Onze Taal. Jaargang 61

De wachtkamer van de liefde

Wil Zeegers - Amsterdam

Wie een geliefde zoekt, kan dat in de krant zetten: in een kennismakingsadvertentie. De socioloog Wil Zeegers promoveerde op dit onderwerp^*. ‘De kunst van de taal van het kennismaken bestaat niet uit opsommen en blootgeven, maar uit het beloftevolle verhullen.’

De taal der liefde is de expressie. De liefde - van vertedering tot lust wordt vooral uitgedrukt in daden en attenties, in blikken en gebaren, in tedere aanraking of in onstuimig gegraai; in een zucht, een schreeuw, een lach of een traan. In geschreven en gesproken vorm vinden we haar alleen in een gefluisterd ‘ik hou van je’, in minnedichten en liefdesbrieven, in intieme troetelnamen of in hijgerige aanmoedigingen tijdens het minnespel. Om tot taal der liefde te worden, behoeft de taal een versiering of orkestratie. In ‘ik hou van je’ tellen niet de woorden, maar de manier waarop ze worden gezegd. De taal der liefde is bovendien even eenkennig als de liefde zelf: ze is gericht op één bepaalde persoon.

Is de taal der liefde de expressie, de taal van de kennismaking ontleent haar bekoring aan de meerduidigheid van de expressie. In gesproken en geschreven vorm is zij de taal van het woord dat doet vermoeden. Het is de taal van de liefde op zoek naar zichzelf: de taal die nog niet weet of ze wel die der liefde is.

Opstellers van kennismakingsadvertenties hebben het moeilijk.

Kennismakingsadvertenties zijn drie eeuwen geleden geschoeid op de leest van annonces voor betrekkingen, boeken, weggelopen paarden en gevonden voorwerpen. Deze markt van ‘vraag’ en ‘aanbod’ laat echter weinig heel van de bekoring van de meerduidigheid:

RK jongedame uit onderwijzersfamilie, 30 jr., door omst. verhinderd kennis te maken, zoekt knm. m. RK heer, vaste pos., voor spoedig huwelijk.

Zakenman (wedn.) met flinke zaak zoekt degelijke nette vrouw, 40045 jaar.

De bovenstaande advertenties - uit het einde van de jaren veertig - voegen zich geheel en al in de traditie van het medium: ze doen mis-

* Proefschrift Andere tijden, andere mensen, 1988, Universiteit van Amsterdam. In 1990 publiceerde Wil Zeegers bij uitgeverij Bert Bakker Langs deze mij onsympathieke weg - contactadvertenties in Nederland 1945-1990. Prijs f 24,90. ISBN 90 351 0872 8

[p. 245]

schien aan van alles denken, maar niet aan romantiek. Het lijken geen uitnodigingen voor de liefde, maar voor een baan.

● Kookboekformule

Deze zakelijke toon van advertenties is verdwenen. Het eenvormige defilé van ‘nette’ en ‘degelijke’ ‘dames’ en ‘heren’ die wederzijds aanvulling zochten in ‘huishoudelijke kwaliteiten’ en ‘vaste (rijks)betrekking’ heeft plaats gemaakt voor een stoet van individuele karakters en persoonlijkheden. Tussen de advertentieregels door zijn steeds meer mensen ‘van vlees en bloed’ zichtbaar geworden, mensen met een verleden, met persoonlijke kwaliteiten, interesses en gevoelens, en bovenal mensen met een verlangen naar liefde:

U ook ALLEEN, ik ook alleen. Man en vrouw zijn sfeer en style, warmte en gezelligheid, cosy corner en praatpaal en nog veel meer. Schrijf aan deze weegschaal.

Man, 41 jr., slank, serieus, opgewekt, gescheiden. Houdt van muziek, de zee, kamperen, knutselen, film, etc. Kan veel alleen, maar wil veel samen. Hou je ook van samen bezig zijn, praten, vrijen en zoek je ook geborgenheid, warmte en openheid?

De kenmerken van de liefde worden nu breed uitgemeten. Liefde is romantiek en erotiek, warmte, tederheid, intimiteit, geborgenheid, gezelligheid, elkaar verwennen, respecteren en bevestigen, wederzijds begrip, steun, aanhankelijkheid, kwetsbaarheid, lief en leed delen, een schouder om op te leunen. Deze liefde krijgt gestalte in een ontmoeting van aantrekkelijke, (b)aardige, (h)eerlijke, fijne, gevoelige, leuke en sportieve mannen en vrouwen, die naar elkaar of samen naar muziek luisteren, met elkaar ‘babbelen, borrelen, knuffelen’ voor de open haard of in het bos, uitgaan, wandelen, of ‘gekke onverwachte dingen’ doen.

Verreweg het merendeel der adverteerders zoekt voor de expressie van de liefde zijn toevlucht tot de hierboven weergegeven methode: het beschrijven van hun kenmerken en variaties. Zo deze vormgeving van de taal van de kennismaking iets behoudt van de bekorende meerduidigheid, dan is dat door haar kookboekformule: het opsommen van ingrediënten en bereidingswijzen kán heel smaakmakend zijn. Een echte ‘taal der liefde’ is het evenwel niet. Het is veeleer een grammatica van de liefde, even smaakvol als het papier van een kookboek.

Slechts enkelen wagen zich op een andere weg. Hierin vinden we drie uitdrukkingsvormen. De eerste daarvan is de ‘onbesuisde’:

Wie dit beamen kan: vrouw zucht om een masserende man, zij bekenne! Beer, 47, legt zich neer en knuffelt teer.

Een al te expliciete verwoording van het verlangen naar liefde mist in een advertentie geheel en al zijn doel. De taal der liefde is eenkennig; gericht aan ieder die het lezen wil, betekent zij al snel ‘allemansvriend is allemansgek’. Al te expliciete expressie van liefde jegens een onbekende leidt bij de lezer tot een gevoel van ongewenste intimiteit:

Alsof ik zacht jouw huid beroer bij het openen van je brief, zo wordt die behandeld.

In een tweede uitdrukkingsvorm wordt de oproep tot kennismaking aangekleed in romantische, idyllische bewoordingen:

Vierkantje in de krant, wil jij in deze donkere dagen een lantaarntje zijn voor haar die ook het verlangen kent vol te stromen met hoop, zachtheid, vertedering, samen lief te hebben, te spelen, troosten, pijn te delen, nog nieuw leven te schenken?

Waar is de ridder met gev. v. humor en romant. die een plaatsje heeft in zijn burcht voor een eenzame slotvrouwe, die popelt om hem te verzorgen en te verwennen. Zijt gij dat? Neem dan de veder en schrijf.

Een enkeling meent dat elke rijmelarij tot de taal der liefde behoort:

Ben je toch ook het alleen zijn zat, dan weet ik wel wat. Kortom ik zoek een rustig, veelzijdig, positief Chr. meisje. Ook al zing je op je eigen wijsje.

● Beloftevol verhullen

Slechts in de laatste - en helaas zeldzame - uitdrukkingsvorm vinden we de sprekers van de ware taal der liefde. Dat zijn degenen die beseffen dat de taal van het kennismaken de geheime, meerduidige variant van de taal der liefde is. De kunst van de taal van het kennismaken bestaat niet uit opsommen en blootgeven, maar uit het beloftevolle verhullen, de kunst van het woord dat slechts doet vermoeden. Zij uit zich niet in opdringerigheid, maar in beminnelijkheid; niet in romantische rijmelarij, maar in een intrigerende knipoog:

Jammer genoeg word ik deze zomer alleen aanbeden door muggen.

Goedemorgen. Neem me niet kwalijk, dat ik zomaar door de brievenbus bij je binnen kom tuimelen.

Met spoed rijke prins gezocht (mag geen kikker meer zijn).