANDS IN DE INDONESISCHE ARCHIPEL
SPRAAKHERKENNING
66ste jaargang 5 mei 1997
maandblad van het genootschap onze taal beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
[Deel 5, pagina 102]
genootschap
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
telefoon 070-56 12 20
tax: 070-392 49 08
e-mail: onzetaal@onzetaal.nl
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
10.00-13.00 en van 14.00-17.00
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen.’
Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
| Raymond Noë, redactie-assistent |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marc van Oostendorp, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66ste jaargang nummer 5 mei 1997
| 103 | Peter Burger | Hoe bevorder ik mijn dialect tot Hoe bevorder ik mijn dialect tot Europees erkende streektaal?
Sinds kort zijn het Nedersaksisch en het Limburgs officieel erkende streektalen. Tien vragen over de streektaallobby. |
| 107 | Frens Bakker | Wat is Limburgs?
Het Fries is een taal, Limburgs een dialect, zo luidt de algemene mening. Toch zijn velen gaan twijfelen toen het Limburgs onlangs een officiële streektaal werd. |
| 110 | Frens Bakker | Wie praat er nou Limburgs?
Een cardioloog die Utrechts spreekt, wekt argwaan, maar zijn Limburgssprekende collega niet. Hoe komt dat? Een historisch overzicht. |
| 116 | Mr. drs. Peter M. van der Geer | Lagerhuis of kippenhok?
Het Onze-Taalcongres (dit najaar) gaat over ‘taal en overtuigen’, en dus ook over debatteren. Maar wat is eigenlijk een goed debat? |
| 122 | Agnes Verbiest | Kleine woorden, grote gevolgen Taal en denken over vrouwen [1]
Hoe kun je onbedoelde en ongemerkt geuite taalseksismen vermijden? |
| 128 | Dr. René van den Berg | Naar de dotoro om te boro Nederlandse leenwoorden in het Muna
Op het eiland Muna wordt naast Indonesisch ook een eigen taal gesproken, een taal die heel wat woorden aan het Nederlands ontleende. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 117 | Congres Onze Taal | |
| 120 | Het nieuwe eindexamen Nederlands | |
| 121 | Geschiedenis op straat: Oude Waal | |
| 125 | Ander woord voor... website | |
| 126 | Woordverwerking [5]: Een omgekeerd paard | |
| 133 | Jaarvergadering Onze Taal | |
| 133 | Lezing over taalbeleid | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 113 | Reacties: natrilfase; Jezus van Merante; houdoe; ja of nee; geheimtaal; holocaust | |
| 115 | Vraag en antwoord: bijgesloten; perpetuum mobiles?; bijwoord en/of bijvoegeiijk naamwoord | |
| 123 | Taalcuriosa: omniplurialen [2] | |
| 124 | Tamtam: leerstoel ‘Limburgkunde’; ambtenaren leren schrijven; liefdesbaby | |
| 125 | Taal in beeld | |
| 127 | Vergeten woorden: hapschaar | |
| 130 | Het proefschrift van... Ellen Verheijen: spraakherkenning | |
| 131 | Woordenboek van de poëzie: doofpot | |
| 132 | Van woord tot woord: sterke werkwoorden | |
| 134 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 135 | Uit de jaargangen | |
| 136 | Ruggespraak | |
[Deel 5, pagina 113]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 6, pagina 137]
onze taal
in dit nummer o.a.
ERGERLIJK ENGELS IN NEDERLANDSE RECLAME
ORANJEGEVOEL, RTL5-GEVOEL, WIJGEVOEL
De opmars van samenstellingen met gevoel
DERDEWERELDWINKEL, POSTMODERNITEIT
De Nederlandse woordensmederij
WAS-EN STOMERIJ
Vreemde nevenschikkingen en samentrekkingen
REISINFORMATIE: HET LUISTEREND OOR VAN DE COMPUTER
ONZE TAAL OP INTERNET
maandblad van het genootschap onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
66ste jaargang
6
juni 1997
[Deel 6, pagina 138]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
telefoon: 070-356 12 20
fax: 070-392 49 08
e-mail: onzetaal@onzetaal.nl
Taaladviesdienst: 070-345 45 85 10.00-13.00 en van 14.00-17.00
Onze Taal op Internet: http://www.onzetaal.nl/
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’. Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
BESTUUR
GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F, van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
| Raymond Noë, redactie-assistent |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marc van Oostendorp, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november. Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66STE JAARGANG NUMMER 6 JUNI 1997
| • | ||
| 139 | Frank Jansen en Ite Rümke | Ergerlijk Engels in Nederlandse reclame
Sale, drydeaning shop, leisure for fun - velen ergeren zich aan zulk reclame-Engels, zo bleek uit de reacties op een lezersoproep. Een overzicht. |
| 141 | Engerlands [1] | |
| 142 | Word (taal)actief! | |
| 143 | Reclameteksten: vijf redenen om Engels te gebruiken | |
| • | ||
| 146 | Diana van Dijk | Het Oranjegevoel
Wijgevoel, RTL5-gevoel, Oranjegevoel: de opmars van samenstellingen met gevoel. |
| 148 | Marc van Oostendorp | Onze Taal op Internet
Sinds kort heeft Onze Taal een eigen website. Over de vele nieuwe mogelijkheden die Internet u en ons biedt. |
| 149 | Harry Cohen | Van derdewereldwinkel tot postmoderniteit
Over samenstelling en afleiding Nieuwe woorden ontstaan heel vaak uit al bestaand taalmateriaal. Een rondleiding door de Nederlandse woordensmederij. |
| 153 | Marcel Lemmens | Vreemde nevenschikkingen en samentrekkingen
Bij verbindingen met het voegwoord en gaat er weleens iets mis: wij zetten koffie en over; was- en stomerij. |
| 156 | Agnes Verbiest | Vrouwen-, dames- en andere zorgenkindjes
Taal en denken over vrouwen [2] Hoe vermijd je onbedoelde taalseksismen? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 143 | Vertrek W. Sterenborg | |
| 145 | Zeepkistdebatten bij congres Onze Taal | |
| 152 | Reisinformatie en het luisterend oor van de computer | |
| 157 | Een tweede opinie | |
| 159 | Geschiedenis op straat: Doodweg | |
| 163 | Oproep: gebreken in Woordenlijst | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 144 | Reacties: sjerrebekke spoelza; hallo als afscheidsgroet; een kwestie van goede smaak; de ‘Joop’ van Q65; het Engels van Nederlanders | |
| 147 | Vraag en antwoord: ontferm u onzer; zorgelijke situatie; verleden/tegenwoordige tijd; organiseren/houden | |
| 155 | Taal in beeld | |
| 155 | Vergeten woorden: aardig | |
| 157 | Woordenboek van de poëzie: noodseizoen | |
| 158 | Het proefschrift van ... Riet Vos: een paar schoenen | |
| 160 | Tamtam: ‘zorgplicht’ Nederlands niet in grondwet; ‘geef les in verschillende talen’; dialect en schoolcijfers | |
| 161 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 163 | Uit de jaargangen | |
| 164 | Ruggespraak |
[Deel 6, pagina 144]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 7/8, pagina 165]
onze taal
in dit nummer o.a.
DE KLASSIEKE RETORICA BIJ VAN 'T HEK EN MULTATULI
DE DIEPGANG VAN HET PLAT
Interview met dialectologe Jo Daan
GATEN IN DE TAAL
Onvertaalbare woorden
AAIBAARHEIDSFACTOR, PATATGENERATIE
Gevleugelde woorden en hun ‘uitvinders’
SPELEN MET TAAL
ERKENNING GEBARENTAAL
Maanblad van het genootschap onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
66ste jaargang
7/8
juli/augustus 1997
[Deel 7/8, pagina 166]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
telefoon: 070-356 12 20
fax: 070-392 49 08
e-mail: onzetaal@onzetaal.nl
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
van 10.00-13.00 en 14.00-17.00
Onze Taal op Internet:
http://www.onzetaal.nl/
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
BESTUUR
GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| mr. F.W. Kist, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| mevr. mr. C.M. le Clercq-Meijer |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. V.M.E. Kerremans |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
| Raymond Noë, redactie-assistent |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marc van Oostendorp, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486. Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14.
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66STE JAARGANG NUMMER 7/8 JULI/AUGUSTUS 1997
| 167 | Frank Jansen | ‘Ik stel deze vraag aan...’ De klassieke retorica bij Van 't Hek en Multatuli
Al bijna drieduizend jaar bestaat de retorica: een systeem van adviezen voor overtuigend communiceren. Is het ook tegenwoordig nog effectief? |
| 172 | Jan Erik Grezel | De diepgang van het plat Jo Daan en de dialectologie
‘Het dialect is zó belangrijk in de informele sfeer.’ Een interview met dr. Jo Daan, Nederlands bekendste dialectologe. |
| 178 | Erik van der Spek | Stijl als ambacht
Is aantrekkelijk schrijven te leren? Over het onlangs verschenen Handboek Stijl. |
| 182 | Peter Burger | Gaten in de taal [3]
Soms kennen vreemde talen een naam waar het Nederlands geen woord voor heeft. Nogmaals over schrijnende lacunes in onze taal. |
| 185 | Marc De Coster | Geestelijke vaders van gevleugelde woorden
Van de meeste woorden is de ‘uitvinder’ niet bekend, maar van sommige wel, zoals aaibaarheidsfactor en patatgeneratie. Een bloemlezing. |
| 188 | Ad van Gaale | Spelen met taal
Taalspelletjes als galgje en hints zijn nog steeds populair. Maar er zijn er meer - en leukere. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 169 | Oproep: zeepkistdiscussie Onze Taal | |
| 169 | Congres Onze Taal: ‘Overtuigende taal: kunst of kunstje?’ | |
| 171 | Geurendoof? | |
| 176 | Taal en denken over vrouwen [3] | |
| 177 | Emancipatie in de naamgeving | |
| 180 | De erkenning van de Nederlandse Gebarentaal | |
| 184 | Zich-ziekte | |
| 189 | X-rijke woorden | |
| 190 | Geschiedenis op straat: Raamstraat | |
| 191 | Engerlands [2] | |
| 191 | Mediacircus | |
| 192 | Lopende herinneringen | |
| 194 | Woordverwerking [6]: klemtoonaanduiding | |
| 199 | Zwaluwstaarten | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 170 | Reacties: Oude Waal; ‘een Leuvense dialectoloog’; hapschaar; fuiven; taal en denken over vrouwen; doofpot; brique; purismen; Gronings | |
| 175 | Vraag en antwoord: grind/grint; sinds; je wil(t); de/het medicijn; Nabije of Midden-Oosten; zijn grande halen | |
| 181 | Vergeten woorden: avanceren | |
| 189 | Taalcuriosa: oplopers | |
| 192 | Taal in beeld | |
| 193 | Etymofilie: landauer | |
| 195 | Woordenboek van de poëzie: loopmuis | |
| 196 | Het proefschrift van... Astrid Holtman: onvolmaakt rijm | |
| 197 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 199 | Uit de jaargangen | |
| 200 | Ruggespraak |
[Deel 7/8, pagina 170]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 9, pagina 201]
onze taal
in dit nummer o.a.
OVERTUIGENDE TAAL
Congres op 8 november
VAN WELSPREKENDHEIDSLEER TOT COMMUNICATIEKUNDE
200 jaar taalbeheersing
DE NIEUWE ANS
DATABANK GESPROKEN NEDERLANDS
TAALPIONIERS: STEVIN EN LINSCHOTEN
OVERHEID EN TAALBELEID
maandblad van het genootschap onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses iuliana
66ste jaargang
9
september 1997
[Deel 9, pagina 202]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
telefoon 070-56 12 20
tax: 070-392 49 08
e-mail: onzetaal@onzetaal.nl
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
van 10.00-13.00 en 14.00-17.00
Onze Taal op Internet: http://www.onzetaal.nl/
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen.’ Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de vakman is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
BESTUUR
GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| mr. F.W. Kist, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| mevr. mr. C.M. le Clercq-Meijer |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. V.M.E. Kerremans |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Louise Offeringa |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
| Raymond Noë, redactie-assistent |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marc van Oostendorp, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55, -). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november. Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486. Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76.
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66STE JAARGANG NUMMER 9 SEPTEMBER 1997
| 203 | Congres Onze Taal 1997: ‘Overtuigende taal: kunst of kunstje?’ | |
| 204 | Ellen Sjoer en Antoine Braet | Van welsprekendheidsleer tot communicatiekunde Twee eeuwen universitaire taalbeheersing
‘Welsprekendheidsleer’ was het vak dat 200 jaar geleden de universitaire neerlandistiek inluidde. Sindsdien is er veel veranderd. |
| 212 | M.C. van den Toorn | Taalkunde is ook een vak Enkele overwegingen bij een nieuwe ANS
Dit najaar verschijnt de herziene editie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst. Is de ANS er voor de leek toegankelijker op geworden? |
| 214 | Marc van Oostendorp | Een databank met gesproken Nederlands
Honderden vrijwilligers gaan alles wat ze zeggen op band opnemen. Dat moet leiden tot een uniek archief met tien miljoen gesproken woorden. |
| 216 | Jan Verhoef | Simon Stevin: bouwer van molens en taal
Simon Stevin (1548-1620) was niet alleen een eminent wiskundige en ingenieur, maar ook een van de grondleggers van het Nederlands. Portret van een purist. |
| 219 | Arie Pos | Jan Huygen van Linschoten als taalpionier
Tijdens zijn verblijf in Azië maakte reiziger Linschoten (1563-1611) kennis met allerlei nieuwigheden. Hij gaf ze een naam, en heeft zo de Nederlandse woordenschat enorm verrijkt. |
| 222 | Jan Renkema | Overheid en taalbeleid
Het taalbeleid van de overheid pakt niet altijd goed uit. Jan Renkema analyseert twee voorbeelden: taaladvisering door de overheid en het niet doorgaan van taalkundeonderwijs. Deskundige W.A.J. Smedts reageert hierop. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 210 | 113 andere woorden voor website | |
| 218 | Engerlands [3] | |
| 227 | Pas 65 | |
| 229 | Geschiedenis op straat: Maliebaan | |
| 230 | Verslag jaarvergadering Onze Taal | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 207 | Reacties: ergerlijk Engels; vele inzendingen?; Engerlands?; Nederlandse woorden in Zambia; dialect; sjerrebekke spoelza; wiel en waal; landauer | |
| 210 | Taal in beeld | |
| 211 | Vraag en antwoord: drie kop(pen) en schotels; dronkemansgebedje; pro rata/rato; loftuiting; diagnosticeren/diagnostiseren | |
| 227 | Woordenboek van de poëzie: kalebouterboom | |
| 228 | Het proefschrift van... Ruben van de Vijver: verkorte namen | |
| 232 | Tamtam: zomercursus Nederlands voor allochtone kinderen; Westfriesland?; naamfabrieken | |
| 233 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 234 | Uit de jaargangen | |
| 236 | Ruggespraak |
[Deel 9, pagina 207]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 10, pagina 237]
onze taal
in dit nummer o.a.
PERSBERICHTEN
De invloed van de invalshoek
DEBATTEN
Vormen, regels en ‘kunstjes’
HOE LEZEN POLITICI BELEIDSNOTA'S?
OPSCHUDDING OVER DUITSE SPELLINGHERVORMING
PRACHTIG, MOOI, FASCINEREND
‘Wanne’ woorden in reclame
DE GESCHIEDENIS VAN -KUNDE EN -WETENSCHAP
maandblad van het genootschap onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
66ste jaargang
10
oktober 1997
[Deel 10, pagina 238]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
telefoon: 070-356 12 20
fax: 070-392 49 08
e-mail: onzetaal@onzetaal.nl
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
van 10.00-13.00 en 14.00-17.00
Onze Taal op Internet: http://www.onzetaal.nl/
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’. Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| mr. F.W. Kist, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| mevr. mr. C.M. Ie Clercq-Meijer Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. V.M.E. Kerremans |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Louise Offeringa |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
| Raymond Noë, redactie-assistent |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marc van Oostendorp, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november. Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486. Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14.
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: F. de Merodestraat 16, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66STE JAARGANG NUMMER 10 OKTOBER 1997
| 239 | Frank Jansen | De lotgevallen van een persbericht
Over de invloed van de invalshoek Universitaire voorlichters proberen in hun persberichten aan te sluiten bij de leefwereld van gewone mensen. Maar soms gaan ze te ver. |
| 246 | Mr. drs. Peter M. van der Geer | Voorzitter, wat zijn de regels hier?
Over debatvormen Het congres van Onze Taal gaat over ‘taal en overtuigen’, en dus ook over debatteren. Een overzicht van debatvormen, regels en ‘kunstjes’. |
| 250 | Rob Neutelings | Hoe lezen politici beleidsnota's?
Politici moeten onmenselijk veel lezen. Hoe slagen ze daarin? |
| 252 | Marc van Oostendorp | Opschudding over Duitse spellinghervorming Het Duitse spellingdebat lijkt op het Nederlandse. Maar er zijn ook verschillen. |
| 254 | Jaap Engelsman | Psychologisch moment
Gebeurtenissen vallen soms op ‘een belangrijk psychologisch moment’. Waar komt deze gemeenplaats vandaan? |
| 257 | Hans Hoeken | Hoe onweerstaanbaar zijn warme woorden?
Reclame staat bol van woorden als prachtig, mooi en fascinerend. Hebben die ook het gewenste effect? |
| 258 | Gerard Verhoeven | Wetenschapskunde
Modieuze ‘kundes’ versus echte wetenschap De geschiedenis van -kunde, -wetenschap en hun varianten. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 245 | Kleurentaal | |
| 248 | Zeepkistdiscussies Onze Taal: tegenstander gezocht | |
| 256 | Geachte overheid... | |
| 259 | Splitsen van werkwoorden | |
| 260 | Hanenwaken | |
| 260 | Fecha's | |
| 261 | Welke jood heet Pief? | |
| 262 | De standwerkersklemtoon | |
| 265 | Woordverwerking [7]: (on)doorzichtige samenstellingen | |
| 266 | Geschiedenis op straat: Overtoom | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 242 | Reacties: ergerlijk Engels; huppelkut; ludiek; gidsland; Popie Jopie; aaibaarheidsfactor; nevenschikkingen; gaten in de taal; purismen; Nabije of Midden-Oosten?; Engerlands; geurendoof; een tweede opinie; overheid en taalbeleid | |
| 249 | Vraag en antwoord: Rotterdammer gediscrimineerd?; uitbraak; banaan pellen/schillen; live-/lifemuziek | |
| 253 | Vergeten woorden: aaszak | |
| 255 | Taalcuriosa: naampalindromen | |
| 260 | Taal in beeld | |
| 263 | Etymofilie: pikketanissie | |
| 264 | Tamtam: taal politie vol fouten; triat(h)lon; ‘Huis der Nederlanden’ in Kaapstad | |
| 267 | Woordenboek van de poëzie: grondden | |
| 268 | Het proefschrift van... Ton Hendrix: taalkunde in de klas | |
| 270 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 271 | Uit de jaargangen | |
| 272 | Ruggespraak |
[Deel 10, pagina 242]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
(E-mail: redactie@onzetaal.nl).
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 11, pagina 273]
onze taal
in dit nummer o.a.
MEDIATRAINER TON PLANKEN OVER OVERTUIGINGSKRACHT
VERTALEN VOOR DOVEN
Het werk van een gebarentaaltolk
GEBARENTAAL, EEN NATUURLIJKE TAAL
GEBRUIKERS OVER HET GROENE BOEKJE
NIEUWE EDITIE ANS
STIJLTIPS DOOR MICROSOFT WORD
maandblad van het genootschap onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
66ste jaargang
11
november 1997
[Deel 11, pagina 274]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
telefoon: 070-356 12 20
fax: 070-392 49 08
e-mail: onzetaal@onzetaal.nl
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
van 10.00-13.00 en 14.00-17.00
e-mail: taaladvies@onzetaal.nl
Onze Taal op Internet:
http://www.onzetaal.nl/
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| mr. F.W. Kist, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| mevr. mr. C.M. le Clercq-Meijer |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. V.M.E. Kerremans |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Louise Offeringa |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
| Raymond Noë, redactie-assistent |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marc van Oostendorp, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486. Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14.
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: F. de Merodestraat 16, B-2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 27 68 05.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66STE JAARGANG NUMMER 11 NOVEMBER 1997
| 275 | Jaap de Jong | Planken: ‘Verleidingskunst: dat is mijn vak’
Interview met communicatiegoeroe en mediatrainer Ton Planken over (het aanleren van) overtuigingskracht. |
| 282 | Marc van Oostendorp | Popmuziek en politiek voor doven
Gebarentaaltolk Gerdinand Wagenaar over de praktijk van het vertalen voor doven. |
| 284 | A. Blom | Gebarentaal, een natuurlijke taal
Is gebarentaal een echte taal? Ja, en volgens sommige deskundigen zelfs de basis van taal. |
| 285 | Harry Cohen | Ontelde spellers Gebruikers over het Groene Boekje
Een oproep in Onze Taal leidde tot flink wat klachten over de nieuwe Woordenlijst. Een overzicht van fouten, lacunes en verwarrende informatie. |
| 288 | Frida Balk-Smit Duyzentkunst | ANS: spraakkunst en tegenspraakkunst
Deze maand verschijnt de herziene editie van de gezaghebbende Algemene Nederlandse praakkunst. Een bespreking. |
| 290 | Marc van Oostendorp | Stijltips door Microsoft Word
Het tekstverwerkingsprogramma Microsoft Word geeft sinds kort adviezen over taal en stijl. Hoe nuttig zijn die? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 280 | Engerlands [4] | |
| 295 | Geschiedenis op straat: De Bleek | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 278 | Reacties: taal en denken over vrouwen; maatschappelijk middenveld; oplopers; dialect; Engerlands?; Stevin en Linschoten; tweetalig onderwijs; e-post? | |
| 281 | Vraag en antwoord: spoorloos verdwenen; zo'n/zulke rotzooi; schelle(n)koord; instaan voor...; al het/alle geld | |
| 289 | Vergeten woorden: aarzelmaand | |
| 292 | Tamtam: protesten tegen afwijzen dialectsprekend personeel; prijs holste zin; Van den Bergh verlaat Taalunie | |
| 294 | Het proefschrift van... Johan Hoorn: letterlijk en figuurlijk | |
| 295 | Taal in beeld | |
| 296 | Van woord tot woord: etymologische woordenboeken | |
| 297 | Etymofilie hassebassie | |
| 298 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 300 | Ruggespraak |
[Deel 11, pagina 278]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
(E-mail: redactie@onzetaal.nl)
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 12, pagina 301]
onze taal
in dit nummer o.a.
HET GEHEIM VAN EEN GOEDE VERKOOPBRIEF
GROENMAN-TAALPRIJS VOOR FRITS SPITS
‘IK MÉRK AANSTELLERIJ’
Interview met columnist Jan Mulder
HET TAALJAAR 1997
HET ‘ONZE VADER-MOEDER’
Een ‘inclusieve’ bijbelvertaling
OPTREUREN MET ALETRINO
Neologismen van de Tachtiger
maandblad van het genootschap onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
66ste jaargang
12
december 1997
[Deel 12, pagina 302]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
telefoon 070-56 12 20
tax: 070-392 49 08
e-mail: onzetaal@onzetaal.nl
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
10.00-13.00 en van 14.00-17.00
e-mail: taaladvies@onzetaal.nl
Onze Taal op Internet: http://www.onzetaal.nl/
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen.’ Het maandblad Onze Taal (oplage 45.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de vakman is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| mr. F.W. Kist, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| mevr. mr. C.M. le Clercq-Meijer Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. V.M.E. Kerremans |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Louise Offeringa |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
| Raymond Noë, redactie-assistent |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marc van Oostendorp, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55, -). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november; het eindigt dan per 31 december.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: F. de Merodestraat 16, B-2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 27 68 05.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
Het genootschap werkt samen met:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe, Karin Verheijen (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
66STE JAARGANG NUMMER 12 DECEMBER 1997
| 303 | Paul Gillaerts | Verkopen op papier
Het geheim van een goede verkoopbrief Jaarlijks wordt in Vlaanderen de beste verkoopbrief bekroond. Een jurylid analyseert een van de prijswinnende brieven. |
| 310 | Groenman-taalprijs voor Frits Spits | Tijdens het Onze-Taalcongres van 8 november ontving Frits Spits de Groenman-taalprijs. Het juryrapport en enkele citaten uit het dankwoord. |
| 312 | Peter Burger en Kees van der Zwan | Jan Mulder: ‘Dat onbegrijpelijke doorratelen, dat is mijn kracht.’
Interview met columnist Jan Mulder over taal, aanstellerij, ironie, vérgaande associaties en het genot van het schrijven. |
| 316 | Redactie Onze Taal | Het taaljaar 1997
Een overzicht van het afgelopen taai jaar, én de meningen van enkele taalgebruikers daarover. |
| 320 | Herman J. Claeys | Taalneutraal België
In België heet een geldautomaat postomat - niet postomate (klinkt te Frans) en niet postomaat (te Nederlands). Over het Belgische geworstel met ‘unitarismen’. |
| 322 | N. Stienstra | Het ‘Onze Vader-Moeder’
In de Verenigde Staten verscheen een versie van het Nieuwe Testament zonder exclusief ‘mannelijke’ aanduidingen. Aan zo'n ‘inclusieve’ vertaling blijken heel wat haken en ogen te zitten. |
| 325 | Marc van Oostendorp | Optreuren met Aletrino
Eind vorige eeuw verzonnen schrijvers allerlei nieuwe woorden om zich zo nauwkeurig mogelijk uit te drukken. Hun taalgebruik lijkt nogal anarchistisch, maar is het dat ook? |
| 328 | Dick Springorum | Aan de gestorven geliefde
‘Lieve Susan, ik blijf van je houden. Gerard.’ Horen dit soort persoonlijke overlijdensberichten eigenlijk wel in de krant? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 305 | Engerlands [5] | |
| 308 | Arm, taalarm Nederland | |
| 315 | Een vereniging op zoek naar het juiste woord | |
| 329 | Woordverwerking [8]: hoe groen is grasgroen? | |
| 333 | Het decimaalteken: maak er een punt van | |
| 335 | Trefwoordenregister 1997 | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 306 | Reacties: aas; aaszak; hanenwaken; klemtonen; gaten in de taal; slaolie; overtoom; joden die Piet heten; naampalindromen; zeispreuken; deur dialect buut'ngeslot'n?; ter plekke | |
| 309 | Vraag en antwoord: speculaas; zinsvolgorde; chic/chique; gechoqueerd/geshockeerd | |
| 316 | Vergeten woorden: de spin(de) | |
| 321 | Taalcuriosa: timponiemen | |
| 330 | Etymofilie: knipperdolletje | |
| 331 | Woordenboek van de poëzie: kerstziekte | |
| 332 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 333 | Uit de jaargangen | |
| 336 | Ruggespraak |
[Deel 12, pagina 306]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag (e-mail: redactie@onzetaal.nl).
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel u reageert. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |