Onze Taal. Jaargang 64

[p. 24]

Tamtam
taalberichtentaalberichtentaalberichtentaalberichten

Duitse spelling

‘Nederland maakt zich belachelijk door jarenlang over spellingverandering te discussiëren. Dat zie je nergens anders in Europa.’ Bij het behoudzuchtige publiek gaat zo'n vooroordeel er misschien in als koek, maar er klopt niets van. Neem bijvoorbeeld de Duitse spelling. Eind november heeft een Weens congres een einde gemaakt aan de ‘dertigjarige spellingoorlog’, door een spellinghervorming voor te stellen. Niet dat de spelling radicaal anders wordt: alleen de ringel-s (ß) zal vervangen worden door de dubbele s. Voor de rest gaat het om de aanpassing van individuele woorden. In de eerste plaats zijn dat enkele bastaardwoorden. Patat mag voortaan ook van Majonäse (in plaats van Mayonnaise) voorzien worden, maar dat hoeft niet. In de tweede plaats wordt het gelijkvormigheidsbeginsel strikter toegepast, dat wil zeggen: identieke woord(del)en worden identiek gespeld. Zo verandert plazieren (deftig voor ‘een plaats geven’) in platzieren.

(de Volkskrant 28-11-94) (F.J.)

Telefoonboek-problemen

Een notaris staat niet in het nieuwe Utrechtse telefoonboek en dreigt met een rechtszaak. De PTT is er als de kippen bij om toe te zeggen dat er op korte termijn een verbeterde versie komt.

Het is alleen de vraag of zo'n herziening in een vloek en een zucht gemaakt kan worden. Een neerlandicus en een vormgever troffen immers in het gewraakte werk de raarste fouten en willekeurigheden aan. Voorvoegsels worden soms voor en soms achter de naam gezet, soms afgekort in onderkast en soms in kapitaal, zodat ze in de - niet meer door puntjes gescheiden - voorletterreeks onderduiken. Bedrijfsnamen staan soms geordend op de beginletter van het eerste woord van de naam, soms op het eerste substantief, en soms op de voorletters van de naamgever. Zo is het mogelijk dat notariskantoor J.W. de Zwaan toch nog te vinden is onder JW...

De lange reeks foutjes en vooral de diversiteit daarvan maken duidelijk dat de problemen niet ontstaan zijn doordat de computer een verkeerd commando heeft gekregen. Nee, er schijnt voor de nieuwe gids Zweedse programmatuur te zijn gebruikt, die men heeft overgenomen zonder goed na te gaan welke aparte regels er bestaan voor de Nederlandse persoons- en commercienaamgeving, de afkortingen en de titulatuur. En zelfs als de PTT van een voor onze taal geschikt programma gebruik zou maken, zou het bedrijf niet ontkomen aan een controle op grond van kennis van zaken en gezond verstand, aan het inzetten kortom van mensen van vlees en bloed.

(F.J.)

(NRC Handelsblad 22-11-94 / De Telegraaf 26-11-94)

Hertog versus Nassau

De enclaves Baarle-Nassau en Baarle-Hertog zijn al geruime tijd geliefde jachtterreinen voor dialectologen die willen weten door welke sociaal-demografische eigenschappen van sprekers hun taalgebruik wordt beïnvloed. Nu hebben Van Bree en Scherpenzeel niet alleen de normen voor uitspraak, woordenschat en zinsbouw van de inwoners van déze gemeenten onderzocht, maar ook die van omringende dorpen: het puur Nederlandse Alphen en de Belgische plaatsjes Poppel en Weelde. Leidraad voor hun onderzoek was de hypothese dat van Alphen via Baarle-Nassau, Baarle-Hertog naar Poppel en Weelde de Noordnederlandse normen geleidelijk plaats maken voor de Zuidnederlandse. Die hypothese komt keurig uit, althans wat de woordenschat en de uitspraak betreft. De zinsbouwnormen (met varianten als ‘Ik heb besloten van’ (ZN) versus ‘(...) om’ en ‘Engeland doet (ZN) versus laat (NN) veel schepen afbreken’) vertonen op veel punten een afwijkend patroon.

(F.J.)

C. van Bree en M. van Scherpenzeel, 1994, ‘Contact en nationaliteit’. Leuvense Bijdragen 83, 317-341.

[p. 25]

Verkoop woordenboeken stagneert

Door de aankondiging dat de spelling van het Nederlands wordt herzien, is de verkoop van dure woordenboeken ingezakt. Bij Van Dale bedraagt de terugloop zo'n 30 à 40 procent. Dit effect is het sterkst in Vlaanderen, waar verhoudingsgewijs meer woordenboeken worden verkocht dan in Nederland. Maar daar is de spellingverandering dan ook voorpaginanieuws.

Uitgevers van schoolboeken en van dure woordenboeken merken dat potentiële kopers de ontwikkelingen afwachten. Zodra de nieuwe woordenlijst klaar is, zal de Van Dale moeten worden herdrukt. Een onvoorziene en daardoor dure aangelegenheid voor de uitgever. De huidige editie wordt nog slechts mondjesmaat bijgedrukt.

(P.S.)

(Het Belang van Limburg, 15-11-1994)

Goed in vreemde talen

We doen het als Euroburgers zo slecht nog niet waar het onze kennis van de moderne vreemde talen betreft. Dat blijkt uit een bericht in Didaktief over de zogenoemde Eurobarometer van onderzoeksbureau NIPO.

‘Volgens de Eurobarometer heeft 85 procent van de Nederlanders ooit les gehad in het Engels; 71 procent geeft aan zich in die taal mondeling ook inderdaad te kunnen redden. Zes van de tien Nederlanders kunnen zich in het Duits goed redden. Met Frans ligt dat anders: daar hebben weliswaar zes van de tien Nederlanders ooit les in gehad, maar slechts zestien procent weet daar nog voldoende van om mondeling met het Frans uit de voeten te kunnen.

Luxemburgers zijn beter dan Nederlanders in het Duits en Frans, maar blijven ver achter in de beheersing van het Engels. De Denen spreken vrijwel even goed Engels als de Nederlanders, maar aan hen is juist het Duits en Frans weer veel minder besteed.’

Over de kwaliteit van onze beheersing van die vreemde talen zegt de Eurobarometer jammer genoeg niets.

(L.G.)

(Didaktief, september 1994)