Vertaalproblemen?
Bel de Hotline Engels!
Cor J. Koster - Taalcentrum-VU, Amsterdam
Sinds mei 1990 beantwoordt de Hotline Engels vragen op het gebied van het Engels. De Hotline Engels is een gratis telefoondienst van het Taalcentrum van de Vrije Universiteit. Een klein deel van de vragen komt van particulieren die tegen een acuut probleem oplopen, zoals de radioluisteraar die wilde weten wat het acroniem OPP in een popsong betekende (own private parts) of de Engelsman die vroeg naar de precieze vertaling in het Nederlands van een aantal hoogst inventieve Engelse scheldwoorden.
De overgrote meerderheid van de vragen komt echter uit het bedrijfsleven. Dat blijkt onder meer uit het aantal samenstellingen waarin het woord bedrijf voorkomt. Van de negentien samenstellingen en uitdrukkingen waarin dit woord in het Hotline-corpus voorkomt (zoals bedrijfsinterne milieuzorgsystemen, facilitair bedrijf, bedrijfsmanagement, bedrijfsgrond) staan er slechts vijf in het Groot Woordenboek Nederlands-Engels van Van Dale. Afhankelijk van de context kan bedrijf vertaald worden met company, enterprise, firm, concern, industry en business (zowel in de enge betekenis van firma als in de bredere betekenis van zaak of zaken). Maar soms kom je met geen van deze woorden uit, zoals bij bedrijfsdoorlichting, dat het best met time and motion study vertaald kan worden.
Ruim een kwart van alle vragen die bij de Hotline binnenkomen, betreft samenstellingen. Niet zo verwonderlijk, want het aantal mogelijke samenstellingen is onbegrensd. Met name de technische woorden (bokvriezer, loempiavellenmachine, massadraaiwerk) zal men veelal tevergeefs in een woordenboek opzoeken. Soms zijn er natuurlijk gewoon geen equivalente woorden. De term koppensnellen - gebruikt voor het afzagen van de koppen van heipalen die boven de grond uitsteken - is er zo een. Toen de vraag kwam wat de Engelse term hiervoor was, belden wij een Engelse heifirma met de vraag: ‘What do you call the cutting off the tops of piles?’ ‘We call it cutting off the tops of piles’, was het antwoord. Soms moet je volstaan met een omschrijving.
Dat geldt tot op zekere hoogte ook voor termen die met opleidingen te maken hebben. Nogal wat mensen die bellen, moeten een personeelsadvertentie opstellen of een sollicitatiebrief in het Engels schrijven en hebben problemen met de vertaling van woorden als HBO, middelbaar of hoger opgeleid personeel of doctoraal. De term middelbaar, redelijk frequent in ons onderwijsbestel, kan echter niet zonder meer vertaald worden met intermediate of secondary, en secondarily educated is onmogelijk in het Engels. Het woord doctoraalscriptie kan vertaald worden als final dissertation, maar sinds een staatssecretaris problemen gehad heeft met de vergelijkbaarheid van diploma's, liever niet met het toch redelijk equivalente M.A. thesis.
Het lukt ons om ruim 99% van alle vragen te beantwoorden. Zelfs het antwoord op een vraag als ‘Wat is het Engelse woord briefringent?’ werd gevonden: ‘Een spelfout; u bedoelt birefringent (dubbelbrekend).’ Waar we nog steeds niet achter zijn, is de oorsprong van something old, something new, something borrowed, something blue - voorwerpen die een bruid in of bij haar kleding dient te dragen om geluk te brengen.
Maar we blijven zoeken.
De Hotline is te bereiken via telefoonnummer 020 - 5483794 en telefax 020 - 6426355.
Auteursrechtelijk beschermd