Geschiedenis op straat
Seinpoststraat
Riemer Reinsma
Een seinpost, wat is dat eigenlijk? De bekendste ‘seinpost’ is die van Scheveningen. Hij was een onderdeel van een reeks optische telegrafen - een niet-elektrisch systeem dat met visuele signalen werkte. Het systeem was in de Franse tijd voor militaire doeleinden langs de kust gebouwd als verbinding tussen Kijkduin (bij Den Helder) en Vlissingen. Het werkte als volgt. Op heuvels en kerktorens waren masten geplaatst, met ra's waaraan bollen en lantaarns waren opgehangen. De bollen werden in verschillende posities gehesen, die aan verschillende seincodes beantwoordden.
De seininrichting die van 1799 tot na 1813 in Scheveningen stond op het hoge duin ten noorden van de Oude Kerk (het latere Seinpostduin). Bron: Gemeentearchief 's -Gravenhage.
De masten waren bemand; van de ene mast kon men met behulp van een verrekijker de andere zien - tenminste, als het weer meewerkte. Als de omstandigheden optimaal waren, kon een bericht in luttele minuten een afstand van enkele honderden kilometers overbruggen. Tot die tijd was de maximumsnelheid die van het paard geweest.
De seinpost van Scheveningen was gebouwd op een duintop. In 1880 besloot de overheid het duin waarop de seinpost gestaan had, deels af te graven, en het jaar daarop ging de schop in de grond. Maar voor het zover was, legde de schilder Mesdag gelukkig nauwgezet het uitzicht vanaf deze duintop vast. Het is nog steeds te bewonderen in Panorama Mesdag in Den Haag. We kunnen ons dus bij benadering voorstellen wat de telegrafisten indertijd moeten hebben gezien.
Bron: J.G. Vermaas, Geschiedenis van Scheveningen. 's-Gravenhage 1920, 2 dln. Deel I, p. 363.
Tussen 1803 en 1808 telde het telegraafsysteem 42 seinposten; er waren onder meer seininrichtingen in Zandvoort, Katwijk aan Zee en Scheveningen. Maar het is alleen Scheveningen dat de herinnering aan de oude telegraaf bewaart in de vorm van straatnamen: het Seinpostduin en de Seinpoststraat.
In Katwijk en Zandvoort zijn óók straatnamen met het woord seinpost erin (Seinpoststraat en Seinpostdwarsstraat in Katwijk, Seinpostweg in Zandvoort), maar deze straatnamen verwijzen naar een seinmast met een stormbal die er ooit gestaan heeft; daarmee waarschuwde men schepen voor slecht weer. Ook de Seinpostweg in IJmuiden heeft niets te maken met de oude telegraaf. Maar dat hoef ik u niet uit te leggen, want... in 1808 bestond dat hele IJmuiden nog niet. De seinpost is in dit geval een modern baken dat binnenkomende schepen door middel van lichtsignalen informatie geeft over de sluizen die toegang geven tot Amsterdam. Het is de enige ‘seinpost’ die nog ter plaatse aanwezig is.
Auteursrechtelijk beschermd